In het kort
- Jicht is een ontsteking in een gewricht, meestal de grote teen of voet.
- Het gewricht wordt dik, rood, warm en pijnlijk.
- Het gewricht hoog leggen en koelen kan prettig zijn.
- Wees niet bang om te bewegen. Bewegen kan geen kwaad.
- Wordt de pijn minder? Ga dan weer meer bewegen.
- Medicijnen kunnen de pijn binnen 1 tot 2 dagen verminderen.
- De aanval duurt 1 tot 3 weken waarna het gewricht volledig herstelt.
- Bel meteen uw huisarts als u koorts krijgt of ziek wordt.
Film
Download deze film
- Filmbestand mp4, 1:48 minuten, 16mb
- Geluidsbestand voor als je slecht ziet of blind bent mp3
- Ondertitelingsbestand srt
- © 2012-2024 NHG | Gebruiksvoorwaarden
Wat is jicht?
Jicht is een pijnlijke ontsteking in een gewricht veroorzaakt door urinezuurkristallen. Het geneest meestal binnen een tot drie weken, maar kan na verloop van tijd weer terugkomen.
Een gewricht is het ‘scharnier’ tussen twee botten. Het gladde kraakbeenoppervlak zorgt ervoor dat de botuiteinden gemakkelijk over elkaar heen glijden. Gewrichtsvloeistof ‘smeert’ het gewricht zodat het soepel beweegt. Om het gewricht heen zit een gewrichtskapsel. Het kraakbeen, bot of gewrichtskapsel kan geïrriteerd raken en klachten geven zoals pijn en stijfheid of minder goed kunnen bewegen. Is het gewricht ook dik, warm of rood, dan is er een ontsteking.
Wat zijn de verschijnselen van jicht?
Een aanval van jicht ontstaat binnen één dag. U krijgt heel veel pijn in een gewricht, meestal aan de basis van de grote teen (soms in de middenvoet, enkel, knie of pols).
Het gewricht is:
- heel pijnlijk,
- dik,
- rood,
- en warm,
- zónder koorts.
Urinezuurkristallen kunnen ook nierstenen vormen.
Sommige mensen met jicht hebben kleine witgele knobbeltjes onder de huid. Bijvoorbeeld op de vingers, tenen, knie, elleboog, op de oorschelp of bij de hiel. Het zijn ophopingen van urinezuurkristallen. Deze kunnen geen kwaad.
Mensen met jicht hebben een verhoogde kans op hart- en vaatziekten.
Hoe ontstaat jicht?
Een jichtaanval ontstaat doordat er urinezuurkristallen in een gewricht gaan zitten. De kristallen veroorzaken een ontsteking in het gewricht.
Jicht en een hoog urinezuurgehalte in uw bloed hebben met elkaar te maken. Toch krijgt maar 1 op de 10 mensen met een verhoogd urinezuurgehalte in het bloed jicht. Het is ook niet bekend waardoor iemand een verhoogd urinezuurgehalte in zijn bloed heeft.
In sommige families komt jicht vaker voor.
Bij mannen van middelbare leeftijd komt jicht vaker voor.
- 50% van de mensen met jicht heeft ook hoge bloeddruk.
- 30% van de mensen met jicht heeft ook hart- en vaatziekten (zoals hartfalen, een hartinfarct of een beroerte).
- 20% van de mensen met jicht heeft nieren die iets minder goed werken.
Voeding, alcohol en medicijnen tegen hoge bloeddruk (plaspillen) lijken geen rol te spelen bij jicht. Vroeger dacht men dat jicht kwam door het drinken van alcohol of frisdrank. Of door het eten van voeding met veel purine erin, zoals zwezerik, nieren, vis, wild en gevogelte. In onderzoeken is hiervoor te weinig bewijs gevonden.
Hoe weet de huisarts of je jicht hebt?
Jicht kan je huisarts vaak al aan de klachten herkennen.
De huisarts vraagt naar je klachten en onderzoekt het gewricht.
Soms wordt je bloed ook onderzocht. Bij jicht is de hoeveelheid urinezuur in je bloed meestal hoger dan normaal.
Soms blijft het onduidelijk of je jicht hebt. Dan kan de huisarts je naar het ziekenhuis sturen. Naar een arts die veel weet over gewrichten (reumatoloog). Die haalt met een naald vocht uit het gewricht. En kijkt onder de microscoop of er urinezuur-kristallen in het vocht zitten.
Adviezen bij jicht
- Bij jicht aan voet, enkel of knie kan het prettig zijn je been hoog te leggen, bijvoorbeeld dwars op de bank.
- Als het gewricht warm aanvoelt, kan koelen prettig zijn. Leg er een natte theedoek of wat ijs tegenaan (niet langer dan 10 minuten per keer). Wikkel het ijs in de theedoek zodat je huid niet bevriest. Of gebruik een 'coldpack'. Die koop je bij de drogist.
- Wees niet bang om te bewegen. Bewegen is niet gevaarlijk, ook als het gewricht ontstoken is.
- Wordt de pijn minder hevig, dan is het goed om langzaam meer te gaan bewegen. Zo zorg je dat je spieren niet stijf worden.
- Speciale dieet-adviezen zijn er niet voor jicht. Vroeger dacht men dat jicht kwam door het drinken van alcohol en frisdrank. Of door eten waar veel purine in zit, zoals vlees en vis. In onderzoek is hiervoor te weinig bewijs gevonden.
- Merk je dat je klachten misschien toch met bepaald eten of drinken te maken hebben? Dan kun je proberen of het helpt als je dit eten of drinken niet meer neemt. Let er wel op dat je gezond blijft eten.
Medicijnen bij jicht
Bij een aanval van jicht helpen prednisolon en NSAID’s even goed tegen de pijn. Een andere mogelijkheid is colchicine.
NSAID
NSAID’s zoals diclofenac, naproxen of ibuprofen kunnen de pijn binnen 1 tot 2 dagen verminderen. Helpt het medicijn? Stop er dan mee als de klachten helemaal weg zijn.
Let op: NSAID's zijn goede pijnstillers, maar ze geven regelmatig vervelende bijwerkingen. Ze kunnen (soms ernstige) maagklachten geven en de werking van andere medicijnen beïnvloeden. Heeft u maag-, darm-, hart-, vaat- of nierproblemen? Of bent u ouder dan 60 jaar? Of gebruikt u medicijnen? Of heeft u ooit een allergische reactie gehad na een NSAID? Overleg dan eerst met uw huisarts of apotheker voordat u een NSAID gebruikt. Lees meer bij NSAID's.
Soms krijgt u er een medicijn (omeprazol) bij om de maag tegen NSAID's te beschermen.
Prednisolon
In plaats van NSAID’s kan de huisarts prednisolon voorschrijven. Gebruiken prednisolon gedurende 5 dagen. Dit werkt net zo goed als een NSAID. Helpt prednisolon wel, maar is het na 5 dagen nog niet over? Ga dan door tot en met de 10e dag.
Bij prednisolon krijgt u soms ook een maagbeschermend middel erbij. Prednisolon kan soms hoofdpijn, duizeligheid, rusteloosheid en slaapproblemen geven.
Colchicine
Als zowel NSAID’s als prednisolon niet binnen 3 tot 5 dagen helpen, dan kan eventueel colchicine de pijn verminderen en de ontsteking remmen. U krijgt dan 2 tot 3 keer per dag een tablet colchicine tot de pijn verdwenen is. Stop met het middel als de klachten na 3 dagen nog niet verminderd zijn.
Let op: Stop direct met colchicine als u klachten krijgt zoals een branderig gevoel in de keel, misselijkheid, buikkrampen of diarree. Dat zijn tekenen dat uw lichaam colchicine niet verdraagt. Of als u kleine rood/paarse vlekjes in de huid ontdekt. Neem dan direct contact op met uw huisarts.
Corticosteroïd-injectie
Als bovenstaande tabletten niet helpen, of als u ze niet mag gebruiken, dan kunt u een injectie met corticosteroïden in het gewricht krijgen om de ontsteking te remmen. Dit helpt meestal binnen 24 uur. De werking kan ongeveer 3 maanden aanhouden. Soms kunnen de klachten gedurende 48 uur na de prik kortdurend verergeren. Dit gaat vanzelf over.
colchicine
Colchicine remt ontstekingsreacties.
Artsen schrijven het voor bij jicht. Het wordt ook gebruikt bij andere, zeldzame, aandoeningen, zoals bij 'familiaire mediterrane koorts' of soms bij een ontsteking van het hartzakje. Artsen schrijven het soms voor om een hartinfarct te voorkomen.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.diclofenac
Diclofenac is een ontstekingsremmende pijnstiller. Dit soort pijnstillers wordt ook wel NSAID's genoemd. Het werkt pijnstillend, ontstekingsremmend en koortsverlagend.
Het is te gebruiken bij pijn waarbij ook sprake is van een ontsteking, zoals bij gewrichtspijn, reumatoïde artritis (ontsteking van de gewrichten), ziekte van Bechterew en jicht (ontsteking in uw gewricht).
Bovendien bij koliekpijn, menstruatieklachten, zoals abnormaal vaginaal bloedverlies, migraine en hoofdpijn. Het wordt soms ook gebruikt bij artrose (het kraakbeen in uw gewrichten wordt dunner), spierpijn en klachten door griep of verkoudheid.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.ibuprofen
Ibuprofen is een ontstekingsremmende pijnstiller. Dit soort pijnstillers wordt ook wel NSAID genoemd. Het werkt pijnstillend, ontstekingsremmend en koortsverlagend.
Het is te gebruiken bij pijn waarbij ook sprake is van een ontsteking, zoals bij gewrichtspijn, reumatoïde artritis, ziekte van Bechterew en jicht. Bovendien bij migraine, hoofdpijn en menstruatieklachten, zoals abnormaal vaginaal bloedverlies. Het wordt soms ook gebruikt bij artrose, spierpijn en klachten door griep of verkoudheid.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.naproxen
Naproxen is een ontstekingsremmende pijnstiller. Dit soort pijnstillers wordt ook wel NSAID genoemd. Het werkt pijnstillend, ontstekingsremmend en koortsverlagend.
Het is te gebruiken bij pijn waarbij ook sprake is van een ontsteking, zoals bij gewrichtspijn. Ook bij ontstekingen van de gewrichten zoals reumatoïde artritis, ziekte van Bechterew en jicht. Bovendien bij koliekpijn, hoofdpijn, migraine en menstruatieklachten, zoals abnormaal vaginaal bloedverlies. Het wordt soms ook gebruikt bij pijnlijke, stijve en versleten gewrichten (artrose), spierpijn en klachten door griep of verkoudheid.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.omeprazol
Omeprazol is een maagzuurremmer. Het behoort tot de protonpompremmers. Het vermindert de aanmaak van zuur in de maag.
Artsen schrijven het voor bij maagklachten, maag- en darmzweren, ontsteking van de maag en bij het syndroom van Zollinger-Ellison.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.prednisolon
Prednisolon is een bijnierschorshormoon, ook wel corticosteroïd genoemd.
Bijnierschorshormonen remmen ontstekingen en overgevoeligheidsreacties. Ze zijn ook nodig om energie, mineralen en zouten vrij te maken en op te slaan.
Artsen schrijven prednisolon voor bij:
- ziektes met ernstige ontstekingen. Bijvoorbeeld luchtwegontstekingen (zoals astma, COPD en sarcoïdose), reumatische ziektes (zoals reuma, polymyalgie en jichtaanvallen), darmziekten (namelijk colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn), het syndroom van Sjögren, bepaalde oogontstekingen, clusterhoofdpijn, lupus erythematodes (LE), ernstige huidontstekingen (zoals bij lepra en lichtovergevoeligheid), bepaalde bloedziekten (zoals de bloedstollingsziekte ITP), ernstige allergische reacties, Bellverlamming (een vorm van gezichtsverlamming), netelroos en nierziektes (zoals het nefrotisch syndroom).
Bij ontstekingsziekten wordt het op verschillende manieren gebruikt. In een hoge dosering voor een paar dagen tot weken (stootkuur). En in een lagere dosering voor meerdere maanden (langdurige behandeling). Artsen schrijven het meestal voor als stootkuur. - Prednisolon wordt ook gebruikt om afstotingsreacties tegen te gaan. Dit wordt gedaan na orgaantransplantaties en als onderdeel van een behandeling bij kanker.
- Ook wordt het gebruikt om een tekort aan lichaamseigen bijnierschorshormonen aan te vullen. Zoals bij de bijnierziekten de ziekte van Addison, de ziekte van Cushing en het adrenogenitaal syndroom.
Als het op deze manier gebruikt wordt heet het substitutietherapie. - Soms bij kanker om de laatste levensfase te verlichten (palliatieve zorg).
Hoe gaat het verder bij jicht?
Een aanval van jicht kan 1 tot 3 weken duren, waarna het gewricht vanzelf volledig herstelt.
Vaak terugkerende jichtaanvallen
Heeft u meerdere aanvallen per jaar, ongeveer 3 bijvoorbeeld? Dan kan uw huisarts allopurinol tabletten voorschrijven om de hoeveelheid urinezuur in uw bloed te verlagen. Als u deze dagelijks inneemt, krijgt u minder of geen jichtaanvallen. De jichtknobbeltjes verdwijnen dan vaak na een half jaar tot een jaar. Allopurinol kunt u jaren of zelfs levenslang blijven slikken om jichtaanvallen te voorkomen. Er is een kleine kans op een allergische huidreactie met jeuk, puistjes en huidschilfering. Dan moet u de behandeling stoppen.
Uw huisarts controleert uw bloed 4 weken nadat u bent begonnen met allopurinol. In uw bloed wordt de hoeveelheid urinezuur gemeten. Dit is om te kijken of het medicijn zijn werk goed doet. Het urinezuur daalt als het medicijn goed werkt.
Allopurinol wordt door uw nieren uit het lichaam gehaald. Daarom controleert uw huisarts elk jaar uw nieren door een bloedonderzoek.
Hart- en vaatziekten
Jicht geeft waarschijnlijk een verhoogde kans op hart- en vaatziekten. Bespreek daarom met uw huisarts of controle nodig is van uw gewicht, bloeddruk, bloedsuiker, nieren en cholesterol. Uw huisarts kan hiermee uw persoonlijke risico op hart- en vaatziekten inschatten. Kijk voor meer info bij Ik wil weten wat mijn risico op hart- en vaatziekten is.
allopurinol
Allopurinol voorkomt dat het lichaam purine verandert in urinezuur. Purine komt voor in bepaalde voedingsmiddelen, maar het lichaam maakt het ook zelf aan. Hierdoor verlaagt allopurinol de hoeveelheid urinezuur in het bloed.
Artsen schrijven allopurinol voor bij jicht, nierstenen, nierziekten en bij kanker. Verder wordt het ook gebruikt bij enkele stofwisselingsziekten, waarbij te veel urinezuur wordt gemaakt.
Wanneer contact opnemen bij jicht?
Neem contact op met uw huisarts als u voor het eerst verschijnselen krijgt die op jicht lijken.
Maak een afspraak op de huisartspraktijk als de klachten met bovengenoemde medicijnen onvoldoende verminderen.
Neem direct contact op met de huisartspraktijk als een gewricht pijnlijk, dik en warm is en u zich ziek gaat voelen en/of als u koorts krijgt.
Meer informatie over jicht
Voor meer informatie over jicht kunt u terecht bij reuma.nl. U vindt hier informatie over allerlei gewrichtsklachten, onder meer jicht.
We hebben deze informatie gemaakt met de richtlijn voor huisartsen over artritis.