In het kort
- Bij astma krijgt u medicijnen om in te ademen.
- Met een apparaatje ademt u een beetje medicijn in. Dit apparaatje noemen we een puffer of poederinhalator.
- Er zijn 2 soorten medicijnen voor astma:
- een die de longbuisjes weer wijder maakt (luchtwegverwijder)
- en een die ontsteking remt (ontstekingsremmer)
- De luchtwegverwijder ademt u in als u klachten heeft. Dit begint binnen 10 minuten te werken.
- Als u deze luchtwegverwijder meer dan 2 keer per week nodig heeft, krijgt u er een ontstekingsremmer bij.
Behandeling van astma met medicijnen
Astma is meestal goed te behandelen:
- door de adviezen op te volgen (zoals niet roken en genoeg bewegen)
- en door uw medicijnen goed te gebruiken.
Astma geneest niet. Maar als u de adviezen opvolgt en uw medicijnen goed gebruikt, kunnen de klachten wel lang wegblijven of veel minder worden.
De medicijnen ademt u in. Zo gaan de medicijnen direct naar uw longen.
U kunt 2 soorten medicijnen inademen:
- een medicijn dat de longbuisjes weer wijder maakt (luchtwegverwijder)
- een medicijn dat ontsteking remt (ontstekingsremmer)
Er zijn ook medicijnen waarin een ontstekingsremmer en een langwerkende luchtwegverwijder samen zitten.
Welke medicijnen u nodig heeft, hangt af van hoe vaak u klachten heeft en hoe erg de klachten zijn.
Een luchtwegverwijder
Lucht komt via uw neus, mond en keel in uw luchtpijp en gaat dan via kleinere longbuisjes naar uw longen. We noemen dit de luchtwegen.
Een luchtwegverwijder is een medicijn dat de longbuisjes weer wijder maakt. Het zorgt ervoor dat de spiertjes rond de longbuisjes minder samentrekken. Daardoor is er in de buisjes weer meer ruimte om te ademen. Een luchtwegverwijder werkt snel: binnen 5 tot 30 minuten bent u minder benauwd.
Er zijn verschillende soorten:
- luchtwegverwijders die kort werken (4 tot 6 uur), zoals salbutamol
- luchtwegverwijders die lang werken (12 tot 48 uur), zoals formoterol
Luchtwegverwijders geven soms bijwerkingen, zoals
- trillende handen
- onrust
- hartkloppingen.
Deze bijwerkingen zijn vervelend, maar kunnen geen kwaad.
Zorg dat u elke keer na inademen van uw medicijn, uw mond goed spoelt met water. Zo voorkomt u dat er steeds een beetje medicijn in uw mond en keel blijft zitten, wat op die plekken pijn kan veroorzaken.
Een ontstekingsremmer
Langs de binnenkant van de luchtwegen zit een laagje cellen met slijm. Dit is het slijmvlies. Bij astma is dit slijmvlies ontstoken: het wordt dikker en maakt meer slijm.
Deze ontsteking komt door uw astma. Het is geen ontsteking door bacteriën. Daarom helpen antibiotica niet tegen deze ontsteking.
Een ontstekingsremmer is een medicijn dat de ontsteking van het slijmvlies remt.
De ontstekingsremmer begint pas na een paar weken goed te werken. Bij regelmatig gebruik verdwijnt de ontsteking na een paar weken. Het slijmvlies wordt minder dik en maakt minder slijm. Het zorgt er ook voor dat de spiertjes rond de longbuisjes minder samentrekken.
Voorbeelden van ontstekingsremmers zijn beclometason, budesonide en fluticason.
Een ontstekingsremmer inademen geeft soms bijwerkingen zoals:
- hees worden of
- een schimmelinfectie in uw mond
Na het inademen van de ontstekingsremmer moet u de mond goed spoelen. Dat helpt tegen deze bijwerkingen.
Wanneer moet ik welk medicijn gebruiken?
Welke medicijnen u nodig heeft, hangt af van hoe vaak u klachten heeft en hoe erg de klachten zijn.
1 of 2 keer per week benauwd
- Bent u 1 of 2 keer in de week benauwd en heeft u verder geen klachten? De huisarts schrijft u dan een pufje voor met
- een kortwerkende luchtwegverwijder
- of een ontstekingsremmer én een langwerkende luchtwegverwijder (formoterol) samen. - U gebruikt die medicijnen dan alleen als u klachten heeft.
- U kunt dat ook doen als u van tevoren weet dat u klachten kunt krijgen, bijvoorbeeld bij sporten. U ademt dan een kwartier van tevoren een pufje in.
- Bent u vaker dan 2 keer per week benauwd? Maak dan een afspraak met uw huisarts of praktijkondersteuner. Vraag of u iets aan uw medicijnen moet veranderen.
3 keer in de week of vaker benauwd
- Heeft u 3 keer in de week of vaker klachten door uw astma? Of kunt u door uw astma niet doen wat u wilt? En volgt u de adviezen al goed op?
- Dan schrijft de huisarts u een pufje met ontstekingsremmer voor. U gebruikt dit pufje met ontstekingsremmer elke dag. De ontsteking van de longbuisjes verdwijnt dan langzaam. U bent dan steeds minder of niet meer benauwd.
- In het begin kunt u naast de ontstekingsremmer ook nog een pufje met een luchtwegverwijder nodig hebben. Dit komt omdat de ontstekingsremmer pas na een paar weken goed begint te werken.
- Als u niet meer benauwd bent, blijft u de ontstekingsremmer elke dag gebruiken. De luchtwegverwijder gebruikt u alleen nog op momenten dat het nodig is.
- Uw huisarts kan ook een pufje met een ontstekingsremmer én een langwerkende luchtwegverwijder (formoterol) samen voorschrijven. Dan zitten beide medicijnen samen in één puffer. Deze gebruikt u dan elke dag.
Op momenten dat u benauwd bent, kunt u hiervan nog een extra pufje gebruiken. - Heeft u vaker dan 2 keer per week extra pufjes nodig? Maak dan weer een afspraak met uw huisarts of praktijkondersteuner.
Gebruikt u elke dag een ontstekingsremmer (of een ontstekingsremmer met formoterol)? Stop daar dan niet mee als u minder klachten heeft. Dat betekent juist dat uw medicijnen goed werken. U voorkomt daarmee dat uw klachten terugkomen.
Bij een ernstige aanval van astma (longaanval) zijn soms extra medicijnen (prednison) nodig. Dit zijn pillen die u 1 tot 2 weken moet slikken. Ook krijgt u er meer luchtwegverwijder bij om in te ademen.
prednison
Prednison is een bijnierschorshormoon, ook wel corticosteroïd genoemd.
Bijnierschorshormonen remmen ontstekingen en overgevoeligheidsreacties. Ze zijn ook nodig om energie, mineralen en zouten vrij te maken en op te slaan.
Artsen schrijven prednison voor bij:
- Ziektes met ernstige ontstekingen. Bijvoorbeeld luchtwegontstekingen (zoals COPD), reumatische aandoeningen (zoals reuma, polymyalgie en jichtaanvallen), darmziekten (namelijk colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn), het syndroom van Sjögren, bepaalde oogontstekingen, clusterhoofdpijn, lupus erythematodes (LE), ernstige huidontstekingen (zoals bij lepra), bepaalde bloedziekten (zoals de bloedstollingsziekte ITP), de ziekte van Duchenne (spierziekte), Bellverlamming (een vorm van gezichtsverlamming), bij nierziektes, zoals het nefrotisch syndroom en bij netelroos. Ook bij ontstekingen bij tuberculose (van het hartzakje en van de hersenen).
Bij ontstekingsziekten wordt het op verschillende manieren gebruikt: in een hoge dosering voor een paar dagen tot weken (stootkuur) en in een lagere dosering voor meerdere maanden (langdurige behandeling). Artsen schrijven het meestal voor als stootkuur. - Prednison wordt ook gebruikt om afstotingsreacties tegen te gaan. Na orgaantransplantaties en als onderdeel van een behandeling bij kanker.
- Ook wordt het gebruikt om een tekort aan lichaamseigen bijnierschorshormonen aan te vullen. Zoals bij de bijnierziekten de ziekte van Addison, de ziekte van Cushing en het adrenogenitaal syndroom. Als het op deze manier gebruikt wordt heet het substitutietherapie.
Ziektes waarbij prednison wordt gebruikt zijn:
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.Hoe moet ik de medicijnen inademen?
U ademt de medicijnen in met een apparaatje (inhalator of puffer). Die zijn er in allerlei vormen en maten.
Uw huisarts, praktijkondersteuner en apotheker kunnen u laten zien hoe u de puffer gebruikt. Het is lastig om de medicijnen op de goede manier in te ademen. Vraag dus gerust vaker om advies.
Ook als u de medicijnen al lange tijd gebruikt, kunt u opnieuw vragen of u het wel goed doet. Neem uw apparaatje mee, om te laten zien hoe u het medicijn inademt. Dan kan de praktijkondersteuner of apotheker laten zien wat er misschien nog beter kan. En kunt u het inademen van de medicijnen nog eens samen oefenen. Het is belangrijk dat u de medicijnen op de juiste manier inademt, anders werken ze niet goed.
Poeder-inhalator
Een inhalator is een apparaatje waarmee u uw medicijn inademt.
Bij een poeder-inhalator zit het medicijn in een poeder. U moet dit met kracht inademen.
In het apparaatje zit een voorraad poeder, zodat u die vaker kunt gebruiken.
Sommige inhalatoren werken met poederpillen (capsules). U stopt dan elke keer 1 pil in het apparaatje.
Bij het inademen van het poeder krijgt u soms kriebel in uw keel. Neem een slokje koud water kort voor het inademen. Dan kriebelt het minder. Spoel uw mond nadat u het poeder heeft ingeademd.
Puffer met voorzetkamer
Een puffer is een soort spuitbusje. U moet de puffer goed schudden voor gebruik.
U gebruikt deze puffer met een voorzetkamer. Zonder voorzetkamer komt het medicijn niet goed in uw longen. U zet het spuitbusje op de voorzetkamer. U houdt het mondstuk van de voorzetkamer tegen uw mond. Als u het busje indrukt, spuit u 1 pufje medicijn in de voorzetkamer en ademt u dit in via het mondstuk. Neem 1 puf per keer. U ademt 5 keer rustig in en uit met deze voorzetkamer. Spoel daarna uw mond.
Filmpjes over medicijnen inademen
Filmpjes over medicijnen inademen met een apparaatje staan op inhalatorgebruik.nl. Typ de naam van uw apparaatje in de zoekbalk of klik op het plaatje van uw apparaatje. Bij de meeste apparaatjes staat een filmpje over hoe u het moet gebruiken. Ook kunt u de gebruiksaanwijzing downloaden.
Let op: als u een puffer met voorzetkamer gebruikt, zoek dan op de voorzetkamer.
Hoe gaat het verder met de medicijnen bij astma?
Als u alleen een luchtwegverwijder gebruikt
Heeft u alleen af en toe (2 keer per week of minder en niet elke week) een kortwerkende luchtwegverwijder nodig? Dan hoeft u niet naar de huisarts voor controle.
Worden uw klachten erger en heeft u de luchtwegverwijder vaker nodig? Of heeft u 's nachts ook klachten? Maak dan wel een nieuwe afspraak bij uw huisarts of de praktijkondersteuner.
Neem uw medicijnen mee naar uw afspraak. U kunt laten zien hoe u de medicijnen inademt.
Heeft u de luchtwegverwijder 3 keer per week of vaker nodig? Dan krijgt u er misschien een ontstekingsremmer bij.
Als u een ontstekingsremmer (en misschien ook een luchtwegverwijder) gebruikt
Gebruikt u al een ontstekingsremmer en houdt u klachten? Dan kan de huisarts of praktijkondersteuner met u afspreken dat u nu meer ontstekingsremmer gaat gebruiken (en hoeveel). Of u krijgt bij de ontstekingsremmer een langwerkende luchtwegverwijder.
In het begin komt u elke 3 maanden voor controle bij uw huisarts of praktijkondersteuner.
Daarna nog maar 1 keer per jaar. U bespreekt dan samen of u zo doorgaat, of minder of meer van uw medicijnen nodig heeft.
Soms is ook een longfunctietest nodig om te kijken of de medicijnen bij u goed werken.
Als u uw medicijnen goed gebruikt en toch klachten houdt, stuurt de huisarts u door naar de longarts.
Bespreek met uw huisarts of praktijkondersteuner op welke momenten u zelf kunt beslissen om uw medicijnen te veranderen. Zo krijgt u zelf meer controle op uw astma.
Wanneer contact opnemen bij astma?
Neem contact op met uw huisarts in een van deze situaties:
- Uw klachten verminderen niet.
- U heeft problemen met de medicijnen, bijvoorbeeld om ze regelmatig in te nemen of bij het gebruik van de puffer.
- U heeft vaker dan 2 keer per week een luchtwegverwijder nodig.
- U heeft 's nachts klachten.
Neem uw longmedicijn(en) mee als u naar de huisarts gaat. Vaak is het handig om even te bekijken hoe u de puffer gebruikt.
Bel de huisarts of huisartsenpost met spoed als u een longaanval heeft. U heeft dan 1 of meer van deze klachten:
- U wordt steeds benauwder en uw medicijnen helpen niet.
- U bent benauwd, ook als u stilzit: u heeft bijvoorbeeld moeite met het uitspreken van een hele zin.
- U ademt heel snel.
- Uw hart klopt heel snel.
Bel direct 112 bij een ernstige longaanval met 1 of meer van deze klachten:
- U raakt zo uitgeput dat u het gevoel heeft dat u bijna geen adem meer kunt halen.
- U wordt suf en antwoordt niet als iemand u iets vraagt.
- Uw huid wordt blauwpaars.
Meer informatie over astma
Meer informatie vindt u bij het Longfonds.
Contact met mensen die ook astma hebben, kan via het Longfonds.
We hebben deze informatie gemaakt met:
- de richtlijn voor huisartsen over astma bij volwassenen.