In het kort
- Als je praat met iemand die een verstandelijke beperking heeft, kan het moeilijk zijn om elkaar goed te begrijpen.
- Bij het praten is het belangrijk om rustig de tijd te nemen en echt contact te maken.
- Veel mensen met een verstandelijke beperking horen niet goed. Een hoortoestel kan dan helpen.
- Een eigen woordenboek en fotoboek kunnen ook helpen bij de communicatie.
- Sommige mensen kunnen (bijna) niet praten. Kijken naar hun gedrag werkt dan beter.
Waarom is het belangrijk om elkaar goed te begrijpen, als uw naaste een verstandelijke beperking heeft?
Taal is nodig om elkaar te begrijpen. Zo kun je een ander laten weten wat je wel en niet wilt. En wat je voelt. Bijvoorbeeld als je pijn hebt of als je ergens weg wilt gaan. Dit is nodig om goed voor jezelf te kunnen zorgen.
Voor mensen met een (ernstige) verstandelijke beperking is dit vaak moeilijk. Ze kunnen moeilijk aangeven wat ze voelen of willen. En hun naasten begrijpen niet altijd wat ze willen zeggen. Dit kan klachten geven zoals angst, somberheid of verveling. Iemand kan onrustig of zelfs agressief worden hierdoor.
Als uw naaste een verstandelijke beperking heeft, is het dus heel belangrijk dat u elkaar kunt begrijpen. Dit kan klachten zoals boosheid en somberheid minder maken.
Adviezen om uw naaste goed te begrijpen
Neem de tijd
- Neem de tijd voor een gesprek. Mensen met een verstandelijke beperking hebben vaak meer tijd nodig om na te denken. Heb geduld en laat uw naaste uitpraten. Vul de stiltes niet op.
- Maak genoeg tijd voor een gesprek. Uw naaste krijgt dan de kans om te zeggen wat hij/zij wil. Het helpt ook om elkaar beter te begrijpen.
Maak contact
- Zorg dat u elkaar goed kunt horen. Kies een rustige plek om een gesprek te voeren.
- Praat rustig, duidelijk en in korte zinnen. Stel vragen één voor één, en vraag tussendoor of uw naaste u begrepen heeft.
- Als uw naaste een dialect praat, kan het helpen om dat ook te doen.
- Help uw naaste om te praten. Bijvoorbeeld door vragen te stellen of stukjes van een gesprek op te nemen en terug te luisteren.
- Gebruik niet alleen woorden. Let ook op de blik in uw ogen, de toon van uw stem en de bewegingen die u maakt.
Toon begrip
- Het is moeilijk om te praten met iemand die niet goed kan praten. Het kan vermoeiend zijn om naar te luisteren. Sommige mensen vinden het irritant. Maar voor uw naaste zelf is het nog moeilijker. Toon daarom begrip. Anders zegt uw naaste misschien steeds minder.
Praten zonder taal
- Sommige mensen met een verstandelijke beperking kunnen helemaal niet praten. Toch laten ze wel weten wat ze willen en voelen. Dit doen ze op een andere manier, bijvoorbeeld door bewegingen of door geluid te maken. Zo kunt u ook leren elkaar te begrijpen.
Deel kennis
- Maak een woordenboekje met woorden die uw naaste veel gebruikt. Zet erbij hoe uw naaste die woorden uitspreekt en wat hij/zij ermee bedoelt. Dit kan anderen helpen bij het gesprek. Ook een fotoboek helpt, met foto's van de familie, vrienden en hobby's.
- Als uw naaste zorg krijgt, zet dan in het zorgplan hoe zorgverleners het beste met uw naaste kunnen praten.
- Bespreek problemen en deel ervaringen met vaste begeleiders en met familieleden. Vaak hebben andere mensen weer nieuwe ideeën.
Heeft u het idee dat uw naaste u slecht hoort? Laat dan een hoortest doen. Veel mensen met een verstandelijke beperking horen niet zo goed. Een hoortoestel kan dan helpen.
Meer informatie over elkaar goed begrijpen bij mensen met een verstandelijke beperking
- Op Sterker op eigen benen.nl vindt u de film 'Laat me uitpraten'.
- Informatie over hulpmiddelen voor mensen met verstandelijke beperkingen vindt u op www.steffie.nl.
- Informatie voor het goed begrijpen van mensen met ernstige meervoudige beperkingen vindt u op www.communicatiemethodenemb.nl.
De informatie over communicatie bij verstandelijke beperkingen is samengesteld door het consortium Sterker op eigen benen, een samenwerkingsverband van Dichterbij, Pluryn, Siza en UMC St Radboud. Ook hebben we informatie gebruikt van de website Dwangindezorg.nl.