In het kort
- Er zijn verschillende behandelingen om klachten door uitzaaiingen in de hersenen minder te maken en/of langer te leven:
- bestraling
- een operatie
- medicijnen tegen de kanker
- medicijnen om klachten minder te maken. Bijvoorbeeld bij vocht in de hersenen of epileptische aanvallen
- U bespreekt met uw arts wat bij u mogelijk is en wat u zelf wilt.
Welke mogelijkheden zijn er bij uitzaaiingen in de hersenen?
Op de MRI of CT-scan is te zien dat u uitzaaiingen in de hersenen heeft. Er zijn behandelingen die de uitzaaiingen weghalen of kleiner maken en behandelingen die uw klachten minder kunnen maken. De behandelingen hebben voordelen en nadelen.
Samen met uw arts bespreekt u welke behandelingen bij u mogelijk en zinvol zijn. Dit hangt van veel dingen af, zoals:
- hoeveel uitzaaiingen u heeft en waar deze zitten
- van welke soort kanker de uitzaaiingen komen
- of u ook uitzaaiingen ergens anders in uw lichaam heeft en hoe die behandeld (kunnen) worden
- hoe ziek u bent
- wat u zelf wilt
Deze behandelingen zijn mogelijk bij uitzaaiingen in de hersenen:
- bestraling van de hersenen
- een operatie
- medicijnen tegen de kanker
- medicijnen om klachten minder te maken
Bestraling bij uitzaaiingen in de hersenen
Bestraling is een behandeling met radioactieve straling. De straling doodt de kankercellen.
Er zijn 2 soorten bestraling mogelijk bij uitzaaiingen in de hersenen:
- bestraling van het hele hoofd, óf
- bestraling van alleen de uitzaaiing(en)
Door de bestraling kunnen uw klachten minder worden.
Of u bestraling kunt krijgen, hangt af van hoeveel uitzaaiingen u in de hersenen heeft en hoe groot deze zijn. Uw arts bespreekt dit met u.
Meestal kunt u geen bestraling krijgen als u erg ziek bent of een slechte conditie heeft. Soms kunt u later wel bestraling krijgen als uw conditie beter wordt.
Na bestraling kan er extra vocht rond de uitzaaiing komen. Artsen noemen dit hersenoedeem.
Het vocht drukt op de hersenen, waardoor u extra klachten kunt krijgen. U kunt dan het medicijn dexamethason krijgen. Daardoor wordt het vocht in uw hoofd minder.
Andere bijwerkingen van bestraling kunnen zijn: vermoeidheid en haren verliezen.
dexamethason
Dexamethason is een bijnierschorshormoon, ook wel corticosteroïd genoemd.
Bijnierschorshormonen remmen ontstekingen en overgevoeligheidsreacties. Ze zijn ook nodig om energie, mineralen en zouten vrij te maken en op te slaan. De werking van dexamethason is divers. Het verbetert ook de eetlust, vermindert vermoeidheid en kan ervoor zorgen dat u zich beter gaat voelen.
Artsen schrijven dexamethason vooral voor:
- Als onderdeel van een behandeling tegen kanker, vooral tegen de misselijkheid door chemotherapie. En om de laatste levensfase te verlichten (palliatieve zorg), bijvoorbeeld bij een dichtzittende darm (ileus).
- Verder bij aandoeningen met ernstige ontstekingen. Bijvoorbeeld ernstige COVID-19 (corona), bepaalde bloedziekten (zoals de bloedstollingsziekte ITP), luchtwegontstekingen (zoals ernstig hoesten door pseudokroep, bij astma en bij COPD), ernstige huidontstekingen, ernstige allergische reacties, multiple sclerose (MS) en gewrichtsontstekingen.
- Ook wordt het gebruikt bij hoogteziekte, hersenvliesontsteking en om een tekort aan lichaamseigen bijnierschorshormonen aan te vullen (zoals bij de bijnierziekten de ziekte van Addison, de ziekte van Cushing en het adrenogenitaal syndroom). Als men het op deze manier gebruikt heet het substitutietherapie.
Operatie bij uitzaaiingen in de hersenen
Als uw klachten worden veroorzaakt door 1 grote uitzaaiing, dan kan deze uitzaaiing met een operatie worden weggehaald.
Als u meer uitzaaiingen heeft, is een operatie meestal niet mogelijk.
Na de operatie krijgt u meestal nog bestraling van de operatieplek. Dit maakt de kans kleiner dat de uitzaaiing terugkomt.
Het voordeel van een operatie is dat de uitzaaiing direct weg is en niet meer op de hersenen kan drukken. U heeft hierdoor waarschijnlijk direct na de operatie minder klachten. Vooral bij uitzaaiingen die groter zijn dan 2,5 cm kunt u dit merken.
Het weggehaalde weefsel wordt onderzocht onder de microscoop, om te bepalen dat het een uitzaaiing is.
Risico’s van een operatie aan de hersenen zijn
- een ontsteking van de wond
- bloedingen
- nieuwe klachten van verlamming, bijvoorbeeld moeite met bewegen van uw arm of been, of moeite met praten
Medicijnen tegen de kanker
Meestal kunt u medicijnen krijgen als u uitzaaiingen in uw hersenen heeft. Bijvoorbeeld:
- Chemotherapie: deze medicijnen kunnen kankercellen doden of zorgen dat ze zich niet delen.
- Doelgerichte therapie: deze medicijnen kunnen kankercellen doden of zorgen dat ze minder snel delen. Deze medicijnen werken op een andere manier dan chemotherapie.
- Immuuntherapie: deze medicijnen maken uw afweer sterker. Daardoor kan uw lichaam zelf de kankercellen beter doden.
Welke medicijnen u kunt krijgen, hangt vooral af van de kanker waar de uitzaaiingen vandaan komen. De medicijnen die goed werken tegen de kanker, werken vaak ook goed tegen de uitzaaiingen in de hersenen. Voorbeelden zijn:
- Longkanker: er zijn verschillende soorten longkanker. Welke medicijnen u kunt krijgen hangt ook af van de soort longkanker die u heeft.
- Borstkanker: meestal kunt u chemotherapie krijgen of chemotherapie met doelgerichte therapie.
- Melanoom: meestal krijgt u doelgerichte therapie of immuuntherapie.
Samen met uw arts bespreekt u welke behandeling u kunt en wilt krijgen. Soms krijgt u meer medicijnen tegelijk.
Chemotherapie krijgt u meestal in het ziekenhuis en in kuren: om de paar weken krijgt u de medicijnen via een infuus. Soms kan het met pillen.
Doelgerichte therapie kunt u als pillen of als infuus krijgen.
Immuuntherapie gaat via een infuus.
Behandelingen met medicijnen kunnen veel bijwerkingen hebben. Hierdoor kunt u de behandeling erg zwaar vinden.
De bijwerkingen zijn anders voor elke soort behandeling, elk middel en elk mens.
U krijgt van uw arts informatie op welke bijwerkingen u moet letten.
Medicijnen om klachten minder te maken
Uitzaaiingen in de hersenen kunnen klachten geven door de uitzaaiingen zelf of door het vocht om de uitzaaiingen. Met medicijnen kunnen deze klachten vaak minder worden.
U kunt deze medicijnen krijgen voor een operatie, bestraling of behandeling met medicijnen tegen de kanker.
Ook als er bij u geen behandeling tegen de kanker meer mogelijk is, kunnen medicijnen uw klachten minder maken.
- Vocht in de hersenen:
Om de uitzaaiingen heen zit vaak veel vocht (oedeem). Dit vocht kan klachten geven doordat het drukt op de hersenen. Dexamethason kan het vocht minder maken, waardoor klachten minder worden. Door bestraling kan er nog meer vocht komen. Daarom krijgt u vaak ook dexamethason als u bestraling krijgt. Dit is om te voorkomen dat u klachten krijgt. - Epileptische aanvallen:
Als u hier last van heeft, krijgt u medicijnen. Bijvoorbeeld levetiracetam of valproïnezuur.
Meestal krijgt u ook een neusspray die u direct kunt gebruiken als u thuis een aanval krijgt. - Hoofdpijn:
Als u dexamethason krijgt tegen vocht in de hersenen, helpt dit vaak ook tegen hoofdpijn.
U kunt ook pijnstillers nemen, zoals paracetamol. Als paracetamol niet werkt, kunt u een sterkere pijnstiller krijgen, zoals morfine.
U bespreekt met uw arts welke medicijnen u kunt krijgen. Hij of zij vertelt ook hoe u de medicijnen moet gebruiken en hoeveel u mag gebruiken.
dexamethason
Dexamethason is een bijnierschorshormoon, ook wel corticosteroïd genoemd.
Bijnierschorshormonen remmen ontstekingen en overgevoeligheidsreacties. Ze zijn ook nodig om energie, mineralen en zouten vrij te maken en op te slaan. De werking van dexamethason is divers. Het verbetert ook de eetlust, vermindert vermoeidheid en kan ervoor zorgen dat u zich beter gaat voelen.
Artsen schrijven dexamethason vooral voor:
- Als onderdeel van een behandeling tegen kanker, vooral tegen de misselijkheid door chemotherapie. En om de laatste levensfase te verlichten (palliatieve zorg), bijvoorbeeld bij een dichtzittende darm (ileus).
- Verder bij aandoeningen met ernstige ontstekingen. Bijvoorbeeld ernstige COVID-19 (corona), bepaalde bloedziekten (zoals de bloedstollingsziekte ITP), luchtwegontstekingen (zoals ernstig hoesten door pseudokroep, bij astma en bij COPD), ernstige huidontstekingen, ernstige allergische reacties, multiple sclerose (MS) en gewrichtsontstekingen.
- Ook wordt het gebruikt bij hoogteziekte, hersenvliesontsteking en om een tekort aan lichaamseigen bijnierschorshormonen aan te vullen (zoals bij de bijnierziekten de ziekte van Addison, de ziekte van Cushing en het adrenogenitaal syndroom). Als men het op deze manier gebruikt heet het substitutietherapie.
levetiracetam
Levetiracetam beïnvloedt de informatieoverdracht via zenuwen in de hersenen.
Artsen schrijven het voor bij epilepsie.
morfine
Morfine is een sterke pijnstiller. Het hoort bij een groep stoffen genaamd opiaten. Deze stoffen lijken allemaal op morfine.
Artsen schrijven het voor bij plotselinge ernstige pijn, zoals pijn na een operatie, ernstige verwonding, pijn na een hartinfarct of koliekpijn. Ook bij langdurige hevige pijn, zoals pijn bij kanker.
Artsen schrijven het ook voor bij ernstige benauwdheid door een hart dat minder goed pompt (hartfalen) en bij zorg voor mensen die niet meer beter worden (palliatieve zorg).
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.paracetamol
Paracetamol werkt pijnstillend en koortsverlagend.
Het is te gebruiken bij verschillende soorten pijn zoals, hoofdpijn, migraine, koorts, griep, verkoudheid, keelpijn, bijholteontsteking, middenoorontsteking, oorpijn door gehoorgangontsteking, artrose, spierpijn, gewrichtspijn en menstruatieklachten.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.valproïnezuur
Valproïnezuur beïnvloedt de informatieoverdracht via zenuwen in de hersenen. Het wordt toegepast bij verschillende ziektes.
Artsen schrijven valproïnezuur voor bij epilepsie en manie. Artsen schrijven het soms voor bij migraine en bij voortdurende hik.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.Hoe gaat het verder na een behandeling voor uitzaaiingen in de hersenen?
Uitzaaiingen kunnen terugkomen na een behandeling. U krijgt daarom een paar keer per jaar een MRI.
Als u weer uitzaaiingen krijgt of u heeft (weer) klachten, kijkt u samen met de arts welke behandeling voor u mogelijk is.
Als u uitzaaiingen in uw hersenen heeft, wordt u meestal niet meer beter. De behandelingen kunnen helpen om de klachten minder te maken. Of zorgen dat u langer blijft leven.
Bespreek uw wensen voor zorg en behandeling goed met uw arts en uw naasten.
Meer informatie over uitzaaiingen in de hersenen
We hebben de informatie over uitzaaiingen in de hersenen gemaakt met:
- de richtlijn voor specialisten over Hersenmetastasen