In het kort
- Leer herkennen welke situaties je lastig vindt.
- Bereid je voor op veranderingen.
- Autisme is aangeboren. Je hebt het je hele leven.
- Een behandeling kan je helpen om er goed mee om te gaan.
- Een behandeling of andere hulp kun je je leven lang krijgen.
Wat is autisme?
Mensen met autisme voelen en beleven dingen anders dan mensen zonder autisme:
- Ze ervaren heftiger wat ze horen, zien, ruiken, proeven en voelen.
- Ze hebben vaak moeite met veranderingen en onverwachte dingen.
- Hierdoor gaan ze ook anders om met andere mensen. Ze begrijpen vaak niet goed hoe andere mensen zich voelen. En andere mensen begrijpen hun gedrag soms ook niet.
Autisme kan lastig zijn. Mensen met autisme passen zich minder snel aan aan anderen. Ook kan het moeilijker zijn om te begrijpen wat andere mensen voelen.
Dit kan problemen geven. Bijvoorbeeld thuis, op school of op het werk.
Autisme kan ook positieve kanten hebben. Zo kunnen mensen met autisme creatief zijn en op een originele manier denken. En ze zijn vaak heel trouw.
Ieder mens met autisme is anders. Het is dus ook voor iedereen anders wat de leuke en minder leuke kanten van autisme zijn.
Autisme komt voor bij mannen en bij vrouwen.
Ongeveer 1 van de 3 mensen met autisme heeft een verstandelijke beperking.
Wat kun je merken als je autisme hebt?
Lees meer over de kenmerken van autisme.
Hoe kun je zelf beter omgaan met je autisme?
Iemand met autisme heeft vaak moeite met nieuwe situaties en met veranderingen. Je kunt dan veel stress hebben.
Dit kun je zelf doen om daar beter mee om te gaan:
Leer herkennen welke situaties je lastig vindt
Als je opeens bang of boos wordt, dan is er misschien iets waar je last van hebt.
Bedenk wat het kan zijn. Vraag iemand die jou goed kent om je daarbij te helpen. Zoals een vriend of je behandelaar.
Probeer steeds beter te herkennen welke situaties je lastig vindt. Dat heeft deze voordelen:
- Je kunt ervoor zorgen dat je zo weinig mogelijk in die situaties komt. Of je er zo goed mogelijk op voorbereiden.
- Je kunt dit vertellen aan de mensen die je kent. Zo kunnen zij ook hun best doen om jou niet in zo'n situatie te laten komen. Of jou er zo goed mogelijk op voorbereiden.
Bereid je voor op veranderingen
Gaat er iets veranderen in je leven? En weet je van jezelf dat je dat lastig vindt? Dan kan dit helpen:
- Neem genoeg tijd en rust om eraan te wennen.
- Leg aan anderen uit wat ze kunnen doen om jou te helpen.
- Vraag hulp als je dat nodig hebt.
Sommige veranderingen zijn voor andere mensen klein, maar voor jou groot. Bijvoorbeeld als de dag onverwacht anders gaat dan je dacht.
Voorbeelden van veranderingen
In je leven zijn er momenten waarop er veel verandert. Het is goed om te weten welke momenten dat zijn, zodat je je erop kunt voorbereiden.
Voorbeelden:
- nieuwe school, studie of baan
- stage lopen
- verhuizen
- begin of einde van een vriendschap of relatie
- trouwen of scheiden
- een kind krijgen
- stoppen met werken
- ouder worden en minder zelf kunnen
- overlijden van mensen die je kent
Behandeling bij autisme
Als je hoort dat je autisme hebt, bespreek je met de psycholoog of psychiater welke behandelingen mogelijk zijn.
Wat voor jou het beste is, hangt af van hoe erg de problemen zijn.
Autisme gaat niet over met een behandeling. Maar je kunt wel leren om er goed mee om te gaan.
Een behandeling kan deze onderdelen hebben:
- autisme beter leren begrijpen
- leren plannen en omgaan met stress
- therapie
- medicijnen
Hieronder lees je meer over elk onderdeel.
Behandeling: autisme beter leren begrijpen
Leren omgaan met autisme gaat beter als je begrijpt wat het is. Deze dingen kunnen daarbij helpen:
- Lees een website of folder over autisme.
- Doe een online cursus over autisme.
Je kunt ook vragen stellen aan de psycholoog of psychiater die je heeft onderzocht. Die kan jou bijvoorbeeld vertellen over deze dingen:
- welke eigenschappen bij autisme horen
- welke gevoelens bij autisme horen
- wat je zelf kunt doen, zoals hoe je kunt omgaan met je emoties
De mensen die jou kennen kunnen ook uitleg en adviezen krijgen. Zij kunnen ook kijken bij naaste met autisme.
De psycholoog of psychiater praat ook over wat je voelt nu je weet dat je autisme hebt. Misschien is het een opluchting om te weten wat er is. Maar misschien vind je het ook moeilijk.
Behandeling: hulp bij plannen en omgaan met stress
Plannen is vaak moeilijk als je autisme hebt. Als je veel moet doen, kan dit veel stress geven. Bijvoorbeeld als er dingen af moeten voor je studie of werk.
Je ervaart ook heftiger wat je hoort, ziet, ruikt, proeft en voelt. Zo kunnen harde of onverwachte geluiden bijvoorbeeld ook stress geven.
Er zijn manieren en hulpmiddelen om hiermee om te gaan:
Hulpmiddelen
Je kunt zelf hulpmiddelen kopen die jou helpen bij wat je moeilijk vindt. Bijvoorbeeld:
- een timer, planner, app of pictogrammen om beter te plannen
- oordoppen tegen geluiden om je heen
- een drukvest tegen heftige stress
Dit is een opblaasbare bodywarmer die druk geeft op het bovenlichaam. Dat geeft een veilig en beschermd gevoel.
Trainingen
Je kunt ook een training doen om beter om te gaan met autisme. Bijvoorbeeld:
- makkelijker omgaan met andere mensen
- omgaan met emoties
- weerbaarheid
- mindfulness (adem-oefeningen en oefeningen om te ontspannen)
Hulp bij plannen
Er zijn organisaties die kinderen met autisme kunnen helpen met plannen, zoals:
- hulp bij taken plannen voor studie of werk
- hulp bij je vrije tijd indelen
Andere hulp
Er zijn ook organisaties die jou op een andere manier kunnen helpen. Zoals:
- hulp bij een studie of beroep kiezen
- beter omgaan met autisme door te bewegen of sporten. Bewegen en sporten helpt je te ontspannen.
Behandeling: therapie bij autisme
Therapie helpt bij omgaan met autisme. Er zijn verschillende soorten therapie. Zoals gesprekken met een psycholoog of therapeut. Of activiteiten met een groep mensen.
Gedragstherapie
Je leert door gesprekken en oefeningen anders te denken over autisme. Dat verandert hoe je je voelt en wat je doet.
Deze behandeling heet cognitieve gedragstherapie of psycho-therapie. Een psycholoog of psycho-therapeut geeft deze behandeling.
Vaktherapie
Bij sommige mensen kan vaktherapie helpen. Dat is therapie waarbij je met iemand praat, maar ook dingen doet. Zoals toneelspelen, muziek maken, schilderen of dansen.
Meer informatie: vaktherapie.nl.
Behandeling: therapie met medicijnen bij autisme
Er is onderzoek gedaan om te kijken of medicijnen helpen bij volwassenen met autisme. Er is geen bewijs dat medicijnen helpen.
Medicijnen voor bepaalde problemen door autisme
Er zijn wel medicijnen die kunnen helpen bij bepaalde problemen die mensen met autisme vaak hebben.
Je behandelaar probeert altijd eerst om deze problemen op te lossen zonder medicijnen. Want medicijnen kunnen vervelende bijwerkingen hebben.
Medicijnen zijn nooit de enige behandeling. Als je ze krijgt, dan is het altijd samen met therapie.
Welke medicijnen kunnen helpen bij bepaalde problemen?
Welke medicijnen kunnen helpen, hangt af van welke problemen je hebt:
- bij overprikkeling en probleemgedrag: risperidon
- bij prikkelbaarheid, agressie, dwanggedachten en dwanghandelingen: medicijnen tegen depressie (antidepressiva)
- bij moeite met concentreren: methylfenidaat
Zijn er andere middelen die kunnen helpen?
Begin nooit zomaar met een ander middel of een dieet. Praat hier altijd eerst over met de huisarts of je behandelaar.
Er is onderzoek gedaan om te weten of middelen zoals hormonen of een bepaald dieet helpen bij autisme. Misschien helpt het. Maar er is meer onderzoek nodig om het zeker te weten.
methylfenidaat
Methylfenidaat is een stimulerend medicijn dat de aandacht en stemming kan verbeteren.
Artsen schrijven het voor bij ADHD, bij narcolepsie (slaapziekte) en in de palliatieve zorg.
risperidon
Risperidon hoort tot de atypische antipsychotica. Het zorgt dat stoffen die van nature in de hersenen voorkomen minder werken, vooral dopamine. Hierdoor worden psychosen en onrust minder.
Artsen schrijven het voor bij psychose, manie, schizofrenie, onrust en dementie. Ook kunnen artsen het voorschrijven bij tics bij de ziekte Gilles de la Tourette. En bij dwangstoornissen en bij posttraumatische stressstoornis.
Wie helpt jou te leren omgaan met autisme?
Wie jou helpt, hangt af van welke hulp je nodig hebt.
Bijvoorbeeld 1 of meer van deze mensen:
Praktijkondersteuner
De praktijkondersteuner werkt in de huisartsenpraktijk en helpt mensen met psychische klachten.
Psycholoog of psycho-therapeut
Een psycholoog of psycho-therapeut kan jou therapie geven om te leren omgaan met autisme.
Psychiater of huisarts
Een psychiater of huisarts kan medicijnen geven bij bepaalde problemen door autisme.
Bedrijfsarts
Autisme kan gevolgen hebben voor je werk. Praat erover met je werkgever. Neem ook contact op met de bedrijfsarts.
Samen met de bedrijfsarts bedenk je hoe je zo fijn mogelijk kunt werken. Soms zijn er aanpassingen in je werk nodig.
Mensen die jou goed kennen
Als je weet dat je autisme hebt, ben je nog steeds dezelfde persoon. Maar je weet nu wel hoe het komt dat je de wereld soms anders ervaart dan anderen.
De beste manier om hiermee om te gaan is om erover te praten met de mensen die jou goed kennen. Zo kun je samen zoeken naar oplossingen voor problemen.
Andere mensen met autisme
Het kan fijn zijn om te praten met andere mensen die autisme hebben. Zij begrijpen precies hoe je je voelt en hoe moeilijk het soms is.
Je kunt deze mensen leren kennen via:
- autisme.nl: kijk bij de regio waar jij woont
- pasnederland.nl: kijk bij de activiteiten
- ietsdrinken.nl: borrels georganiseerd door mensen met autisme
- sociale media: bijvoorbeeld op Facebook zijn er veel groepen van mensen met autisme
Gemeente (Wmo-loket)
Via de gemeente kun je praktische hulp krijgen als je autisme hebt. Bijvoorbeeld van het sociaal wijkteam of buurtteam.
Hoe gaat het verder als je autisme hebt?
Als je autisme hebt, kun je je leven lang behandeling of andere hulp krijgen. Soms maar heel weinig, soms veel.
Hulp is bijvoorbeeld:
Plan om te zorgen dat het goed blijft gaan
Ook na de behandeling kunnen er momenten komen dat je hulp nodig hebt. Bijvoorbeeld bij een onverwachte verandering in je leven.
Samen met de behandelaar maak je een plan om te zorgen dat het goed blijft gaan. Hier staan bijvoorbeeld deze dingen in:
- hoe je kunt zorgen dat je niet in de problemen komt in moeilijke situaties
- hoe je herkent dat het niet goed met je gaat en aan wie je dan hulp kunt vragen
Zo'n plan heet een terugval-preventie-plan.
Een eigen begeleider
De gemeente kan zorgen dat iemand jou helpt met vragen over bijvoorbeeld:
- voor jezelf zorgen
- studie of werk
- wonen
- vrije tijd
- relaties
- geloof
Dit heet levensloop-begeleiding.
Je behandelaar kan je hiervoor doorsturen.
Wonen of werken in een zorg-organisatie
Sommige mensen met autisme hebben lang veel extra hulp nodig. Het kan dan helpen om een tijd te wonen of werken in een zorg-organisatie.
Meer informatie over autisme
- Informatie, tips en links over autisme: autisme.nl.
Deze website is van de Nederlandse Vereniging voor Autisme. - Informatie over autisme en hulp bij wat je elke dag doet: Autisme in het dagelijks leven.
Deze website is gemaakt door Vanuit Autisme Bekeken en de Nederlandse Vereniging voor Autisme. - Een organisatie, persoon, product of dienst zoeken bij autisme: Wegwijzer Autisme.
Bijvoorbeeld een app, cursus, boek of coach. - Informatie over cognitieve gedragstherapie: MIND.
Zorg kiezen
- Een psycholoog of psychiater kiezen: Kiezenindeggz.nl.
Met welke informatie hebben we deze tekst gemaakt?
We hebben deze tekst gemaakt met de richtlijn over autisme.
Lees wie de informatie op Thuisarts.nl maakt.
Lees wat een richtlijn is en hoe die wordt gemaakt.