In het kort
- Een spiraaltje is een klein ankertje dat de arts in je baarmoeder plaatst.
- Een spiraaltje voorkomt dat je zwanger wordt.
- In het hormoonspiraaltje zit 1 hormoon.
- Het hormoonspiraaltje werkt 5, 6 of 8 jaar (dat hangt af van het merk).
- Je hoeft er dus tot die tijd niet aan te denken.
- Vaak word je minder ongesteld of niet meer ongesteld.
Wat is een hormoonspiraaltje?
Het hormoonspiraaltje is een dun ankertje van kunststof. Het is ongeveer 3 centimeter lang. De arts plaatst het in je baarmoeder.
In het hormoonspiraaltje zit 1 hormoon: progestageen.
Aan het spiraaltje zitten 2 soepele draadjes. Die gaan door je baarmoedermond naar je vagina. Deze draadjes zijn nodig om het spiraaltje er weer uit te kunnen halen. Jij of je partner voelen de draadjes niet, ook niet bij de seks.
Het hormoonspiraaltje van het merk Mirena kan 8 jaar blijven zitten.
Het hormoonspiraaltje van het merk Levosert kan 6 jaar blijven zitten.
De arts kiest samen met jou welke spiraal je krijgt. Niet elke arts plaatst alle merken spiralen. Bespreek het met je arts als je een voorkeur hebt.
Sinds 2016 is er ook een hormoonspiraaltje met minder hormoon erin (merk Kyleena). Met dit spiraaltje is minder ervaring. Het heeft geen voordelen boven het hormoonspiraaltje dat er al langer is. Het hormoonspiraal met minder hormoon erin kan 5 jaar blijven zitten.
Hoe werkt het hormoonspiraaltje?
Het hormoonspiraaltje geeft elke dag een klein beetje hormoon af (progestageen). Dit hormoon zorgt hiervoor:
- Het slijm aan het begin van je baarmoedermond wordt dikker. Zaad (sperma) van de man komt daar minder goed doorheen.
- Een bevrucht eitje kan zich niet vastmaken in je baarmoeder.
Er komt minder hormoon in je bloed dan bij andere voorbehoedmiddelen met hormonen.
Het hormoonspiraaltje voorkomt zwangerschap heel goed.
De kans is heel klein dat je toch zwanger wordt. Van de 1000 vrouwen met een hormoonspiraal, worden minder dan 5 per jaar toch zwanger.
Als je overgeeft of diarree hebt, werkt het spiraaltje nog steeds.
Het hormoonspiraaltje voorkomt niet dat je een soa krijgt.
Wat doet een hormoonspiraaltje met mijn ongesteldheid?
Als je het spiraaltje net hebt, kun je 1 of meer van deze dingen merken:
- heel vaak een klein beetje bloed verliezen
- bloeden op een moment dat je het niet verwacht
Na een paar maanden merk je vaak dat dit verandert:
- Je verliest minder bloed bij je ongesteldheid.
- Of je wordt helemaal niet meer ongesteld.
- Soms kun je dan nog wel wat bloed verliezen op momenten dat je het niet verwacht.
Als je het spiraaltje er weer uit laat halen, ben je meestal snel weer regelmatig ongesteld.
Je kunt je ongesteldheid niet uitstellen met een hormoonspiraal.
Wat zijn de bijwerkingen van het hormoonspiraaltje?
Als je het spiraaltje net hebt kun je 1 of meer bijwerkingen hebben:
- hoofdpijn
- pijn in je borsten
- puistjes
- haaruitval
- lichte somberheid
- meer afscheiding uit je vagina. Dit kan meestal geen kwaad.
Je kunt ook nergens last van hebben. Als je wel bijwerkingen hebt, verdwijnen ze vaak binnen 3 maanden.
Er is ook een kleine kans dat het spiraaltje loskomt uit je baarmoeder. Dan kun je toch zwanger worden.
Dit is vooral zo als je het spiraaltje snel na een bevalling of abortus krijgt.
Bij het plaatsen is er een kleine kans dat het spiraaltje door je baarmoeder heen gaat en in je buik komt.
Dit gebeurt bij 1 op de 1000 vrouwen die een spiraal krijgen. Als je borstvoeding geeft is de kans hoger: bij 6 op de 1000 vrouwen.
Je hebt geen hoger risico op trombose (klonten bloed in je bloedvat) bij het hormoonspiraaltje.
Voor wie is een hormoonspiraaltje niet of minder geschikt?
Ook jonge meiden kunnen een spiraal krijgen. Ook als je nog geen kinderen hebt.
Voor wie is een hormoonspiraal minder geschikt
Soms is een hormoonspiraaltje minder geschikt, bijvoorbeeld:
- Als je niet wilt dat de arts je inwendig onderzoekt; of iets in je baarmoeder plaatst.
- Als je net bevallen bent (wacht tot 6 weken na de bevalling, als je borstvoeding geeft is langer wachten soms beter)
- Als je misschien een soa hebt. Door een soa kun je na het plaatsen van een spiraal een ontsteking van de eierstokken krijgen. Je krijgt een soa bijvoorbeeld na onbeschermde seks
- met wisselende partners of
- met iemand die veel sekspartners, afscheiding uit de penis of een soa heeft.
- Als je vleesbomen in je baarmoeder hebt. De huisarts of gynaecoloog kan een echo laten maken om te zien of een spiraaltje kan.
- Als je een leverziekte hebt.
Vraag aan je huisarts of een hormoonspiraaltje voor jou geschikt is.
Hormoonspiraal en borstkanker
De hormoonspiraal is niet geschikt als je zelf borstkanker hebt of hebt gehad.
Bij borstkanker in je familie of een fout in het gen BRCA1 of BRCA2 geldt dit:
- Ben je jonger dan 25 jaar? Dan kan de hormoonspiraal wel. Vraag aan je arts hoe lang je het spiraaltje kunt houden.
- Ben je tussen de 25 en 35 jaar? Vraag aan je arts of de hormoonspiraal in jouw situatie geschikt is.
- Ben je ouder dan 35 jaar? Dan is een hormoonspiraal meestal niet geschikt voor je. Vraag het aan je arts.
Film
Download deze film
- Filmbestand .mp4, 78mb
- Geluidsbestand voor als je slecht ziet of blind bent .mp3, 6,1 mb
- Ondertitelingsbestand .srt 4 kb
- © 2012-2024 NHG | Gebruiksvoorwaarden
Ik wil een hormoonspiraaltje laten plaatsen, hoe gaat dat?
Voordat de huisarts het spiraaltje plaatst:
- De huisarts plaatst het spiraaltje meestal tijdens of vlak na je ongesteldheid (tussen de 1e en 7e dag vanaf het begin van je ongesteldheid). Je bent dan zeker niet zwanger. En het spiraaltje beschermt ook meteen tegen zwanger worden.
- Als je het spiraaltje op een andere dag laat plaatsen:
- dan moet je misschien eerst een zwangerschapstest doen om zeker te weten dat je niet zwanger bent.
- Je kunt 1 uur voor het plaatsen een pijnstiller slikken. Dit kan pijn tijdens en na het plaatsen minder maken. Slik bijvoorbeeld
- paracetamol: 2 tabletten van 500 milligram
- of naproxen: 1 tablet van 500 milligram
- Zeg het tegen de huisarts als je een soa zou kunnen hebben. De huisarts vraagt er meestal ook naar. Soms is een test en/of behandeling nodig. Als je een soa hebt tijdens het plaatsen kun je een ontsteking bij je eierstokken krijgen.
Tijdens het plaatsen:
- Je gaat liggen met je benen wijd. De huisarts voelt bij je van binnen hoe je baarmoeder ligt.
- Daarna doet de huisarts een eendenbek (speculum) in je vagina. Dit is van ijzer en lijkt op de kop van een eend. Hiermee kan de huisarts je vagina een beetje openen en naar je baarmoedermond kijken.
- De huisarts pakt je baarmoeder vast met een tangetje. Daarna meet de huisarts de lengte van je baarmoeder met een dun stokje. Dit kan pijn doen. Hoeveel pijn het doet, verschilt per persoon.
- Dan schuift de huisarts voorzichtig het spiraaltje erin. Dit kan ook weer pijn doen.
- De huisarts knipt de draadjes af. Dit voel je niet.
- De huisarts haalt de eendenbek weer weg.
Meteen na het plaatsen:
- Je kunt na het plaatsen nog pijn in je onderbuik hebben. Als je van tevoren een pijnstiller hebt geslikt, helpt die nog een paar uur. Als het nodig is, kun je (nog) een pijnstiller slikken na het plaatsen.
- Sommige vrouwen voelen zich duizelig en moeten nog even blijven liggen.
- Andere vrouwen hebben nergens last van.
- Als je je weer goed voelt, kun je direct naar huis. Doe die dag verder rustig aan.
naproxen
Naproxen is een ontstekingsremmende pijnstiller. Dit soort pijnstillers wordt ook wel NSAID genoemd. Het werkt pijnstillend, ontstekingsremmend en koortsverlagend.
Het is te gebruiken bij pijn waarbij ook sprake is van een ontsteking, zoals bij gewrichtspijn. Ook bij ontstekingen van de gewrichten zoals reumatoïde artritis, ziekte van Bechterew en jicht. Bovendien bij koliekpijn, hoofdpijn, migraine en menstruatieklachten, zoals abnormaal vaginaal bloedverlies. Het wordt soms ook gebruikt bij pijnlijke, stijve en versleten gewrichten (artrose), spierpijn en klachten door griep of verkoudheid.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.Controle bij het spiraaltje
Na plaatsen van het spiraaltje is er een kleine kans dat het spiraaltje niet goed blijft zitten. Kom daarom na 6 weken voor controle.
De huisarts kijkt of het spiraaltje nog goed zit. Hij/zij doet dit met een eendenbek.
Hoe gaat het verder bij een hormoonspiraaltje?
Schrijf op in je agenda of telefoon:
- wanneer het spiraaltje is geplaatst
- wanneer je een nieuw spiraaltje moet krijgen: na 5 jaar (merk Kyleena), 6 jaar (merk Levosert) of na 8 jaar (merk Mirena). Je moet dan namelijk zelf een afspraak bij de huisarts maken.
Laten verwijderen
- De huisarts verwijdert het spiraaltje door aan de touwtjes te trekken.
- Dit gaat heel snel. Het doet heel kort pijn. Het doet minder pijn dan het plaatsen.
- Wil je na het verwijderen niet zwanger worden, volg dan deze adviezen op:
- Heb 7 dagen voor het verwijderen geen seks of alleen seks met condoom.
- Of laat het spiraal verwijderen als je ongesteld bent.
- Laat gelijk een nieuw spiraaltje plaatsen. Of kies een ander voorbehoedmiddel.
- Wil je wel zwanger worden? Bereid je dan goed voor. Begin al met slikken van foliumzuur voordat je het spiraaltje laat verwijderen. Lees de adviezen bij voorbereiden op een gezonde zwangerschap.
Hormoonspiraaltje en de overgang
Ben je in de overgang? Vanaf 1 jaar na je laatste ongesteldheid kun je met voorbehoedmiddelen stoppen.
Lees meer over het hormoonspiraaltje in de overgang en wanneer je het kan laten verwijderen.
Kijk ook bij zorgen dat je niet zwanger wordt in de overgang.
foliumzuur
Foliumzuur wordt ook wel vitamine B11 genoemd. Het is vooral aanwezig in groenten en volkorenproducten.
Foliumzuur speelt een belangrijke rol in het lichaam. Het is bijvoorbeeld nodig voor de aanmaak van de rode bloedcellen en voor de werking van de zenuwen. Bovendien is het zeer belangrijk voor de ontwikkeling van het zenuwstelsel van de ongeboren baby.
Ons lichaam kan foliumzuur niet zelf maken. Daarom moeten we het via ons voedsel binnenkrijgen. Foliumzuur verlaat het lichaam in kleine hoeveelheden via de urine. Om gezond te blijven, is daarom telkens een nieuwe hoeveelheid foliumzuur via het voedsel nodig.
Het is te gebruiken om aangeboren afwijkingen te voorkomen bij zwangerschap en kinderwens, bij vitaminegebrek, bij bepaalde vormen van bloedarmoede en bij homocystinurie (een stofwisselingsziekte).
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.Film
Download deze film
- Filmbestand mp4, 21mb
- Geluidsbestand voor als je slecht ziet of blind bent mp3, 1,7 mb
- Ondertitelingsbestand .srt, 5kb
- © 2012-2024 NHG | Gebruiksvoorwaarden
Kan ik met een hormoonspiraal een cup gebruiken als ik ongesteld ben?
Een cup is een bekertje dat je in je vagina draagt om bloed op te vangen. Het bekertje is zacht. Je kunt het buigen.
Wil je een cup gebruiken als je ongesteld bent? Dan is dit belangrijk om te weten:
- Er is een kleine kans dat je je spiraal eruit trekt als je de cup uit je vagina haalt. Dit kan ook zonder dat je het merkt.
- Dit komt doordat de cup zich aan je baarmoedermond vastzuigt. Daar zitten ook de touwtjes van de spiraal. Als je trekt aan de cup, kun je tegelijk ook aan de touwtjes van de spiraal trekken.
- De fabrikant van hormoonspiraaltjes raadt daarom aan om de cup voorzichtig eruit te halen.
- Wil je de cup gebruiken? Haal de cup er dan voorzichtig uit en doe dit op de goede manier:
- Knijp in de onderkant (punt) van de cup.
- Of steek je vinger tussen de cup en je baarmoedermond.
- Dit zorgt ervoor dat de cup niet meer vastgezogen zit.
- Let er ook op dat je niet met je vingers aan de draadjes trekt als je de cup eruit haalt.
- Kijk of je je spiraal ziet liggen in de cup voordat je de cup schoonmaakt.
- Als je de spiraal ziet liggen: gebruik condooms als je seks hebt. En bel je huisarts op werkdagen om te bespreken wat er mogelijk is.
Als je een spiraal hebt, kun je gewoon tampons gebruiken. Je hoeft dan niet bang te zijn dat je de spiraal eruit trekt.
Wanneer bellen bij een spiraaltje?
Bel dezelfde dag je huisarts als je 1 of meer van deze klachten krijgt in de eerste dagen na plaatsen van het spiraaltje:
- ongewoon vocht of slijm uit je vagina (bijvoorbeeld veel meer dan je gewend bent, met een andere kleur of een sterke geur)
- veel buikpijn die niet weggaat of steeds erger wordt
- koorts
- veel vaginaal bloedverlies
Bel ook met je huisarts als 1 of meer van deze dingen voor jou kloppen:
- Je houdt steeds afscheiding, buikpijn of bloedverlies.
- Je hebt een spiraaltje en denkt toch zwanger te zijn.
- Je denkt dat het spiraaltje niet goed meer zit.
- Je wil je spiraaltje laten vervangen of weghalen.
Meer informatie over voorbehoedmiddelen
Meer informatie over voorbehoedmiddelen en veilig vrijen:
- seksualiteit.nl
- Soa Aids Nederland
- Sense (vooral voor jongeren)
- anticonceptievoorjou.nl (vooral voor jongeren)
Met keuzehulp: welke anticonceptie past bij jou? - Zanzu.nl (informatie in 16 talen)
We hebben deze informatie gemaakt met: