In het kort
- Bij een koortslip krijg je blaasjes op of rond je lippen.
- Dit komt door een virus.
- Raak de blaasjes niet aan.
- Was je handen vaak.
- Een koortslip gaat vanzelf over.
- In de buurt van een baby: doe een pleister op de koortslip en kus de baby niet.
Film
Download deze film
- Filmbestand .mp4
- Geluidsbestand voor als je slecht ziet of blind bent .mp3
- Ondertitelingsbestand .srt
- © 2012-2024 NHG | Gebruiksvoorwaarden
Wat is een koortslip?
Een koortslip is een ontsteking van de huid op of rond de lippen. Je krijgt blaasjes die pijn doen of jeuken.
Ongeveer 1 van de 3 mensen krijgt in zijn leven wel eens een koortslip. En veel mensen krijgen vaker een koortslip, meestal op dezelfde plek.
Wat merk je van een koortslip?
Bij een koortslip krijg je een plekje met blaasjes, meestal op of rond je lippen. Je kunt de blaasjes ook op andere plekken krijgen, zoals op je neus, kin of ooglid. In de blaasjes zit vocht.
Het plekje kan jeuken, tintelen, branden of pijn doen.
Soms voelen mensen eerst een branderige pijn en komen daarna pas de blaasjes.
Na 1 of 2 dagen drogen de blaasjes op. Er komen korstjes.
Daarna gaat het plekje vanzelf weg, meestal binnen 10 dagen.
Waardoor krijg je een koortslip?
Een koortslip komt door een virus: het herpes-virus.
Dit virus kun je krijgen van iemand met een koortslip. Het virus zit in het vocht van de koortslip. Via de handen, knuffelen en kussen kun je het virus krijgen. Je kunt het ook krijgen als je spullen gebruikt van iemand met een koortslip. Zoals bestek, kopjes, een tandenborstel, handdoek of lippenbalsem.
Je kunt het virus ook krijgen van iemand die blaasjes op de penis of vagina heeft (herpes genitalis). Via de handen of via seks kan het virus op je lippen komen.
De meeste mensen hebben het virus in het lichaam
Je hebt het virus meestal al gekregen toen je jong was. Meestal merk je daar niets van. Soms krijgt iemand wel klachten, zoals:
- bij volwassenen: keelpijn en dikke klieren in de hals
- bij tieners: een ontstoken tong
- vooral bij kinderen: ziek met koorts en een ontsteking van de mond
Als je het virus hebt, blijft het je hele leven in je lichaam. Het virus zit in de zenuwcellen van je huid. Maar het virus is niet actief.
Je kunt het virus dus hebben, maar nooit een koortslip krijgen.
Waardoor kan het virus actief worden?
Het virus in je lichaam kan actief worden door een van deze dingen:
- zonlicht
- zonnebank
- koorts
- een operatie
- verkoudheid
- keelontsteking
- medicijnen die de afweer minder maken, zoals chemotherapie
- stress en moeheid
- ongesteld zijn
- als je wondjes aan je lippen krijgt
Je merkt dat het virus actief wordt door jeuk of een branderig gevoel op of rond je lippen.
Is een koortslip gevaarlijk?
Een koortslip is niet erg. Het koortslip-virus is voor de meeste mensen niet gevaarlijk.
Het virus kan wel schade geven aan je oog. Met je handen kun je het virus van je lip in je oog brengen. Dan kun je een oogontsteking krijgen.
Wie kan erge klachten krijgen door een koortslip?
Voor sommige mensen kan een koortslip gevaarlijk zijn:
- baby's die net geboren zijn
De kans is wel heel klein dat je baby ziek wordt door jouw koortslip. Kijk voor adviezen bij een baby en een koortslip. - mensen die geen goede afweer hebben
- mensen met veel eczeem
Als je geen goede afweer hebt
Heb je geen goede afweer? Dan heb je een grotere kans dat je vaak een koortslip krijgt. En je hebt een grotere kans dat je erge klachten krijgt door dit virus.
Je afweer kan slechter zijn door een ziekte, zoals kanker. Ook medicijnen kunnen je afweer slechter maken. Bijvoorbeeld chemotherapie of prednison.
Als je erge eczeem hebt
Heb je erg eczeem door erfelijke aanleg? Dan heb je een hele kleine kans op een erge ziekte door een koortslip. Door het virus komen er blaasjes in een eczeemplek. Daarna komen er ook blaasjes op de rest van je huid. Je hebt koorts en wordt erg ziek. Dit heet eczema herpeticum.
prednison
Prednison is een bijnierschorshormoon, ook wel corticosteroïd genoemd.
Bijnierschorshormonen remmen ontstekingen en overgevoeligheidsreacties. Ze zijn ook nodig om energie, mineralen en zouten vrij te maken en op te slaan.
Artsen schrijven prednison voor bij:
- Ziektes met ernstige ontstekingen. Bijvoorbeeld luchtwegontstekingen (zoals COPD), reumatische aandoeningen (zoals reuma, polymyalgie en jichtaanvallen), darmziekten (namelijk colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn), het syndroom van Sjögren, bepaalde oogontstekingen, clusterhoofdpijn, lupus erythematodes (LE), ernstige huidontstekingen (zoals bij lepra), bepaalde bloedziekten (zoals de bloedstollingsziekte ITP), de ziekte van Duchenne (spierziekte), Bellverlamming (een vorm van gezichtsverlamming), bij nierziektes, zoals het nefrotisch syndroom en bij netelroos. Ook bij ontstekingen bij tuberculose (van het hartzakje en van de hersenen).
Bij ontstekingsziekten wordt het op verschillende manieren gebruikt: in een hoge dosering voor een paar dagen tot weken (stootkuur) en in een lagere dosering voor meerdere maanden (langdurige behandeling). Artsen schrijven het meestal voor als stootkuur. - Prednison wordt ook gebruikt om afstotingsreacties tegen te gaan. Na orgaantransplantaties en als onderdeel van een behandeling bij kanker.
- Ook wordt het gebruikt om een tekort aan lichaamseigen bijnierschorshormonen aan te vullen. Zoals bij de bijnierziekten de ziekte van Addison, de ziekte van Cushing en het adrenogenitaal syndroom. Als het op deze manier gebruikt wordt heet het substitutietherapie.
Ziektes waarbij prednison wordt gebruikt zijn:
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.Zo geef je het virus niet aan andere mensen
Een koortslip is besmettelijk. Vooral als je de blaasjes krijgt en als ze opengaan. Je kunt het virus dan makkelijk aan andere mensen geven. En verspreiden over je eigen lichaam.
Zijn de blaasjes opgedroogd en komt er een korstje op? Dan ben je veel minder besmettelijk.
Zo kun je proberen het virus niet aan andere mensen te geven
- Raak de koortslip niet aan.
- Was je handen vaak met water en zeep. Zeker als je de blaasjes toch hebt aangeraakt. Droog je handen erna goed af.
- Maak kopjes, glazen en bestek goed schoon. Laat ze niet door anderen gebruiken.
- Gebruik een handdoek en een tandenborstel die anderen niet gebruiken.
- Zoen en knuffel niet.
- Heb geen seks met je mond. Zo zorg je dat de ander geen blaasjes op de penis of vagina krijgt.
- Krab niet aan korstjes. Wacht tot korstjes er vanzelf afvallen. Dan krijg je geen littekens.
Als je net een baby hebt of op bezoek gaat
Als je zelf een koortslip hebt: lees de adviezen bij koortslip en net een baby.
Ga je op bezoek bij een baby?
- Doe een pleister op de koortslip of een mondmasker op.
- Was je handen met water en zeep voordat je de baby aanraakt.
- Kus de baby niet.
Werk
Werk je met pasgeboren baby's of met mensen met minder afweer? Bijvoorbeeld als verpleegkundige of kraamverzorgende? Doe een mondmasker op. En was je handen vaak met water en zeep.
Behandeling van een koortslip
Een koortslip gaat vanzelf over. Je hebt geen behandeling nodig.
Als je veel last hebt van je koortslip, kun je een crème of pleister op je lip doen. Door de crème kan de koortslip iets sneller over zijn, maar zeker is dit niet.
De crèmes zijn te koop bij de drogist en apotheek. Je hebt geen recept van de huisarts nodig.
Als je voelt dat je een koortslip krijgt
Voel je dat je een koortslip gaat krijgen? Bijvoorbeeld door een branderig gevoel op je lip? Dan kun je deze crème proberen: aciclovir crème (aciclovir op de huid)
Smeer 5 keer per dag. Hierdoor kan je koortslip iets sneller overgaan. In de crème zit een medicijn dat de groei van het virus remt.
Heb je al blaasjes of korstjes? Dan heeft het geen zin meer om deze crème te smeren.
Bij blaasjes
Heb je blaasjes, maar nog geen korstjes? Dan kun je deze crèmes proberen:
- zinksulfaat bij koortslip of zinkoxide op de huid
Hierdoor kunnen de blaasjes iets sneller opdrogen. Je kunt dit zo vaak smeren als je wilt. - lidocaïne/zinkoxide smeersel of lidocaïne-vaselinecrème
Hierdoor kunnen de blaasjes iets sneller opdrogen. Je pijn wordt minder.
Bij korstjes
Heb je opgedroogde blaasjes met korstjes? Dan kunt je een crème of pleister proberen:
- een verzachtende en beschermende crème of zalf, zoals vaseline-cetomacrogol crème
Hierin zit geen geneesmiddel, maar de crème verzacht de korstjes. Je kunt dit zo vaak smeren als je wilt. - een koortslip-pleister (hydrocolloïd pleister)
Deze pleister plak je op je lippen.
Tips als je een crème gebruikt
Doe de crème voorzichtig op de koortslip. Smeer de crème niet uit. Zo zorg je dat het virus niet van de ene plek naar de andere plek gaat.
Als je de pleister of crème erop hebt gedaan:
- Was je handen goed met water en zeep.
- Droog ze goed af.
- Gooi de handdoek in de was.
Hitte-apparaatje werkt niet
Er zijn hitte-apparaatjes tegen een koortslip te koop. Deze werken niet.
Erge klachten
Heb je eerder erge klachten gehad? Zoals veel blaasjes of veel pijn? En hielpen crèmes of gels niet? Dan kan je huisarts je behandelen met pillen tegen virussen (valaciclovir of aciclovir om in te nemen). Het is het beste om meteen met de pillen te beginnen als je voelt dat je een koortslip gaat krijgen.
aciclovir om in te nemen
Aciclovir is een virusremmer.
Artsen schrijven het voor bij herpes genitalis, gordelroos, een koortslip, waterpokken (bij volwassenen) en andere virusinfecties. Soms om virusinfecties te voorkomen.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.aciclovir op de huid
Aciclovir is een virusremmer. Het is te gebruiken bij een koortslip.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.macrogol
Macrogol is een laxeermiddel.
Het is te gebruiken bij verstopping (in de laatste levensfase), of om het laatste deel van de darm leeg te maken voor een darmonderzoek of darmoperatie. Het wordt soms gebruikt bij vergiftiging, om de darmen snel leeg te maken, bij prikkelbaredarmsyndroom met verstopping en een verstopping of darmafsluiting in de laatste levensfase (palliatieve zorg).
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.valaciclovir
Valaciclovir is een virusremmer.
Artsen schrijven het voor bij herpes genitalis, gordelroos, een koortslip en andere virusinfecties. Soms om virusinfecties te voorkomen.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.verzachtende en beschermende crème of zalf
Een verzachtende en beschermende crème is te gebruiken bij een droge huid, eczeem, jeuk, psoriasis en aambeien.
Ook schrijven artsen deze crème voor om andere, werkzame, medicijnen in te verwerken die u op de huid moet aanbrengen.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.zinkoxide op de huid
Zinkoxide beschermt de huid en werkt licht indrogend. Afhankelijk van de basis waarin het is verwerkt, werkt het ook jeukstillend en verkoelend.
Zinkoxide wordt bij veel huidaandoeningen gebruikt. De belangrijkste aandoeningen waarbij het kan worden toegepast zijn eczeem, jeuk, koortslip, wondverzorging, zoals bij doorligwonden en herpes genitalis en bij kapotte mondhoeken.
zinksulfaat bij koortslip
Zinksulfaat beschermt de huid en werkt licht indrogend. Het verlicht jeuk en pijn.
Het wordt gebruikt bij een koortslip.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.Hoe gaat het verder bij een koortslip?
Een koortslip geneest bijna altijd vanzelf, zonder littekens.
Kans kleiner maken op weer een koortslip
Je kunt vaker een koortslip krijgen. Dit komt doordat het virus altijd in je lichaam blijft zitten. Daar is niets tegen te doen.
Wel kun je de kans kleiner maken dat het virus weer actief wordt:
- Bescherm je lippen tegen de zon: Doe een zonnebrandmiddel op je lippen en gezicht. En draag een pet of hoed.
- Zorg dat je ontspannen bent en genoeg slaapt. Want bij stress en moeheid kan het virus weer actief worden.
Wat niet helpt
Deze dingen helpen waarschijnlijk niet om geen koortslip te krijgen: crème tegen virussen, lasertherapie, lysine, levamisole of vitaminepillen.
Vaak erge klachten
Heb je vaak een erge koortslip? Dan kan je huisarts je pillen tegen virussen geven. Die slik je 3 tot 4 maanden. Hiermee krijg misschien iets minder vaak een koortslip. Van de pillen kun je bijwerkingen krijgen, zoals hoofdpijn, duizelig zijn, misselijk zijn of diarree.
Wanneer bellen met een koortslip?
Heb je weinig last van de koortslip? Dan hoef je de huisarts niet te bellen.
Heb je net een baby? En heb je zelf een koortslip of bezoek gehad met een koortslip?
Spoed: Bel dan direct de huisarts of huisartsenpost als je baby 1 of meer van deze klachten krijgt:
- blaasjes in en op de mond
- blaasjes rond het oog
- rood oog
- je baby wordt ziek
Bel je huisarts of huisartsenpost dezelfde dag bij 1 of meer van deze situaties:
- Je krijgt blaasjes op of rond je oog.
- Je krijgt een pijnlijk, rood oog.
- Je hebt eczeem en krijgt blaasjes in een eczeem-plek.
- Je hebt een hele slechte afweer. Bijvoorbeeld door kanker of chemotherapie.
- Je bent zwanger en krijgt in de laatste weken voor de bevalling blaasjes op je schaamlippen of in je vagina.
Maak een afspraak bij je huisarts in 1 of meer van deze situaties:
- De koortslip ziet er anders of erger uit dan je gewend bent.
- Je krijgt ook blaasjes op je vagina of penis.
- Je koortslip is na 2 weken nog niet weg.
- Je hebt vaak een erge koortslip en crèmes helpen niet.
Bespreek met je huisarts of je een behandeling met pillen kunt proberen bij een nieuwe koortslip.
Meer informatie over koortslip
We hebben deze tekst gemaakt met de richtlijn voor huisartsen over koortslip.