In het kort
- Een behandeling door een psycholoog kan je dwangklachten minder maken.
- Er zijn 2 behandelingen die helpen:
- oefenen met moeilijke situaties
- therapie om anders te leren denken
- Ook medicijnen tegen angst kunnen helpen.
- Een dwangstoornis gaat meestal niet helemaal over.
Behandeling door een psycholoog bij een dwangstoornis
Bij dwangklachten stuurt je huisarts je door naar de ggz, bijvoorbeeld naar een psycholoog. Er zijn 2 behandelingen die kunnen helpen: oefenen met moeilijke situaties en therapie om anders te leren denken.
Oefenen met moeilijke situaties
Met je psycholoog bespreek je wat voor jou moeilijke situaties zijn. En welke dwanghandelingen je dan doet.
Je gaat oefenen met de situatie waar je bang voor bent. Bijvoorbeeld:
- Als je heel bang bent om besmet te worden met een erge ziekte, ga je de dingen aanraken die je vies vindt. En je wast je handen niet.
- Als je heel bang bent voor brand, ga je het huis uit zonder controles. Je gaat niet terug naar huis om te controleren of alles uit en op slot is.
Zo ontdek je dat de ramp waar je bang voor bent niet gebeurt. Dit zorgt ervoor dat de angst voor die ramp minder wordt. Het wordt dan steeds makkelijker om geen dwanghandelingen meer te doen.
Je oefent dit bij de psycholoog. Ook krijg je oefeningen die je thuis doet.
Deze behandeling heet exposure. Dit werkt vaak het beste bij dwang.
Therapie om anders te leren denken
Je leert met gesprekken en oefeningen om anders te denken over je klachten. Dat verandert hoe je je voelt en wat je doet.
Je leert de situaties te herkennen waarin je dwanghandelingen gaat doen. Je leert in die situaties om anders te denken. Daardoor heb je niet meer het gevoel dat je de dwanghandelingen moet doen. Je leert ook om de dingen die je eng vindt wel te doen.
Dit heet cognitieve therapie.
Medicijnen bij een dwangstoornis
Helpt therapie bij de psycholoog niet of niet genoeg? Of heb je een dwangstoornis en een depressie? Dan kun je erover denken om medicijnen tegen angst te gaan slikken. Voorbeelden zijn citalopram, paroxetine, sertraline en clomipramine. Je huisarts stuurt je hiervoor door naar een psychiater.
Meer over deze medicijnen vind je bij medicijnen tegen angst.
citalopram
Citalopram behoort tot de serotonineheropnameremmers ofwel SSRI's. Het regelt in de hersenen de hoeveelheid serotonine.
Deze lichaamseigen stof speelt een rol bij emoties en stemmingen. SSRI's verbeteren de stemming en verminderen angsten.
Artsen schrijven het voor bij depressie en bij angststoornissen, zoals een dwangstoornis, paniekstoornis, specifieke fobie (angst) en posttraumatische stressstoornis. Soms wordt citalopram ook gebruikt bij voortijdige zaadlozing, premenstrueel syndroom en bij prikkelbare-darmsyndroom.
clomipramine
Clomipramine hoort tot de groep tricyclische antidepressiemiddelen. Het regelt in de hersenen de hoeveelheid natuurlijk voorkomende stoffen die een rol spelen bij stemmingen en emoties.
Artsen schrijven het voor bij depressie, angststoornissen, zoals dwangstoornis, paniekstoornis, of specifieke fobie en bij narcolepsie.
Clomipramine wordt soms ook toegepast bij mannen die problemen hebben met een voortijdige zaadlozing.
paroxetine
Paroxetine behoort tot de serotonineheropnameremmers, ofwel SSRI's. Het regelt in de hersenen de hoeveelheid serotonine. Deze lichaamseigen stof speelt een rol bij emoties en stemmingen. SSRI's verbeteren de stemming en verminderen angsten.
Artsen schrijven het voor bij depressie en bij angststoornissen, zoals een dwangstoornis, paniekstoornis, sociale fobie, specifieke fobie en posttraumatische stressstoornis.
Het wordt ook gebruikt bij zenuwpijn, bij seksuele stoornissen (vroegtijdige zaadlozing), premenstrueel syndroom (PMS) en bij opvliegers tijdens de overgang. Verder bij jeuk en hoesten in de laatste levensfase (palliatieve zorg).
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.sertraline
Sertraline hoort tot de serotonineheropnameremmers, ofwel SSRI's. Dit zijn medicijnen tegen depressie. Het regelt in de hersenen de hoeveelheid serotonine.
Deze lichaamseigen stof speelt een rol bij emoties en stemmingen. SSRI's verbeteren de stemming en verminderen angsten.
Artsen schrijven het voor bij depressie en bij angststoornissen, zoals sociale fobie, specifieke fobie, dwangstoornis, paniekstoornis en posttraumatische stressstoornis.
Het wordt ook gebruikt bij bepaalde menstruatieklachten (premenstrueel syndroom), bij bepaalde soorten jeuk en bij seksuele stoornissen (vroegtijdige zaadlozing).
Adviezen bij een dwangstoornis
Deze adviezen kunnen je helpen om actief te blijven en je te beter te voelen:
Gezonder leven
- Bewegen en sporten zorgen ervoor dat je je beter voelt. Ga bijvoorbeeld fietsen, hardlopen of naar de sportschool. Zorg dat je een half uur op een dag of meer beweegt.
- Drink geen alcohol. Kijk voor adviezen bij minder of geen alcohol meer drinken.
- Blow niet en neem geen andere drugs. Kijk voor adviezen bij stoppen met drugs.
- Slik geen kalmerings-pillen, of alleen als een psychiater dit adviseert.
- Probeer regelmaat in je leven te houden:
Ga op vaste, normale tijden naar bed en sta op tijd op.
Eet ook op vaste tijden.
Ga elke dag naar buiten. Buitenlucht en bewegen geven je een beter gevoel. - Probeer te ontspannen. Dat kan bijvoorbeeld door rustig te ademen, met yoga, meditatie of ontspannings-oefeningen.
Erover praten
Vertel familie en vrienden hoe je je voelt. Je voelt je dan minder alleen.
Zo veel mogelijk alles blijven doen
- Blijf de dingen doen die je eng vindt.
Zo leer je met de spanning omgaan. De angst wordt daardoor minder. - Probeer ook werk, school of studie vol te houden.
Je gedachtes veranderen
Op angstige momenten denk je vanzelf aan dingen die de angst erger maken. Dat helpt niet. Die gedachtes kun je veranderen. Je kunt dat leren:
- Maak een dagboek. Dat kan op papier of in je telefoon. Schrijf op wat er precies gebeurt op angstige momenten. Waar denk je dan aan? Waar ben je bang voor? Wat voel je? Hoe reageer je hierop? En wat doe je dan?
- Denk eens kritisch na: is er echt reden om zo bang te zijn?
- Bedenk daarna positieve dingen waar je rustig van wordt. Daaraan kun je voortaan proberen te denken.
- Schrijf die positieve gedachtes op. Je kunt ze dan lezen op moeilijke momenten.
- Schrijf ook op wat je voortaan op angstige momenten kunt doen. Bijvoorbeeld rustig ademen.
Andere therapie bij een dwangstoornis
Bij sommige mensen kan therapie met muziek, dans, toneel of tekenen helpen. Dit heet vaktherapie.
Bij deze therapie praat je niet alleen met een therapeut, maar doe je ook dingen, zoals muziek maken, schilderen of dansen.
Let op als je andere middelen wilt gaan gebruiken
Let op als je andere middelen wilt gaan gebruiken:
- Denk je erover om kruiden te gebruiken? Zoals passiflora, valeriaan of sint-janskruid? Bespreek dit eerst met je psychiater als je medicijnen tegen angst slikt. Sommige kruiden kunnen erge bijwerkingen geven.
- Wil je een pijnstiller zoals ibuprofen of naproxen gaan gebruiken? Bespreek dit ook eerst met je psychiater als je medicijnen tegen angst slikt. Ze kunnen je maag beschadigen.
ibuprofen
Ibuprofen is een ontstekingsremmende pijnstiller. Dit soort pijnstillers wordt ook wel NSAID genoemd. Het werkt pijnstillend, ontstekingsremmend en koortsverlagend.
Het is te gebruiken bij pijn waarbij ook sprake is van een ontsteking, zoals bij gewrichtspijn, reumatoïde artritis, ziekte van Bechterew en jicht. Bovendien bij migraine, hoofdpijn en menstruatieklachten, zoals abnormaal vaginaal bloedverlies. Het wordt soms ook gebruikt bij artrose, spierpijn en klachten door griep of verkoudheid.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.naproxen
Naproxen is een ontstekingsremmende pijnstiller. Dit soort pijnstillers wordt ook wel NSAID genoemd. Het werkt pijnstillend, ontstekingsremmend en koortsverlagend.
Het is te gebruiken bij pijn waarbij ook sprake is van een ontsteking, zoals bij gewrichtspijn. Ook bij ontstekingen van de gewrichten zoals reumatoïde artritis, ziekte van Bechterew en jicht. Bovendien bij koliekpijn, hoofdpijn, migraine en menstruatieklachten, zoals abnormaal vaginaal bloedverlies. Het wordt soms ook gebruikt bij pijnlijke, stijve en versleten gewrichten (artrose), spierpijn en klachten door griep of verkoudheid.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.sint-janskruid
Sint-janskruid heeft een antidepressieve werking.
Net als de andere medicijnen tegen depressiviteit beïnvloedt sint-janskruid de lichaamseigen stoffen in de hersenen die een rol spelen bij stemmingen en emoties. Hoe het precies werkt is nog niet helemaal bekend.
Let op! Alleen bij de medicijnen die zijn geregistreerd als geneesmiddel, is de werkzaamheid onderzocht. De kruidenmiddelen met sint-janskruid niet (zie ook de rubriek 'Hoe te verkrijgen; recept nodig en welke toedieningsvormen' onderaan deze tekst).
Sint-janskruid wordt gebruikt bij depressie.
valeriaan
Valeriaan heeft een licht rustgevende werking. De samenstelling van de beschikbare producten wisselt sterk.
Het wordt gebruikt bij lichte vormen van nervositeit, stress en spanning en bij slapeloosheid. Hoe het precies werkt is niet bekend. Het heeft ook niet bij iedereen effect.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.
Hoe gaat het verder met een dwangstoornis?
Een dwangstoornis gaat meestal niet meer over. Je hebt periodes met weinig klachten en periodes met meer klachten.
Misschien heb je door je klachten en ervaringen vragen over het leven: Wat geeft mijn leven zin? Wat vind ik echt belangrijk? Praat hierover. Bijvoorbeeld met je huisarts of psycholoog. Bij zingeving vind je meer informatie.
Vaak blijft behandeling nodig. Je spreekt met de psycholoog of psychiater af hoe vaak je op controle blijft komen.
Meer informatie over angst
- Meer informatie: Wijzijnmind.nl, de Angst, Dwang en Fobie stichting en Nederlands kenniscentrum Angst en Depressie (NedKAD).
- Contact met mensen die ook last hebben van angst: de Angst, Dwang en Fobie stichting.
- Oefeningen en cursussen: Mentaalvitaal.nl.
- Informatie over therapie om angst minder te maken: MIND.
- Gegevens van psychologen, psychotherapeuten en psychiaters: kiezenindeggz.nl.
We hebben deze tekst gemaakt met: