In het kort
- Je hebt een eetprobleem als eten of niet eten je steeds meer gaat bezighouden.
- Eetproblemen gaan meestal niet vanzelf over.
- Beginnende eetproblemen kunnen een (ernstige) eetstoornis worden.
- Hoe eerder je hulp krijgt, hoe beter.
- Over je problemen praten is een eerste belangrijke stap. Probeer met een bekende te praten of ga naar je huisarts.
- Schaam je niet, eetproblemen komen veel voor.
Wat is een eetprobleem?
Eten wordt een probleem als je je te veel met (niet) eten bezighoudt. Dat kan verschillende oorzaken hebben. Bijvoorbeeld:
- Je voelt je onzeker over hoe je eruitziet, je denkt dat je te dik of lelijk bent.
- Je wilt dat anderen je zien staan of je verlangt ernaar ergens bij te horen. Je gaat dan minder eten om af te vallen.
- Je eet af en toe heel veel om jezelf te troosten. Je kunt je hierdoor gespannen en ongelukkig gaan voelen.
- Je bent bang voor de gevolgen van het eten van bepaald voedsel. Je bent bijvoorbeeld bang om te stikken of om over te geven.
Als dit langere tijd doorgaat, dan heb je een eetprobleem.
Wat zijn de verschijnselen van een eetprobleem?
Er zijn verschillende soorten eetproblemen. Welke verschijnselen je krijgt, hangt af van het soort eetprobleem.
Deze verschijnselen kunnen wijzen op een eetprobleem:
- Je wordt steeds banger om aan te komen.
- Je bent steeds meer met eten bezig.
- Je vindt jezelf dik, terwijl je een normaal gewicht hebt voor je lengte en leeftijd of zelfs te weinig weegt.
- Je probeert af te vallen door zo min mogelijk te eten, alleen nog maar gezonde dingen te eten, heel veel te sporten of bewegen, over te geven en/of laxeermiddelen te gebruiken.
- Je hebt regelmatig eetbuien, waarna je wel of niet overgeeft.
- Je eet te weinig of te weinig verschillende dingen, waardoor je te weinig voedingsstoffen binnenkrijgt, afvalt of niet goed groeit.
- Eten heeft heel veel negatieve invloed op jouw sociale leven.
Hoe ontstaat een eetprobleem?
Het is nog niet duidelijk hoe een eetprobleem precies ontstaat. We weten wel dat bepaalde omstandigheden het risico op een eetprobleem kunnen vergroten:
Erfelijkheid
Komen eetproblemen bij je in de familie voor? Dan heb je een grotere kans om zelf ook een eetprobleem te krijgen.
Omgeving
De omgeving waarin je opgroeit kan ook een oorzaak zijn van je eetprobleem.
- Misschien ben je opgegroeid in een gezin waar gewicht en uiterlijk heel belangrijk zijn.
- Misschien doe je een sport waarbij gewicht heel belangrijk is.
- Misschien denk je je heel slank moet zijn omdat je dat op sociale media, tv of in tijdschriften ziet.
- Misschien is je eetprobleem ontstaan door een nare gebeurtenis. Denk bijvoorbeeld aan scheiding van je ouders, pesten, mishandeling, seksueel misbruik of het verlies van een vriend.
- Misschien heb je een vervelende ervaring gehad met eten. Je hebt je bijvoorbeeld een keer heftig verslikt. Of je kreeg als baby sondevoeding en hebt daar nare herinneringen aan.
Psychische oorzaken
Ook psychische problemen kunnen een eetprobleem veroorzaken.
Misschien denk je vaak negatief over jezelf. Misschien wil je alles heel erg goed doen. Misschien vind je het moeilijk om je emoties te uiten en voel je je vaak somber of depressief.
Eten (of juist niet eten) kan voelen als een oplossing voor negatieve gevoelens. Ook kan het heel fijn voelen om controle over iets te hebben, bijvoorbeeld over hoeveel, wat en wanneer je eet.
Het kan ook zijn dat je heel bang bent of het erg vervelend vindt om vreemde dingen uit te proberen, zoals nieuw eten.
Heb je ADHD, autisme of een dwangstoornis? Dan heb je ook meer kans op een eetprobleem.
Is een eetprobleem erg?
Misschien heb je het idee dat het allemaal wel meevalt, maar een eetprobleem is ernstig.
Als je eetprobleem niet op tijd behandeld wordt, kan het een eetstoornis worden.
Welke gevolgen kan een eetstoornis hebben?
Lichamelijke gevolgen
- Je hebt het vaak koud.
- Je ziet bleek.
- Je voelt je snel duizelig of valt zomaar flauw.
- Je nagels scheuren makkelijk.
- Je haren vallen uit.
- Je kunt minder goed naar de wc doordat je darmen verstopt zijn.
- Je krijgt hart-, maag- en/of nierproblemen.
- Je wordt niet meer ongesteld.
- Je botten worden broos.
Psychische gevolgen
- Je voelt je somber, depressief of angstig.
- Je geheugen wordt minder en je kunt je slecht concentreren.
- Je stemming wisselt, je reageert kortaf of boos zonder enige reden.
- Het kan zelfs zijn dat je niet meer wilt leven.
Sociale gevolgen
- Je krijgt problemen met je partner, familie en/of vrienden.
- Je krijgt problemen op je werk.
- Je hebt minder plezier in de dingen die je eigenlijk graag doet.
- Uit schaamte zonder je je steeds vaker af. Je voelt je heel alleen.
Wat kan ik zelf doen aan mijn eetprobleem?
Denk je dat je een eetprobleem hebt?
- Ga dan zo snel mogelijk op zoek naar hulp. Een eetprobleem kan geleidelijk erger worden en je leven gaan beheersen. Je hebt dan geen eetprobleem meer, maar een eetstoornis. Hoe eerder je hulp krijgt, hoe groter de kans dat je herstelt.
- Maak een afspraak met de huisarts en bespreek de volgende dingen:
- Hoe vaak en hoeveel je eet.
- Of je eetbuien hebt en daarna wel of niet overgeeft.
- Hoe je over je lichaam denkt.
- Of je bent aangekomen of afgevallen.
- Of je lichamelijke klachten hebt.
- Hoe je over jezelf denkt.
- Hoe je je voelt (ben je bijvoorbeeld moe of somber?).
- Of en welke medicijnen je gebruikt (ook laxeermiddelen).
- Of en hoeveel drugs of alcohol je gebruikt.
- Wanneer en hoeveel je sport of beweegt.
- Probeer er ook over te praten met mensen die je goed kent, zoals familie of vrienden, je docent of trainer. Je staat er niet alleen voor, mensen willen je steunen.
- Besef ook dat je niet de enige bent. Eetproblemen komen veel voor. Het kan heel erg opluchten om te praten met andere mensen die een eetprobleem hebben of hebben gehad. Zij snappen namelijk wat je doormaakt en wat je voelt.
Hoe wordt een eetprobleem vastgesteld?
Als de huisarts vermoedt dat je een eetprobleem hebt, zal hij je onderzoeken. Hij stelt je vragen en doet een lichamelijk onderzoek. Daarbij kijkt hij naar je lengte, gewicht, bloeddruk en hartslag. Misschien controleert hij ook je bloed en urine. Het kan ook zijn dat hij een hartfilmpje wil maken.
Als de huisarts vaststelt dat je een eetprobleem hebt, kan het nog steeds zijn dat je zelf denkt dat er niks met je is. Dit is ‘normaal’. Het hoort vaak bij een eetprobleem dat je zelf niet inziet dat je ziek bent.
Behandeling van een eetprobleem
Voor de behandeling van een eetprobleem kun je terecht bij de huisartspraktijk en een psycholoog. De behandeling is afhankelijk van het soort en de ernst van je eetprobleem. Bij een ernstige eetstoornis (anorexia, boulimia, eetbuistoornis, ARFID) verwijst de huisarts je door naar een kinderarts en/of een gespecialiseerd centrum, bijvoorbeeld een ggz-instelling.
De behandeling bestaat meestal uit verschillende onderdelen.
- Voorlichting over eetproblemen en eetstoornissen.
- Aanleren van een gezonde leefstijl: Je leert gezond eten en gezond bewegen.
- Therapie. Therapie helpt je om negatieve gedachten over jezelf en over eten te veranderen. Bijvoorbeeld:
- Cognitieve gedragstherapie: Je gaat samen met een psycholoog onderzoeken hoe je denkt over jezelf, je eetgedrag en je lichaam. Welke ideeën en verwachtingen heb je? Helpen ze je? Kloppen ze met de werkelijkheid? Je leert anders denken waardoor je je ook beter gaat voelen. Zo kun je samen aan het werk om van je eetprobleem af te komen.
- Interpersoonlijke therapie: Je gaat tijdens deze therapie kijken naar jouw relaties met andere mensen. Ben je bijvoorbeeld een dierbaar iemand verloren? Heb je een conflict met iemand of vind je het moeilijk om relaties met mensen aan te gaan? Je leert hoe je problemen op tijd ontdekt en aanpakt. Je zelfvertrouwen zal groter worden.
Hoe gaat het verder bij een eetprobleem?
Tijdens de behandeling werk je aan je herstel. Het is vooral belangrijk dat je zelf weer controle krijgt over je leven en je eetgedrag, dat je je eigen kracht terugwint. Dit doe je in de eerste plaats zelf, maar ook mensen in je omgeving zoals familie en vrienden kunnen je hierbij helpen.
Ook kan het helpen om te praten met iemand die zelf een eetprobleem of eetstoornis heeft gehad, een ervaringsdeskundige. Die kan zich goed in jou inleven en je steun en tips geven. Het gesprek kan je opluchten en je ervan bewust maken dat je dingen anders moet doen. Er zijn zelfhulporganisaties waar je eenvoudig met ervaringsdeskundigen en/of lotgenoten in contact kunt komen.
Meer informatie over eetproblemen
Meer informatie over eetproblemen vind je bij:
- MIND, betrouwbare informatie over psychische aandoeningen, bijvoorbeeld over cognitieve gedragstherapie.
Patiëntenorganisaties en websites over eetproblemen:
- WEET, een patiëntenorganisatie voor mensen met een eetstoornis en de mensen om hen heen
- Proud2Bme, een website voor jonge meiden met problemen met eten en met hun zelfbeeld
- 99gram, een website over eten, uiterlijk en gewicht voor (jonge) meiden met eetproblemen
Vind iemand die je kan helpen:
- Vind een therapeut die kan helpen bij een eetprobleem.
- Op dietisten-eetstoornissen.nl staan diëtisten die mensen met een eetstoornis helpen.
- Ixta Noa, voor online (zelf)hulp en zelfhulpgroepen.
Online therapie:
- Eten de Baas, cognitieve gedragstherapie via internet voor volwassenen met eetproblemen.
Informatie voor scholen, professionals, familie en vrienden:
We hebben deze tekst gemaakt met de afspraken tussen artsen, therapeuten en andere zorgmedewerkers over eetstoornissen.