In het kort
- Testen op prostaatkanker heeft voordelen en nadelen.
- De keuzehulp kan je helpen kiezen of je je wilt laten testen.
- De test bestaat uit 1 of 2 onderzoeken:
- aan je prostaat voelen
- bloed laten prikken om het PSA te meten
- Je krijgt meer onderzoeken in het ziekenhuis in deze situaties:
- Je prostaat voelt niet normaal.
- Je PSA is 3 of hoger en je hebt geen ontsteking.
Wat is prostaatkanker?
Bij prostaatkanker groeien er kankercellen in de prostaat. Het komt vooral voor bij oudere mannen. 9 van de 10 mannen met prostaatkanker zijn ouder dan 60 jaar.
Er zijn 2 soorten prostaatkanker:
Prostaatkanker die langzaam groeit
- Deze soort prostaatkanker komt het meeste voor.
- Deze kanker is anders dan veel andere soorten kanker: hij is veel minder gevaarlijk.
- Hij geeft bijna nooit klachten.
- Een behandeling is vaak niet nodig. Vooral niet bij oudere mannen.
- Mannen met deze kanker worden gemiddeld net zo oud als mannen zonder prostaatkanker. Ze overlijden meestal niet door de kanker, maar door iets anders.
Prostaatkanker die snel groeit
- Deze soort prostaatkanker komt minder vaak voor.
- Deze soort kan wel klachten geven.
- Bijvoorbeeld doordat de kanker naar andere plekken in het lichaam gaat. Vooral naar de botten. Dat kan pijn doen.
- Vaak is wel een behandeling nodig.
Wie moeten zich volgens huisartsen laten testen op prostaatkanker?
De huisarts geeft dit advies als je nadenkt over testen op prostaatkanker:
Wel testen bij fout in BRCA2-gen
Laat je testen op prostaatkanker als je weet dat je een fout hebt in het BRCA2-gen en 1 van deze dingen voor jou klopt:
- Je bent tussen de 45 en 70 jaar oud.
- Je bent jonger dan 45 jaar. En 1 of meer mannen in jouw familie kregen prostaatkanker toen ze jonger waren dan 50 jaar.
Zoek dan uit hoe oud de persoon in je familie was die het jongst was toen hij prostaatkanker kreeg. En laat je 5 jaar voor deze leeftijd testen. Kreeg iemand in je familie bijvoorbeeld prostaatkanker toen hij 40 jaar was? Begin met testen als je 35 jaar bent.
Als jij een fout hebt in het BRCA2-gen, dan heb je een grotere kans op prostaatkanker die snel groeit.
Niet testen bij 75 jaar of ouder of ernstig ziek
Je krijgt meestal geen test als je 75 jaar of ouder bent. En ook niet als je ernstig ziek bent, bijvoorbeeld bij een hartziekte. Want als je inderdaad prostaatkanker hebt, helpen behandelingen jou niet. Je leeft er niet langer door. En je voelt je er niet beter door. Als je weet dat je prostaatkanker hebt, kun je daarvan juist somber, boos of verdrietig worden.
Voor andere mannen: bespreek voordelen en nadelen van de test
Voor andere mannen heeft testen voordelen en nadelen. Daarover lees je hieronder meer.
Wat zijn de voordelen van je laten testen op prostaatkanker bij de huisarts?
Voordelen van je laten testen op prostaatkanker bij de huisarts:
- Veel mannen vinden bloed laten prikken niet zo erg. Laten voelen aan de prostaat vinden mannen soms minder prettig.
- Als de test goed was, maak je je minder zorgen.
- Misschien wordt prostaatkanker die snel groeit vroeg ontdekt. Die kans is wel klein. Maar als het gebeurt, kun je misschien een behandeling krijgen die ervoor zorgt dat de kanker weg is of lange tijd niet groeit. En heb je waarschijnlijk een kleinere kans dat prostaatkanker ergens anders in je lichaam komt (uitzaaiingen).
Wat zijn de nadelen van je laten testen op prostaatkanker bij de huisarts?
Nadelen van testen op prostaatkanker bij de huisarts:
- Als de test niet goed is, krijg je meer onderzoeken in het ziekenhuis. Vaak komt uit die onderzoeken dat je toch geen prostaatkanker hebt. Je hebt je dan voor niets ongerust gemaakt.
- Als je prostaatkanker hebt die langzaam groeit, kun je je een patiënt voelen. Terwijl je geen klachten hebt door de kanker. En er waarschijnlijk ook nooit klachten door krijgt.
- Je kiest misschien voor behandelingen die niet nodig zijn. Bijvoorbeeld omdat je het moeilijk vindt om niets te doen. Maar bij veel mannen met prostaatkanker die langzaam groeit, is een behandeling niet nodig.
- Door de behandeling kun je klachten krijgen die niet meer weggaan. Bijvoorbeeld je plas niet goed kunnen ophouden. Of moeilijk een stijve penis krijgen of houden.
- Onderzoeken en behandelingen zijn vaak vervelend. En kunnen veel tijd kosten.
Goed om te weten: Mannen die zich laten testen, leven gemiddeld even lang als mannen die zich niet laten testen.
Wat helpt bij nadenken of je je wilt laten testen op prostaatkanker bij de huisarts?
De keuzehulp kan je helpen om na te denken of je je wilt laten testen op prostaatkanker bij de huisarts. Je hoeft niet eerst naar de huisarts om de keuzehulp te kunnen doen.
Heb je de keuzehulp gedaan en heb je er nog vragen over? Dan kun je die bespreken met je huisarts.
Hoe gaat testen op prostaatkanker bij de huisarts?
Testen op prostaatkanker bij de huisarts bestaat uit 1 of 2 onderzoeken:
Voelen aan je prostaat
De huisarts voelt met een vinger aan je prostaat. Dat gaat via je anus (poepgat). Dit heet een rectaal onderzoek.
Je huisarts onderzoekt of je prostaat normaal voelt. Als je prostaat niet normaal voelt, kan dit komen door prostaatkanker.
Bloed laten prikken (PSA-test)
Voelt je prostaat normaal? Dan laat je ook bloed prikken. Dit heet een PSA-test.
PSA is een stofje in je bloed dat door de prostaat wordt gemaakt.
De test laat zien hoeveel PSA er in je bloed zit:
- lager dan 3: Je kans op prostaatkanker is klein.
- 3 of hoger: Dit kan komen door prostaatkanker, maar ook door andere problemen van de prostaat. Bijvoorbeeld een grotere prostaat of een prostaatontsteking.
Let op
De huisarts weet na deze onderzoeken niet of je prostaatkanker hebt. Daarvoor zijn meer onderzoeken nodig in het ziekenhuis.
Hoe gaat het verder na testen op prostaatkanker bij de huisarts?
Hoe het verder gaat, hangt af van wat er uit de test komt:
Normale prostaat en je PSA is lager dan 3
Je hoeft niet naar het ziekenhuis. De kans op prostaatkanker is klein.
Misschien wil je later nog een keer een test. Kijk dan weer goed naar de voordelen en nadelen van testen. De adviezen van artsen zijn:
- Was je PSA tussen de 1 en 3? Wacht dan in ieder geval 2 jaar of langer voor een nieuwe test.
- Ben je jonger dan 60 jaar en was je PSA lager dan 1? Wacht dan in ieder geval 5 jaar voor een nieuwe test.
- Ben je 60 jaar of ouder en was je PSA lager dan 1? Dan is je kans op prostaatkanker zo klein dat testen geen zin meer heeft.
- Ook als je 75 jaar of ouder bent, heeft nog een keer testen geen zin.
Geen normale prostaat of je PSA is 3 of hoger
Heb je klachten van een ontsteking? Kijk bij prostaatontsteking om te weten hoe het verder gaat.
Heb je geen klachten van een ontsteking? Dan krijg je onderzoeken in het ziekenhuis.
Als er geen prostaatkanker wordt gevonden, moet je soms na een paar jaar weer een PSA-test doen. De arts in het ziekenhuis vertelt dit dan aan jou en aan je huisarts.
Over deze tekst
We hebben deze tekst gemaakt met de richtlijn voor huisartsen over prostaatkanker.