Ik heb een dwarslaesie (na een ongeluk of val)

In het kort

Bij een dwarslaesie heeft u schade aan uw ruggenmerg.
Uw zenuwen geven minder signalen of helemaal geen signalen meer door aan uw organen, zoals uw blaas en darmen. Of aan uw armen en/of benen.
Hierdoor heeft u geen of minder kracht en gevoel in sommige lichaamsdelen. Sommige organen werken minder goed.
U wordt na het ongeluk meestal snel geopereerd. De chirurg zet de gebroken of verschoven wervels vast.
U gaat naar een revalidatiecentrum met een speciale afdeling voor dwarslaesie. Daar leert u omgaan met uw nieuwe situatie.

Wat is een dwarslaesie?

Bij een dwarslaesie zijn er zenuwen van uw ruggenmerg helemaal of voor een deel kapot. De zenuwen geven dan minder of helemaal geen signalen meer door aan uw organen, zoals uw blaas of darmen. Of aan uw armen en/of benen. U heeft hierdoor minder of geen gevoel en kunt minder of niet bewegen in sommige delen van uw lichaam. Ook kunnen organen minder goed werken. Bijvoorbeeld uw blaas of darmen.

Uw wervelkolom loopt van uw hoofd tot uw staartbotje (stuitje). De wervelkolom bestaat uit wervels: nekwervels, borstwervels en lendenwervels (onder in de rug) en heiligbeen.

Binnen in de wervelkolom zit uw ruggenmerg. Het ruggenmerg bestaat uit zenuwen. De zenuwen geven signalen vanuit de hersenen door aan de rest van uw lichaam. Ze zijn belangrijk om te bewegen en te kunnen voelen. Ook zijn ze belangrijk voor uw organen. Bijvoorbeeld om uw poep of plas op te houden.

In de tekening hieronder ziet u hoe de wervels om het ruggenmerg heen liggen.

Door een ongeluk of val kunnen wervels breken en verschuiven. Hierbij kunnen ook de zenuwen kapot gaan.

Zit de breuk in een ruggenwervel onder in de rug? Dan heet dat niet een dwarslaesie, maar een cauda-laesie.

Op welke plekken kan het ruggenmerg beschadigd zijn?

Als de zenuwen niet allemaal stuk zijn of een beetje beschadigd, heet dit een niet-complete dwarslaesie.
U heeft nog gevoel in uw anus of kunt deze nog aanspannen.
Zijn de zenuwen helemaal kapot, dan heet dit een complete dwarslaesie.
U heeft dan geen gevoel in uw anus. U kunt uw anus ook niet aanspannen.

Hoe hoger in uw ruggenmerg de schade zit en hoe groter de schade is, hoe meer klachten u heeft.

Hoge dwarslaesie. Het ruggenmerg in uw nekwervels of bovenste borstwervel is kapot.
U heeft dan klachten in uw armen, benen, romp en organen.
Lage dwarslaesie. Het ruggenmerg in de tweede borstwervel of lager is kapot.
Dan kunt u uw armen en handen meestal wel gebruiken, maar uw onderlichaam niet. Ook organen werken minder goed.
Cauda-laesie. De zenuwen onder het onderste deel van het ruggenmerg (dit heet cauda) zijn kapot.
U kunt dan moeite hebben met lopen en staan. Ook kunt u last hebben van uw blaas en darmen en seksuele problemen krijgen.

Klachten bij schade aan het ruggenmerg

Welke klachten u krijgt, hangt af van de plek waar de schade zit en hoe erg kapot de zenuwen zijn. U heeft bijvoorbeeld 1 of meer van deze klachten:

U heeft minder kracht of helemaal geen kracht (verlamming). U kunt bijvoorbeeld uw armen, handen of benen niet of minder goed gebruiken.
U voelt minder of geen pijn. Ook voelt u niet dat u al lange tijd op dezelfde manier zit of ligt. Daardoor kunt u sneller wonden of brandplekken krijgen.
U kunt niet meer zelf ademhalen. Dit kan voorkomen bij een hele hoge dwarslaesie. U krijgt dan een apparaat dat u daarbij helpt.
U heeft pijn in de delen van uw lichaam die verlamd zijn. Vaak is het een branderig gevoel.
Uw spieren kunnen uit zichzelf aanspannen. Dit heet een spasme. U maakt dan bewegingen zonder dat u het wilt. Dit kan pijn doen. Ook kan het lastig zijn om te zitten, te bewegen of te slapen.
U voelt niet dat u moet poepen of plassen. U heeft hulpmiddelen nodig om uw blaas en darmen te legen. Bijvoorbeeld een katheter of darmspoel-apparaat.
U heeft seksuele problemen. Bij vrouwen is de vagina bijvoorbeeld minder vochtig en minder gevoelig bij het vrijen. Mannen kunnen moeilijk een erectie en zaadlozing krijgen.
U heeft psychische problemen. Een dwarslaesie verandert uw leven. Hierdoor kunt u somber, bang en depressief worden.
U krijgt last van drukplekken. Uw huid gaat stuk doordat u veel in dezelfde houding zit of ligt.
U krijgt problemen met uw botten. Bijvoorbeeld zwakkere botten door botontkalking of botgroei op plaatsen waar het niet hoort.

Behandeling van een dwarslaesie

U wordt meestal snel na het ongeluk of de val geopereerd. De chirurg zet de wervels vast met schroeven en staven.

U kunt ook een bloeding of vocht in uw ruggenmerg krijgen. Uw ruggenmerg komt dan onder druk te staan. Hierdoor kunnen de zenuwen nog meer kapot gaan. In zo’n situatie maakt de chirurg meer ruimte voor het ruggenmerg. De druk wordt dan minder.

Soms is een operatie niet mogelijk. Bijvoorbeeld als u door het ongeluk of de val andere ernstige verwondingen heeft.

Hoe gaat het verder bij een dwarslaesie?

Bij een niet-complete dwarslaesie kunnen de klachten minder worden. Zenuwencellen met schade kunnen weer gaan werken. Dat kan wel een jaar tot anderhalf jaar duren.
Bij een complete dwarslaesie is de kans dat uw klachten minder worden heel klein.

Na het ziekenhuis gaan veel mensen naar een revalidatiecentrum met een speciale afdeling voor dwarslaesie. U krijgt hulp van een team met onder andere een revalidatiearts, verpleegkundige, psycholoog, ergotherapeut en fysiotherapeut.

Een dwarslaesie zorgt voor veel onzekerheid en verdriet. Ook zult u normale dingen op een andere manier moeten doen. Bijvoorbeeld met hulpmiddelen. Het revalidatieteam helpt u om te gaan met de nieuwe situatie.

Op de website van Dwarslaesie Organisatie Nederland vindt u revalidatiecentra voor mensen met een dwarslaesie.

Meer informatie over dwarslaesie

Voor informatie over dwarslaesie kunt u kijken op de website van Dwarslaesie Organisatie Nederland. U kunt er ook contact maken met andere mensen met een dwarslaesie.

We hebben de teksten over gebroken wervel en dwarslaesie gemaakt de richtlijn voor artsen over acute traumatische wervelletsels.