In het kort
- Er zijn allerlei gezondheids-testen die je zelf kunt kopen en doen.
- Er zijn ook gezondheids-onderzoeken die je bij een kliniek kunt laten doen. Hiervoor ga je niet naar je huisarts.
- De testen en onderzoeken hebben nadelen. Denk hier goed over na.
- Heb je klachten en maak je je zorgen of je een ziekte hebt? Maak een afspraak met je huisarts.
Welke gezondheids-testen zijn er?
Er zijn allerlei gezondheids-testen die mensen zelf doen. Er zijn ook gezondheids-onderzoeken die mensen bij een kliniek laten doen. Ook als ze geen klachten of een grotere kans op een ziekte hebben.
Zelf testen
Sommige gezondheids-testen kun je zelf doen, bijvoorbeeld:
- een cholesterol-test
- een soa-test
- een hiv-test
- een PSA-test om te testen op prostaatkanker
Veel van deze testen kun je kopen via internet. Sommige zijn te koop bij de apotheek of drogist.
Onderzoek bij een gezondheids-kliniek
Sommige mensen willen meer gezondheids-onderzoeken. Bijvoorbeeld een hart-onderzoek, echo of MRI-scan. Hiervoor moet je naar een gezondheids-kliniek. Je huisarts stuurt je hiervoor niet door.
Voordelen als je eerst naar je huisarts gaat
Vraag je je af of je gezond bent? Ga dan naar je huisarts. Dat heeft deze voordelen:
- Je huisarts is ervoor opgeleid om je vragen te beantwoorden.
- Je huisarts kan je vaak geruststellen. Als het nodig is, kan je huisarts je doorsturen voor onderzoek.
- Je huisarts vertelt hierover niets aan anderen.
- Je huisarts heeft niet het doel om winst te maken met het testen van je gezondheid.
- Als dat nodig is, kan je huisarts ook testen doen of laten doen. Bijvoorbeeld je bloeddruk meten, een cholesteroltest, een bloedsuikertest, een soa-test of een PSA-test naar prostaatkanker doen. Ook kan je huisarts onderzoeken hoe groot jouw risico is op een ziekte van je hart en bloedvaten.
- Testen via de huisarts zijn betrouwbaar. De testen zijn onderzocht. Je weet dus zeker dat de uitslag klopt.
Wat zijn de nadelen als je een gezondheids-test doet?
Je kunt denken dat het vooral voordelen heeft om gezondheids-testen te doen of gezondheids-onderzoeken te laten doen. Maar er zijn ook veel nadelen.
Niet alle testen zijn goed
- Veel testen die je zelf kunt kopen, zijn niet goed onderzocht. Het is niet bekend of die testen goed zijn.
De uitslag van de test klopt niet altijd
- De uitslag kan slecht zijn en toch heb je geen ziekte.
Je maakt je dan ongerust terwijl dat niet nodig is. - De uitslag kan goed zijn en toch heb je een ziekte.
Je bent dan gerustgesteld, terwijl er misschien wel risico's voor jou zijn. Of misschien heb je een behandeling nodig.
Soms is het moeilijk om de test zelf te doen
- Bij sommige testen moet je bijvoorbeeld bloed in een buisje doen. Dat moet je wel op een goede manier doen. Anders klopt de test misschien niet.
- De gebruiksaanwijzing bij een test is soms niet duidelijk. Misschien doe je de test dan niet op de goede manier.
De uitslag van de test of het onderzoek kan onduidelijk zijn
- Bijvoorbeeld: bij een scan ziet de arts een plekje in je lever of milt. Het is niet altijd duidelijk wat dat is. Vaak is er dan meer onderzoek nodig, zoals een tweede scan. Daarna is nog steeds niet altijd duidelijk of je een ziekte hebt. Het kan ook een onschuldig vlekje zijn. Je bent dan misschien ongerust zonder dat het nodig is.
Andere nadelen
- Je moet vaak zelf bedenken wat de uitslag voor jou betekent. Of wat je ermee moet doen.
- Je moet een test meestal zelf betalen. Sommige testen zijn duur.
- Makers van testen en aanbieders van onderzoeken willen geld verdienen en winst maken. Jouw gezondheid is niet het belangrijkste voor een bedrijf.
Wat zijn de voordelen als je een gezondheids-test doet?
Mensen die een gezondheids-test doen of een gezondheids-onderzoek laten doen, vinden dat dit de voordelen zijn:
Je bent gerustgesteld
- Als de uitslag goed is, kan een test je geruststellen.
- Na een test ga je misschien gezonder leven.
- Als de uitslag van de test niet goed is, heb je misschien een ziekte. Of meer kans om een ziekte te krijgen. Als je dit op tijd weet, kun je er soms wat aan doen.
Je kunt de test makkelijk doen
- Het is vaak snel en makkelijk om een test te doen.
- Een test die je zelf koopt, kun je doen zonder dat iemand dat weet.
- Veel testen kun je thuis doen, zonder een arts te spreken.
- Je kiest zelf wat je met de uitslag doet.
Meedoen aan een bevolkings-onderzoek
Voor sommige ziektes kun je meedoen aan een bevolkings-onderzoek. Bij deze bevolkings-onderzoeken krijg je een test om te weten of je risico hebt op de ziekte. Is de test niet goed? Dan krijg je meer onderzoek om te weten of je de ziekte hebt.
De overheid betaalt deze onderzoeken. Je krijgt een uitnodiging als jij het onderzoek kunt krijgen. Dit zijn de onderzoeken:
- testen op borstkanker
Hiervoor krijg je een uitnodiging vanaf ongeveer 50 jaar. - testen op baarmoederhals-kanker
Hiervoor krijg je een uitnodiging vanaf 30 jaar. - testen op darmkanker
Hiervoor krijg je een uitnodiging vanaf 55 jaar.
Wanneer contact met je huisarts als je misschien een gezondheids-onderzoek wilt doen?
Maak een afspraak bij je huisarts in deze situaties:
- Je hebt klachten en je maakt je zorgen of je een ziekte hebt.
- In jouw familie hebben mensen een erfelijke ziekte. Zoals darmkanker, eierstokkanker, borstkanker, huidkanker (melanoom) of hartproblemen.
- In jouw familie zijn meer mensen die een bepaalde ziekte hebben. Je wilt weten of jij ook een grotere kans hebt om die ziekte te krijgen
- Je wilt de kans kleiner maken om een ziekte te krijgen. Door bijvoorbeeld te stoppen met roken, af te vallen als je te zwaar bent of minder alcohol te gaan drinken.
- Je twijfelt of je een gezondheids-test wilt laten doen.
Meer informatie over gezondheids-onderzoek
- Informatie die je kan helpen om te beslissen of je wel of geen gezondheids-test laat doen: RIVM.
- Informatie over de nadelen en voordelen van een gezondheids-test: de brochure van de KNMG.
- Informatie en tips over waar je op kunt letten bij bloedtesten: allesovertesten.nl.
Over deze tekst
Wij hebben deze tekst gemaakt met:
- het standpunt van huisartsen over medische check ups bij mensen zonder klachten
- informatie van het RIVM
Lees wie de informatie op Thuisarts.nl maakt.
Lees hier wat een richtlijn is en hoe die wordt gemaakt.