In het kort
- Medicijnen tegen psychose helpen je om uit een psychose te komen.
- Na een paar weken merk je meestal of een medicijn werkt bij jou.
- Je kunt al wel eerder bijwerkingen krijgen, zoals je suf en slaperig voelen en een droge mond.
- Werkt een medicijn bij jou? Dan kun je dit het beste een half jaar of langer slikken.
Wat zijn medicijnen tegen psychose?
Medicijnen tegen psychose helpen je om uit een psychose te komen. Ze maken hallucinaties, wanen en angsten minder.
Dit komt omdat ze bepaalde stoffen in de hersenen remmen.
Er zijn veel soorten medicijnen tegen psychose (antipsychotica). Zoals haloperidol, pipamperon, olanzapine, clozapine en risperidon.
clozapine
Clozapine is een atypisch antipsychoticum. Het zorgt dat stoffen die van nature in de hersenen voorkomen minder werken, vooral dopamine. Hierdoor worden psychosen en onrust minder.
Artsen schrijven het voor bij psychose, schizofrenie, bewegingsstoornissen, manie, depressie en onrust.
haloperidol
Haloperidol hoort tot de klassieke antipsychotica. Het zorgt dat stoffen die van nature in de hersenen voorkomen minder werken, vooral dopamine. Hierdoor worden psychosen en onrust minder.
Artsen schrijven het voor bij psychose, schizofrenie, manie, onrust, dementie, tics, dwangstoornissen, misselijkheid en braken.
olanzapine
Olanzapine is een atypische antipsychoticum. Het zorgt dat stoffen die van nature in de hersenen voorkomen minder werken, vooral dopamine. Hierdoor worden psychosen en onrust minder.
Artsen schrijven het voor bij psychose, schizofrenie, manie, onrust, posttraumatische stressstoornis en ernstige misselijkheid.
pipamperon
Pipamperon hoort tot de klassieke antipsychotica. Het zorgt dat stoffen die van nature in de hersenen voorkomen minder werken, vooral dopamine. Hierdoor worden psychosen en onrust minder.
Artsen schrijven het voor bij psychose, schizofrenie en onrust.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.risperidon
Risperidon hoort tot de atypische antipsychotica. Het zorgt dat stoffen die van nature in de hersenen voorkomen minder werken, vooral dopamine. Hierdoor worden psychosen en onrust minder.
Artsen schrijven het voor bij psychose, manie, schizofrenie, onrust en dementie. Ook kunnen artsen het voorschrijven bij tics bij de ziekte Gilles de la Tourette. En bij dwangstoornissen en bij posttraumatische stressstoornis.
Hoe kies ik een medicijn tegen psychose?
Je kiest samen met je arts welk medicijn het beste bij jou past.
Het ene medicijn werkt beter tegen psychose-klachten dan het andere. Ook de bijwerkingen verschillen per medicijn.
Verder kun je elke dag een pil slikken of een prik nemen voor een paar weken.
Het ligt aan je situatie wat voor jou het belangrijkst is. Bijvoorbeeld:
- Als je situatie gevaarlijk is, is het belangrijk dat een medicijn de psychose sterk remt.
- Als je heftige klachten hebt, vind je bijwerkingen misschien niet zo erg.
- Misschien zijn je klachten niet heel heftig. Dan kies je misschien liever een medicijn met minder bijwerkingen.
In de PAKwijzer.nl kun je testen welk medicijn het beste past bij jou.
Welke bijwerkingen kan ik krijgen bij medicijnen tegen psychose?
De bijwerkingen verschillen per persoon en per medicijn. Op apotheek.nl vind je de bijwerkingen bij elk medicijn.
Voorbeelden van bijwerkingen zijn:
- weinig emoties voelen
- suf en slaperig zijn (dit wordt na een paar weken minder)
- minder onthouden
- moeite om je aandacht ergens bij te houden
- minder zin in seks
- meer zin in eten
- zwaarder worden
- droge mond
- droge ogen
- duizelig worden en zwarte vlekken zien als je opstaat
- onrustige benen
- bewegen gaat langzamer
- stijve spieren, stijve bewegingen
- trillen
- spieren die opeens trillen
- spierkrampen
- onregelmatig ongesteld worden
- veel speeksel, vooral in de nacht
Er zijn ook bijwerkingen waar je niks van merkt. Bijvoorbeeld een hoge bloedsuiker, een hoog cholesterol of minder afweercellen.
Hoe gebruik ik medicijnen tegen psychose?
Hoe gebruik je pillen
- Slik het medicijn elke dag op een vaste tijd. Vaak is 's avonds het beste, want van sommige medicijnen kun je slaperig worden.
- Neem altijd de hoeveelheid die je van je arts hebt gekregen. Denk je dat je meer of minder nodig hebt? Bespreek dit altijd eerst met je arts.
- Zorg ervoor dat je genoeg medicijnen in huis hebt.
- Pas op met alcohol en drugs. Drink je regelmatig alcohol? Bespreek dit dan met je arts.
- Je mag een paar dagen niet autorijden als je de medicijnen net gebruikt. Of als je net wat meer van het medicijn hebt gekregen. Daarna mag je autorijden als je geen bijwerkingen hebt.
- Stop niet opeens met je medicijnen. Je hebt dan een groot risico op een nieuwe psychose. Bespreek het met je arts als je minder medicijn wil of ermee wil stoppen.
Hoe krijg je een prik
- Je kunt ook een prik krijgen met de medicijnen.
- Je krijgt dan 1 keer per 2 of 4 weken een prik.
- Er is ook een medicijn waarbij maar 1 keer per 3 maanden een prik nodig is.
Wanneer merk je of het werkt?
Binnen 1 tot 2 weken merk je of het medicijn werkt bij jou.
Wat gebeurt er als het medicijn niet helpt?
Merk je na 2 weken geen verbetering met het medicijn? Dan bespreek je met je arts of je iets meer van het medicijn wil of een ander medicijn:
- Meer van het medicijn geeft vaak ook meer bijwerkingen. Misschien wil je dat niet.
- Je kunt ook een ander medicijn proberen. Met je arts kijk je welk medicijn bij je past.
Als je 2 soorten medicijnen hebt geprobeerd, kun je daarna het beste clozapine nemen. Dit werkt dan het beste.
clozapine
Clozapine is een atypisch antipsychoticum. Het zorgt dat stoffen die van nature in de hersenen voorkomen minder werken, vooral dopamine. Hierdoor worden psychosen en onrust minder.
Artsen schrijven het voor bij psychose, schizofrenie, bewegingsstoornissen, manie, depressie en onrust.
Hoe vaak heb ik controles als ik medicijnen tegen psychose gebruik?
Je krijgt controles als je medicijnen tegen psychose gaat gebruiken: na 1, 2, 3 en 6 maanden. Daarna meestal 1 keer per jaar.
Je bespreekt met je arts hoe het gaat en hoeveel last je hebt van bijwerkingen. Zoals problemen met bewegen, stijve spieren en zwaarder worden.
Ook laat je af en toe bloed prikken. Dit is om te controleren of het medicijn niet erge bijwerkingen heeft zonder dat je het merkt.
Laat je bloed ook controleren als je ziek bent, zoals bij koorts, keelpijn of griep.
Hoe gaat het verder als je medicijnen tegen psychose gebruikt?
Na een eerste psychose
Zijn de psychose-ervaringen verdwenen na een eerste psychose? Dan is het belangrijk om de medicijnen te blijven gebruiken. Na een eerste psychose nog een half jaar of langer.
Gaat het goed met je en heb je een half jaar geen psychose-ervaringen? Dan kun je met je arts bespreken of je misschien minder wil gebruiken of langzaam wil gaan stoppen. Bij 50 van de 100 mensen blijven de psychose-ervaringen weg na stoppen.
Je kunt er ook voor kiezen om door te gaan met de medicijnen. Dan zoek je met je arts naar zo weinig mogelijk van het medicijn dat toch werkt.
Als je meer psychoses hebt gehad
Heb je meer psychoses gehad? Dan komen de psychose-ervaringen vaak terug als je langzaam bent gestopt met de medicijnen.
Dat betekent niet dat je de medicijnen moet blijven gebruiken. Je bespreekt met je arts de voordelen en de nadelen van doorgaan voor jou. En de voordelen en nadelen van stoppen.
De voordelen van medicijnen kunnen minder zijn geworden dan in het begin: Je hebt waarschijnlijk geleerd om om te gaan met je gevoeligheid voor psychose. En geleerd om op tijd te herkennen als het niet goed met je gaat. Je weet dan wat je moet doen. Daardoor hebben de ervaringen minder invloed op je.
Je beslist samen met je arts of je langzaam wil stoppen of wil doorgaan. Als je ermee doorgaat, zoek je met je arts naar zo weinig mogelijk van het medicijn dat toch werkt.
Wanneer bellen als ik medicijnen tegen psychose gebruik?
Bel direct je psychiater als je weer klachten van het begin van een psychose krijgt, zoals:
- een heel onrustig gevoel
- angst
- weinig slapen
Maak een afspraak:
- als je last hebt van bijwerkingen
Bel direct je psychiater, de huisarts of huisartsenpost als je last hebt van:
- opeens stijve spieren, koorts en hartkloppingen
Meer informatie over medicijnen tegen psychose
- Informatie over medicijnen: apotheek.nl
- Testen welk medicijn bij jou past: de PAKwijzer
- Vereniging van mensen die gevoelig zijn voor psychose: Anoiksis
Over deze tekst
We hebben deze tekst gemaakt met:
- de Zorgstandaard Psychose
- de module Bijwerkingen
- het kopje over controle op geneesmiddelen uit de Landelijke Samenwerkingsafspraak Laboratoriumdiagnostiek