In het kort
- De vossenlintworm komt heel weinig voor in Nederland.
- Alleen in Limburg en in Oost Groningen zijn sommige vossen besmet.
- De vossenlintworm leeft in de darm van een vos. Zelden bij een hond of kat.
- Via ongewassen bosvruchten, tuingroente of fruit kunt u eitjes binnenkrijgen.
- Werkt u in bos- of tuingrond in gebieden waar de vossenlintworm voorkomt?
- Gebruik dan handschoenen en was daarna uw handen extra goed met zeep.
- Was bosvruchten, groente en fruit uit die gebieden extra goed.
Wat is een vossenlintworm?
De vossenlintworm is een kleine worm. Hij kan een halve centimeter lang worden. De vossenlintworm komt vooral voor bij vossen. De worm zit ook wel eens in de darm van een hond of heel soms bij een kat.
Een vossenlintworm legt eitjes in de darm van de vos. Die eitjes komen dan met de vossenpoep naar buiten. Soms zitten ze ook in honden- of kattenpoep.
In Nederland zijn weinig vossen besmet met de vossenlintworm. Alleen in Limburg en in Oost Groningen zijn sommige vossen besmet. De kans dat u in Nederland besmet wordt is heel klein. De vossenlintworm komt bijvoorbeeld voor in België, Frankrijk, Polen, Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en Tsjechië.
Hoe komen eitjes van de vossenlintworm bij de mens?
Normaal gaat het zo:
- De vossenlintworm zit in de darm van de vos en legt daar eitjes.
- De eitjes komen met de vossenpoep (en dan via vacht, poten of snuit) in de natuur terecht.
- Kleine knaagdieren (zoals muizen) krijgen die eitjes via hun eten binnen als ze knagen aan bosvruchten, zaden (eikels, beukennootjes) of paddenstoelen op de grond of aan laag struikgewas.
- In de darmen van het knaagdier komen er larven uit de eitjes.
- Een vos (of hond of kat) kan het knaagdier opeten waar larven inzitten.
- In de darm van de vos (of hond of kat) groeien de larven uit tot volwassen vossenlintwormen, die via de poep weer eitjes verspreidt.
De eitjes komen zo weer in de natuur, bijvoorbeeld op bramen, bosbessen, beukennootjes of paddenstoelen of groenten van een groentetuin.
Eet u ongewassen bosvruchten, paddenstoelen of groente in gebieden of landen waar de vossenlintworm voorkomt? Dan kunt u de eitjes binnen krijgen. Jaren later kunt u dan ziek worden.
Als een mens de eitjes binnenkrijgt komen daar de larven uit. Volwassen vossenlintwormen komen niet voor bij de mens.
Wat merk ik van de eitjes van een vossenlintworm?
De kans om besmet te raken met eitjes van de vossenlintworm is in Nederland bijna nul.
Als u de eitjes toch binnenkrijgt hoeft u niet ziek te worden.
U kunt klachten krijgen als de larven via darmwand en bloedvaten in andere organen komen.
- in de lever: buikpijn, misselijkheid, of een gele huid
- in de longen: benauwdheid of hoesten
- in uw hersenen: stuipen (epilepsie), verlamming of coma
Als u niet wordt behandeld kunt u er zelfs aan overlijden.
Omdat de larven heel langzaam groeien beginnen de klachten pas 5 tot 15 jaar na besmetting met de eitjes van de vossenlintworm.
Hoe zorg ik dat ik niet besmet raak?
De kans dat u besmet raakt met eitjes van de vossenlintworm is erg klein. Komt u in de provincies Groningen en Limburg of buurlanden (België, Duitsland, Frankrijk) waar de vossenlintworm voorkomt, volg dan deze adviezen om uzelf te beschermen:
- Werkt u met uw handen in de grond (tuinieren, akkerbouw, bosbouw)? Draag dan handschoenen.
- Was na dit werk uw handen goed met zeep.
- Was zelf geplukte bosvruchten (bramen, bosbessen, vlierbessen, eetbare paddenstoelen, tamme kastanjes, beukennootjes), groente en fruit grondig voor u het eet. Wormeitjes kunnen tijdens een stevige regenbui of bij harde wind hoog opspatten of opwaaien. Zo kunnen er soms zelfs eitjes op appels in een boom zitten.
Behandeling van mijn hond of kat
In gebieden waar de vossenlintworm voorkomt kunnen honden en katten ook een vossenlintworm hebben. Zij kunnen dan ook de eitjes via hun poep verspreiden of op hun vacht, poten en snuit bij zich dragen.
U kunt uzelf beschermen door deze huisdieren te behandelen met medicijnen tegen de vossenlintworm. Er zijn 2 medicijnen: praziquantel en epsiprantel. Bespreek met de dierenarts wanneer en hoe vaak u uw hond of kat moet behandelen.
praziquantel
Praziquantel doodt bepaalde soorten wormen.
Artsen schrijven het voor bij verschillende soorten worminfecties, zoals door schistosoma (bilharzia) en soms door lintwormen.
Medicijnen tegen de vossenlintworm
Als u zelf besmet bent met eitjes en larven van de vossenlintworm, dan krijgt u het medicijn albendazol (voorkeur) of mebendazol. U krijgt dit op recept.
albendazol
Albendazol doodt wormen, wormeieren en larven, doordat het hun opname van voedingsstoffen verhindert.
Het is te gebruiken bij verschillende worminfecties, zoals lintworm, spoelworm, filaria, zweepworm, aarsmaden en mijnworm. Ook is het te gebruiken bij sommige andere worminfecties, die vooral in de tropen voorkomen.
mebendazol
Mebendazol doodt wormen, wormeieren en larven, doordat het de opname van voedingsstoffen verhindert.
Het is te gebruiken bij verschillende worminfecties, zoals aarsmaden, spoelworm, zweepworm, mijnworm en (varkens)lintworm. Ook is het te gebruiken bij sommige andere worminfecties die vooral in de tropen voorkomen.
Hoe gaat het verder als ik besmet ben?
Zitten larven van de vossenlintworm al in een of meer van uw organen, dan helpen de medicijnen onvoldoende. Om te genezen moet dan bijvoorbeeld een deel van de lever worden weggehaald.
Soms is genezen niet meer mogelijk en krijgt u jarenlang albendazol of mebendazol waarmee de kans dat u langer leeft groter wordt.
albendazol
Albendazol doodt wormen, wormeieren en larven, doordat het hun opname van voedingsstoffen verhindert.
Het is te gebruiken bij verschillende worminfecties, zoals lintworm, spoelworm, filaria, zweepworm, aarsmaden en mijnworm. Ook is het te gebruiken bij sommige andere worminfecties, die vooral in de tropen voorkomen.
mebendazol
Mebendazol doodt wormen, wormeieren en larven, doordat het de opname van voedingsstoffen verhindert.
Het is te gebruiken bij verschillende worminfecties, zoals aarsmaden, spoelworm, zweepworm, mijnworm en (varkens)lintworm. Ook is het te gebruiken bij sommige andere worminfecties die vooral in de tropen voorkomen.
Meer informatie over de vossenlintworm
Voor meer informatie over de vossenlintworm kunt u terecht bij de richtlijn Echinokokkose van de Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (LCI).