In het kort
- Klachten van hersenvlies-ontsteking bij kinderen kunnen zijn:
- slaperig, in de war of suf zijn
- erge hoofdpijn
- nekpijn of een stijve nek
- bij baby’s: slecht drinken, veel huilen of kreunen
- Bel direct uw huisarts of de huisartsenpost als uw kind koorts heeft met 1 of meer van deze klachten.
- Is uw baby jonger dan 3 maanden? Bel altijd de huisarts als het koorts heeft.
- Als uw huisarts denkt dat uw kind hersenvlies-ontsteking heeft, gaat u met uw kind meteen naar het ziekenhuis.
- Bij hersenvlies-ontsteking is snelle behandeling nodig.
Wat is hersenvlies-ontsteking?
Bij hersenvlies-ontsteking is het vlies om de hersenen ontstoken. Dat gebeurt meestal door een virus of bacterie. Vaak zijn ook de hersenen ontstoken.
De hersenvliezen zitten net onder de schedel, rondom de hersenen. Ze beschermen de hersenen.
Iedereen kan hersenvlies-ontsteking krijgen. Het komt vaker voor bij:
- baby's
- jongeren tussen 12 en 25 jaar
- mensen ouder dan 60 jaar
- mensen met minder afweer
Een andere naam voor hersenvlies-ontsteking is meningitis.
Vroeger werd het nekkramp genoemd. Maar dat is alleen een klacht bij hersenvlies-ontsteking. Iemand kan ook hersenvlies-ontsteking zonder nekpijn of een stijve nek hebben.
Wat merk ik als mijn kind hersenvlies-ontsteking heeft?
Klachten bij baby's
Baby’s kunnen 1 of meer van deze klachten hebben:
- slaperig of suf zijn: niet normaal reageren, niet lachen, minder contact maken, niet makkelijk wakker te krijgen
- veel minder of niet willen drinken
- steeds blijven huilen of kreunen
- hoge koorts: 39 graden of hoger
of heel soms een te lage temperatuur: 36,5 graden of lager - luierpijn: uw baby huilt tijdens het verschonen als u de beentjes naar het hoofd beweegt
- minder kleur of een grijze kleur in het gezicht en de rest van de huid
- steeds overgeven
- slappe armpjes of beentjes: de spieren in armen en benen voelen slap aan
Klachten bij jonge kinderen
Jonge kinderen kunnen 1 of meer van deze klachten hebben:
- erge hoofdpijn
- nekpijn of een stijve nek
Uw kind kan de nek niet goed voorover buigen en niet met de kin de borst aanraken. - slaperig, in de war of suf zijn, niet makkelijk wakker te krijgen
- hoge koorts: 39 graden of hoger
of heel soms een te lage temperatuur: 36,5 graden of lager - het koud hebben en rillen
- minder kleur of een grijze kleur in het gezicht en de rest van de huid
- steeds overgeven
Sepsis
Soms hebben baby's of kinderen met hersenvlies-ontsteking ook een sepsis.
Ze kunnen dan donkerrode of paarse vlekjes of stipjes op het lichaam krijgen. Bij een lichte huid is dit beter te zien dan bij een donkere huid. De vlekjes kunnen op de borstkas, buik, rug, armen, benen of in de ogen van uw kind zitten. De vlekjes blijven donkerrood of paarsrood als u erop drukt.
Wanneer bellen als ik denk dat mijn kind hersenvlies-ontsteking heeft?
Spoed: Bel direct uw huisarts of de huisartsenpost als uw kind hoge koorts heeft (39 graden of hoger) of een te lage temperatuur (36,5 graden of lager), samen met 1 of meer van deze klachten:
- slaperig, in de war of suf zijn: niet normaal reageren, niet lachen, minder contact maken, niet makkelijk wakker te krijgen
- erge hoofdpijn
- veel minder of niet willen drinken
- steeds blijven huilen of kreunen
- nekpijn of een stijve nek
- luierpijn: uw baby huilt tijdens het verschonen als u de beentjes naar het hoofd beweegt
- vlekjes of stipjes op de huid die niet weggaan als u erop drukt
- steeds overgeven
- slappe armpjes of beentjes: de spieren in armen en benen voelen slap aan
Bel ook als uw kind binnen een paar uur zieker wordt.
Is uw baby jonger dan 3 maanden? Bel ook direct uw huisarts of de huisartsenpost als uw baby alleen koorts heeft (zonder andere klachten).
Kijk hier voor adviezen waar u op moet letten bij uw zieke kind.
Waardoor komt hersenvlies-ontsteking?
Hersenvlies-ontsteking komt meestal door een virus, bijvoorbeeld herpes.
Soms komt hersenvlies-ontsteking door een bacterie, bijvoorbeeld:
- pneumokokken
- groep B streptokokken (GBS)
- meningokokken (dan heet het meningokokken-ziekte)
- haemophilus influenza type B (Hib)
Deze bacteriën zitten in de neus, keel en oren. Door bijvoorbeeld hoesten, niezen en zoenen krijgen we ze van andere mensen. Normaal wordt iemand hier niet ziek van. Als deze bacteriën in het bloed komen, kunnen ze via het bloed naar de hersenen en hersenvliezen.
Ook na prikken tegen oorzaken van hersenvlies-ontsteking kan iemand de ziekte nog krijgen. Deze prikken maken de kans wel veel kleiner.
Kan hersenvlies-ontsteking bij kinderen kwaad?
Hersenvlies-ontsteking kan snel erger worden. Uw kind kan ernstig ziek worden. Zonder snelle behandeling kan uw kind eraan overlijden.
Ook kan het schade aan de hersenen geven. Iemand kan dan bijvoorbeeld doof worden. Of een verlamming van een arm of been krijgen.
Hersenvlies-ontsteking door een virus is meestal minder ernstig dan door een bacterie.
Welke onderzoeken krijgt mijn kind als het misschien hersenvlies-ontsteking heeft?
Bij de huisarts
De huisarts zal het lichaam van uw kind goed onderzoeken. Denkt de huisarts dat de klachten door iets anders kunnen komen? Dan kan die meer onderzoeken doen. Bijvoorbeeld onderzoek van bloed of plas van uw kind.
Denkt de huisarts dat uw kind hersenvlies-ontsteking heeft? Dan gaat u direct met uw kind naar het ziekenhuis. Uw kind wordt daar onderzocht door een kinderarts of een arts op de spoedeisende hulp.
In het ziekenhuis
- Er wordt in het ziekenhuis bloed bij uw kind geprikt.
- Uw kind krijgt een ruggenprik. Daarmee wordt hersenvocht opgevangen.
- Het bloed en hersenvocht worden onderzocht. Meestal is zo te zien of uw kind hersenvlies-ontsteking heeft. En of dat komt door een bacterie of een virus.
Behandeling van hersenvlies-ontsteking bij kinderen in het ziekenhuis
- Uw kind blijft in het ziekenhuis voor behandeling.
- Uw kind krijgt zo snel mogelijk medicijnen tegen ontstekingen door bacteriën (antibiotica). Ook als nog niet zeker is of de hersenvlies-ontsteking door een bacterie komt.
- Vaak krijgt uw kind ook een ander medicijn tegen ontstekingen (dexamethason).
- De arts controleert steeds hoe het met uw kind gaat.
Soms krijgt een kind met hersenvlies-ontsteking ook een sepsis. Bij een sepsis reageert het lichaam van uw kind heel heftig op de bacterie. Organen kunnen dan beschadigen. Meestal gaat uw kind dan naar een speciale afdeling, waar het extra veel zorg krijgt (intensive care).
Is de oorzaak van de hersenvlies-ontsteking een virus? Uw kind krijgt dan soms een medicijn tegen virussen. Meestal geneest hersenvlies-ontsteking door een virus vanzelf.
dexamethason
Dexamethason is een bijnierschorshormoon, ook wel corticosteroïd genoemd.
Bijnierschorshormonen remmen ontstekingen en overgevoeligheidsreacties. Ze zijn ook nodig om energie, mineralen en zouten vrij te maken en op te slaan. De werking van dexamethason is divers. Het verbetert ook de eetlust, vermindert vermoeidheid en kan ervoor zorgen dat u zich beter gaat voelen.
Artsen schrijven dexamethason vooral voor:
- Als onderdeel van een behandeling tegen kanker, vooral tegen de misselijkheid door chemotherapie. En om de laatste levensfase te verlichten (palliatieve zorg), bijvoorbeeld bij een dichtzittende darm (ileus).
- Verder bij aandoeningen met ernstige ontstekingen. Bijvoorbeeld ernstige COVID-19 (corona), bepaalde bloedziekten (zoals de bloedstollingsziekte ITP), luchtwegontstekingen (zoals ernstig hoesten door pseudokroep, bij astma en bij COPD), ernstige huidontstekingen, ernstige allergische reacties, multiple sclerose (MS) en gewrichtsontstekingen.
- Ook wordt het gebruikt bij hoogteziekte, hersenvliesontsteking en om een tekort aan lichaamseigen bijnierschorshormonen aan te vullen (zoals bij de bijnierziekten de ziekte van Addison, de ziekte van Cushing en het adrenogenitaal syndroom). Als men het op deze manier gebruikt heet het substitutietherapie.
Hoe gaat het verder na hersenvlies-ontsteking bij kinderen?
1 van de 3 mensen die hersenvlies-ontsteking heeft gehad, houdt problemen. De kans op klachten is groter als een bacterie de oorzaak was.
Klachten en problemen die uw kind kan hebben na hersenvlies-ontsteking:
- minder goed horen
- doof zijn aan 1 oor of beide oren
- te veel vocht in het hoofd (waterhoofd)
- minder snel kunnen denken, problemen met leren
- verlamming van een arm of been
- hoofdpijn
- slecht tegen licht of geluid kunnen
Uw kind krijgt 2 gehoortesten: in het ziekenhuis en 1 maand nadat uw kind uit het ziekenhuis is.
Als de uitslag niet goed is, wordt uw kind doorgestuurd naar een speciaal centrum voor horen (audiologisch centrum).
Meer informatie over hersenvlies-ontsteking
- Tips voor mensen met hersenvlies-ontsteking en hun familie en vrienden: Hersenstichting.
- Meer informatie over hersenvlies-ontsteking, sepsis en verhalen van mensen die hetzelfde hebben meegemaakt: Meningitis Stichting.
We hebben deze tekst gemaakt met de richtlijn voor artsen over hersenvlies-ontsteking.