In het kort
U denkt erover om zich te laten testen op prostaatkanker met een PSA-test. Veel mannen denken: hoe eerder ik weet dat ik prostaatkanker heb, hoe beter. Dat hoeft niet altijd zo te zijn. Het heeft voor- en nadelen om te weten dat u prostaatkanker heeft. Deze keuzehulp helpt u een persoonlijke keuze te maken of u zich wel of niet laat testen.
Wat is de prostaat?
De prostaat is een klier die onder de blaas zit. Deze klier maakt prostaatvocht. Als u klaar komt (zaadlozing), komt het prostaatvocht met de zaadcellen naar buiten.
Over prostaatkanker
Er zijn verschillende soorten prostaatkanker
- Langzaam groeiende prostaatkanker
Deze soort komt het meest voor. Langzaam groeiende kanker geeft pas na lange tijd klachten, of nooit. Hierbij is behandeling vaak niet nodig. - Snel groeiende prostaatkanker
Deze soort komt minder voor. Deze kanker geeft wel (ernstige) klachten, en kan dodelijk zijn. Bij deze soort geeft vroege behandeling een kleinere kans om problemen te krijgen van de ziekte.
Over de PSA-test
Dit is een bloedtest. Uw bloed wordt getest op het stofje PSA (Prostaat Specifiek Antigeen). PSA wordt in de prostaat gemaakt.
Het PSA in het bloed kan hoger worden:
- als u ouder wordt
- bij een ontsteking van de prostaat
- bij een goedaardige vergroting van de prostaat
- bij prostaatkanker
Een PSA-test geeft dus geen zekerheid of u wel of geen prostaatkanker heeft.
- Een verhoogd PSA kán op prostaatkanker wijzen, maar kan ook andere oorzaken hebben.
- Bij een laag PSA is er een hele kleine kans dat u toch prostaatkanker heeft. Heel soms is de PSA namelijk niet verhoogd bij prostaatkanker.
Waaraan merk ik dat ik misschien prostaatkanker heb?
- Prostaatkanker geeft meestal geen klachten. De meeste mannen met prostaatkanker merken nooit dat ze het hebben.
- Plasklachten zijn geen teken van het hebben van prostaatkanker. De kans op prostaatkanker is bij plasklachten niet verhoogd.
- Botpijnen (bijvoorbeeld in de heup of rug) zijn vaak het eerste wat iemand van prostaatkanker merkt. Dat komt dan doordat kankercellen ook in de botten zijn gaan zitten. We noemen dat uitzaaiingen.
Hoe weet ik zeker of ik prostaatkanker heb?
Een PSA-test alleen geeft geen duidelijkheid. Het totale onderzoek bestaat uit:
Bij de huisarts:
- Een PSA-test.
- De huisarts voelt via de anus met de vinger hoe de prostaat aanvoelt.
Na deze 2 onderzoeken weet u nog niet of u wel of geen prostaatkanker heeft. Bij een te hoog PSA en/of een afwijkende prostaat is verder onderzoek in het ziekenhuis nodig.
Daarna in het ziekenhuis:
- Een MRI-scan van de prostaat.
- Zo nodig worden kleine stukjes prostaat weggehaald (biopten), die daarna worden onderzocht op kankercellen.
Na deze onderzoeken weet u of u prostaatkanker heeft.
Over de makers van de keuzehulp
Deze keuzehulp is gemaakt door Thuisarts.nl, in samenwerking met dr. van Tol-Geerdink van het Radboudumc te Nijmegen. Hierbij is een belangrijke bijdrage geleverd door patiënten, huisartsen en urologen (van het Canisius Wilhelmina ziekenhuis in Nijmegen en het St. Antonius ziekenhuis in Utrecht/Nieuwegein).
De keuzehulp is/wordt in de praktijk getest door huisartsen en hun patiënten in de regio Nijmegen/Boxmeer en Utrecht.
De keuzehulp is voor het laatst herzien in 2019.
De keuzehulp is gebaseerd op de volgende informatie:
- Schroder FH, Hugosson J, Roobol MJ, et al: Screening and prostate cancer mortality: results of the European Randomised Study of Screening for Prostate Cancer (ERSPC) at 13 years of follow-up. Lancet 384:2027-35, 2014
- Drost, F.J.H., et al. Prostate MRI, with or without MRI-targeted biopsy, and systematic biopsy for detecting prostate cancer. Cochrane Database of Systematic Reviews, 2019. In press.
- N. Mottet, R.C.N. van den Bergh, Briers et al. EAU guideline on prostate cancer 2019, Eur Urol 2019