In het kort
- Q-koorts lijkt op griep met koorts, hoofdpijn, spierpijn en hoesten.
- U krijgt Q-koorts van besmette dieren, vooral geiten en schapen.
- Meestal bent u na 1 tot 2 weken weer beter.
- Soms heeft u medicijnen (antibiotica) nodig.
- Iets meer dan de helft van de besmette mensen wordt niet ziek.
- Heel soms krijgen mensen ontstekingen aan hart en bloedvaten.
- 1 van de 5 mensen heeft na een half jaar nog steeds klachten.
Wat is Q-koorts?
Q-koorts is een ziekte die komt door een bacterie.
Dieren kunnen de bacterie aan mensen geven. Mensen kunnen de bacterie niet aan andere mensen geven.
De oorzaak van de ziekte was lang niet bekend. Daarom kreeg de ziekte de Engelse naam Query fever: 'query' is vraagteken en 'fever' is koorts. Later werd dat Q-koorts.
Wat merk ik van Q-koorts?
Iets meer dan de helft van de mensen wordt niet ziek na besmetting met de Q-koorts bacterie. Zij krijgen geen klachten.
Als u wel klachten krijgt, lijken die meestal op klachten die u bij griep heeft:
- koorts die een paar dagen duurt
- hoofdpijn
- een droge hoest
- gloeien van de koorts en het dan ineens heel koud hebben (koude rillingen)
- ’s nachts veel zweten
- spieren en gewrichten die pijn doen
- een ziek gevoel
U wordt meestal na 1 tot 2 weken beter.
Soms worden mensen erger ziek van Q-koorts. Dat merkt u aan deze dingen:
- meer hoesten, snel of moeilijk ademen en pijn op de borst
U kunt dan een longontsteking hebben. - buikpijn met misselijk zijn, overgeven (braken) en diarree
Uw lever kan dan ontstoken zijn. - suf en in de war zijn
U kunt dan een hersenvlies-ontsteking hebben. Dit komt heel weinig voor.
Hoe ontstaat Q-koorts?
- Q-koorts is een ziekte die komt door een bacterie. Deze bacterie heet Coxiella Burnetii.
- U kunt de bacterie krijgen van een dier dat Q-koorts heeft (vooral geiten of schapen).
- Meestal krijgt u Q-koorts door het inademen van lucht waar de bacterie inzit.
- Als u lucht met de bacterie erin inademt, kunt u na 1 tot 5 weken Q-koorts krijgen.
- Als besmette geiten en schapen lammetjes krijgen, komen er bij de bevalling extra veel Q-koorts bacteriën in de lucht. Lammetjes worden meestal geboren van februari tot eind mei.
- De bacterie zit vooral in het vruchtwater en de moederkoek (placenta). Maar de bacterie kan ook in de poep (mest), plas en melk van besmette dieren zitten. De bacterie zit niet in het vlees.
- De bacterie kan in de buitenlucht lang blijven leven. Door de wind kan de bacterie ook de omgeving in waaien.
Wie heeft er meer kans om ziek te worden door Q-koorts?
U heeft meer kans om ziek te worden van de Q-koorts bacterie als 1 of meer van deze dingen voor u kloppen:
- Uw afweer is slechter door een ziekte, bijvoorbeeld aids of kanker.
- Uw afweer is slechter door chemotherapie of medicijnen die de afweer minder maken.
- U heeft een ziekte aan uw hart(kleppen) of bloedvaten.
- U bent zwanger.
Door de Q-koorts bacterie heeft u ook iets meer kans op een miskraam of een te vroeg geboren baby. U kunt uw ongeboren kind niet besmetten. Heel soms kan de bacterie tijdens de bevalling of via de borstvoeding van u naar uw kind gaan. Maar dat komt bijna niet voor.
Wat kunt u zelf doen om Q-koorts te voorkomen?
U kunt deze dingen doen om de kans dat u Q-koorts krijgt kleiner te maken:
- Ga niet naar plekken waar Q-koorts is.
De Q-koorts bacterie kan door de wind ook de omgeving in waaien. Kom daarom niet te dicht bij een besmette boerderij. U kunt sneller besmet worden als u 1 tot 2 kilometer bij een besmette boerderij in de buurt komt. Verder dan 5 kilometer is die kans klein. - Melk van geiten, schapen en koeien kunt u veilig drinken als het eerst heel heet gemaakt is. Dat heet gepasteuriseerd. Ook alle kaas van gepasteuriseerde melk kunt u veilig eten.
- De bacterie zit niet in het vlees, dus dat kunt u eten. De kans is klein dat de bacterie bij het slachten op het vlees komt.
Woont u in een risicogebied of komt u er vaak?
U kunt deze dingen doen om te zorgen dat de Q-koorts bacterie zich niet verder verspreidt:
- Draag als dat kan een overall, laarzen en handschoenen als u de dieren aanraakt. En laat deze spullen bij de stal achter als u weggaat.
- Houd er rekening mee dat de bacterie ook kan zitten in hooi, stro en poep (mest). Doodgeboren lammetjes of de moederkoek (placenta) van besmette dieren zitten vaak extra vol met Q-koorts bacteriën.
- Was altijd uw handen met water en zeep nadat u dieren, hooi of stro heeft aangeraakt. Gebruik papieren handdoekjes die u weggooit na het afdrogen.
Adviezen bij klachten van Q-koorts
Bel uw huisarts als u in een besmet gebied bent geweest en 1 tot 5 weken later klachten heeft die lijken op griep. Bijvoorbeeld koorts met hoofdpijn of hoesten. De huisarts kan dan onderzoeken of u Q-koorts heeft.
Als u Q-koorts heeft:
- Neem rust, doe niet te veel.
- Zorg dat u voldoende drinkt.
- U kunt andere mensen niet besmetten. U hoeft daarom niet thuis te blijven.
Is er een prik (vaccinatie) tegen Q-koorts?
Er is in Nederland geen prik voor mensen tegen Q-koorts.
Er is wel een prik voor dieren. Vanaf 2010 krijgen geiten en schapen in Nederland deze prik. Ook op kinderboerderijen en boerencampings.
De kans om in Nederland Q-koorts te krijgen is hierdoor erg klein geworden.
Medicijnen bij Q-koorts
- Meestal gaat Q-koorts vanzelf over.
- Soms krijgt u medicijnen tegen ontstekingen (antibiotica). Bij Q-koorts werkt doxycycline het beste:
- U slikt de pillen 2 weken lang.
- Als uw afweer minder goed werkt, slikt u de pillen 3 weken lang.
- Blijf de pillen slikken tot ze op zijn. Ook als u geen klachten meer heeft.
- Als u zwanger bent mag u deze medicijnen niet gebruiken. U krijgt dan andere medicijnen.
- Als u zich ziek voelt of pijn heeft kunt u paracetamol nemen.
- Neem niet meer dan 4 keer per dag 2 pillen paracetamol van 500 milligram.
doxycycline
Doxycycline behoort tot de tetracycline-antibiotica. Tetracycline-antibiotica werken tegen infecties met bacteriën. Doxycycline bestrijdt ook de malariaparasiet.
Artsen schrijven het voor bij infecties met bacteriën, zoals:
- luchtweginfecties (longontsteking, acute ontsteking van een deel van de luchtwegen (bronchitis), longinfecties bij cystische fibrose, middenoorontsteking, bijholteontsteking en keelpijn door keelontsteking);
- huidinfecties en infecties diep in de huid (ernstige acne (puistjes), anthrax, hazenpest (tularemie), infecties door bijtwonden, ernstige kaakontsteking, infecties rond of onder de nagels);
- infecties van het maagdarmkanaal (cholera);
- geslachtsziekten (SOA) (chlamydia, gonorroe, syfilis),
- Lymeziekte (tekenbeetziekte);
- ziekte van Weil (leptospirose);
- Q-koorts.
Doxycycline wordt ook gebruikt bij malaria en in een lage sterkte gebruikt bij de huidziekte rosacea.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.paracetamol
Paracetamol werkt pijnstillend en koortsverlagend.
Het is te gebruiken bij verschillende soorten pijn zoals, hoofdpijn, migraine, koorts, griep, verkoudheid, keelpijn, bijholteontsteking, middenoorontsteking, oorpijn door gehoorgangontsteking, artrose, spierpijn, gewrichtspijn en menstruatieklachten.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.Hoe gaat het verder bij Q-koorts?
Meestal gaat Q-koorts over en bent u na 1 tot 2 weken weer beter. Als u koorts had, kunt u nog wel een tijd moe blijven.
Als u 1 keer Q-koorts heeft gehad, kunt u het jarenlang niet meer krijgen.
Soms gaat Q-koorts wel over, maar heeft u na een half jaar nog steeds klachten zoals:
- erg moe zijn
- spieren en gewrichten die pijn doen
- problemen met uw aandacht
U heeft dan het Q-koorts vermoeidheids-syndroom. Uw huisarts kan samen met u kijken wat er mogelijk is om uw klachten minder te maken.
Heel soms gaat Q-koorts niet weg. Dat gebeurt wel eens bij mensen die al een ziekte hadden aan hun hart(kleppen) of bloedvaten. Of bij mensen met een slechte afweer. Door de bacterie kunnen ze dan ontstekingen aan hun hart en bloedvaten krijgen.
In het begin zijn deze mensen vaak nog niet zo ziek. Maar ze worden langzaam steeds zieker. Dat kan 1 of meer jaren duren. De huisarts stuurt deze mensen door naar het ziekenhuis.
Wanneer bellen als u Q-koorts heeft?
Bel uw huisarts of de huisartsenpost bij 1 of meer van deze klachten:
- U bent benauwd.
- U ademt snel of moeilijk.
- U wordt suf.
- U kunt geen drinken meer binnen houden.
- Uw koorts is na 2 dagen antibiotica nog niet minder geworden.
Meer informatie over Q-koorts
Stichting Q-support helpt mensen om met de gevolgen van Q-koorts om te gaan.
We hebben de informatie over Q-koorts gemaakt met: