In het kort
- Een bijtwond komt door een beet van een dier of mens.
- Spoel de wond met lauwwarm water uit de kraan of douche.
- Ga naar uw huisarts.
- Een bijtwond kan tot 8 uur later worden gehecht.
- Uw huisarts controleert of u voldoende tegen tetanus bent ingeënt.
- Vaak zijn antibiotica nodig.
Wat is een bijtwond?
U bent gebeten door een hond, kat, rat, paard, konijn of cavia. Of door een mens of kind. Een bijtwond ontstaat als de huid hierbij kapot gaat.
Wat merkt u van een bijtwond?
Bij een bijtwond kunt u dit merken:
- Een of meer rode of blauwe plekken.
- De huid is geschaafd, open gescheurd of doorgeprikt.
- Er kunnen gaatjes in de huid zitten.
- De wond kan bloeden en pijn doen.
- Soms is ook een pees, gewricht, zenuw of bot beschadigd.
Hoe ontstaat een bijtwond?
Kinderen en volwassenen kunnen wel eens bijten als ze met elkaar vechten of stoeien.
Dieren die zich bedreigd voelen, vluchten of vallen aan. Kunnen ze niet weg, dan bijten ze.
Ook als u met uw huisdier speelt of stoeit, kunt u gebeten worden.
Eerste hulp bij een bijtwond
Wat eerst zelf doen?
- Spoel de bijtwond goed uit met lauwwarm water uit de kraan of douche. 1 of 2 minuten spoelen is voldoende. Dit voorkomt ontsteking van de wond.
Lang spoelen of baden is niet goed. De huid wordt dan namelijk zacht en geneest minder goed. - Gebruik geen zeep of ontsmettingsmiddel. Dus ook geen jodium, soda of biotex.
Deze middelen werken niet beter dan spoelen met water om ontsteking van de wond te voorkomen. - Is er kans dat het virus dat hondsdolheid geeft in de wond zit?
- Dan moet u de wond 15 minuten spoelen.
- Ontsmet de wond daarna wél met 70% alcohol.
- Bel daarna direct een arts.
- Blijft de wond erg bloeden?
- Druk dan een steriel verband, een schoon verband of schone doek tegen de wond. Dat stopt de bloeding.
- Houd het bloedende lichaamsdeel omhoog.
- Dek een open wond tijdelijk af met een schoon verband of een schone doek.
- Bel daarna de huisarts.
- Bent u gebeten door een giftig dier, zoals een slang? Doe niks aan de wond, maar bel direct de huisarts.
Wat doet de huisarts?
- De huisarts kijkt of de wond gehecht of geplakt moet worden.
- Als een bijtwond dichtgemaakt moet worden, dan kan dat het beste gebeuren binnen 8 uur nadat de wond is ontstaan. De arts maakt de wond schoon en hecht of plakt de wondranden aan elkaar.
- Is de bijtwond na 8 uur nog niet dichtgemaakt door een arts? Dan laat de arts de wond soms open.
De kans is groot dat er dan bacteriën in de wond zitten. Die kunnen een ontsteking veroorzaken. Dan is het beter als de wond open blijft. Zo kunnen de bacteriën eruit.
Soms kiest de arts ervoor om toch na 8 uur nog te hechten of plakken.
- Denkt de huisarts dat een pees, gewricht, zenuw of bot beschadigd is? Dan stuurt de huisarts u door naar de chirurg in het ziekenhuis.
- Is de beet van een dier of mens die misschien een virus heeft: hepatitis B of C, hiv of hondsdolheid? Dan bespreekt de huisarts met de Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) of een internist wat er moet gebeuren. Als het nodig is, stuurt de huisarts u door naar het ziekenhuis.
Heeft u een grote wond aan uw been? Dan kunt u het been hoog leggen op een stoel of bank.
Heeft u een grote wond aan uw hand of arm? Draag dan een mitella. Zo geeft u uw been of arm rust en staat er minder druk op de wond.
Medicijnen bij een bijtwond
Medicijnen tegen bacteriën: antibiotica
Vaak krijgt u medicijnen tegen bacteriën. Die maken de kans op een ontsteking kleiner. Bijvoorbeeld in 1 van deze situaties:
- bij een bijtwond aan hand, pols, been of voet
- bij een beet van een mens of kat
- bij diepe gaatjes in de huid (van tanden) die u moeilijk kunt uitspoelen en die weinig bloeden
- bij bijtwonden met rafelige en gekneusde wondranden (door een beet van een paard of koe)
- als uw weerstand minder is
- als u een ziekte heeft, zoals diabetes.
Prik tegen tetanus
Bij elke bijtwond van een dier is er kans dat de tetanus-bacterie in de wond komt. De meeste mensen in Nederland hebben als kind een prik tegen tetanus gehad.
- Heeft u nooit een prik tegen tetanus gehad? Dan is het belangrijk dat u een prik krijgt met antistoffen tegen tetanus. U krijgt meteen ook nog een andere prik. Die zorgt ervoor dat u zelf antistoffen maakt tegen tetanus.
Het is het beste als u deze prikken zo snel mogelijk krijgt, maar in ieder geval binnen 3 weken na de bijtwond.
Na 1 maand en na 6 maanden moet u weer een prik krijgen. - Is uw laatste prik tegen tetanus langer dan 10 jaar geleden? Dan heeft u maar 1 nieuwe prik nodig.
Het is het beste als u deze prik zo snel mogelijk krijgt, maar in ieder geval binnen 3 weken na de bijtwond.
Prikken tegen hondsdolheid
Bent u in Nederland door een vleermuis gebeten?
Of bent u in het buitenland door een dier gebeten?
Dan is er kans dat u met hondsdolheid (rabiës) wordt besmet. Dit is een ernstige ziekte die zonder snelle behandeling dodelijk kan zijn.
- Ga zo snel mogelijk, binnen 24 uur na de beet, naar een arts. U krijgt dan een aantal prikken. Dat verkleint de kans dat u ziek wordt.
- Heeft u voor een reis al prikken tegen hondsdolheid gehad?
Ga dan na een beet zo snel mogelijk naar een arts. Ook dan is een nieuwe prik nodig.
Kijk ook bij beschermen tegen hondsdolheid.
Hoe gaat het verder met een bijtwond?
Uw huisarts spreekt met u af wanneer u voor controle moet komen, meestal na 2 dagen. Kom eerder:
- als u merkt dat de (pijn)klachten verergeren,
- als u ziek wordt
- of als u koorts krijgt.
Controleer de wond elke dag. Let op of u een of meer tekenen van ontsteking merkt, zoals:
- De wondrand wordt roder, dikker en warm of gaat meer pijn doen.
- Er komt etter uit de wond.
- U voelt zich ziek.
- U krijgt koorts.
Let extra goed op de wond:
- als uw afweer slecht is door een ernstige ziekte, bijvoorbeeld kanker
- als u medicijnen gebruikt die de afweer veel minder maken (bijvoorbeeld prednison of chemotherapie)
- als u een hartklep of kunstgewricht heeft waar geen bacterie of virus bij mag komen
prednison
Prednison is een bijnierschorshormoon, ook wel corticosteroïd genoemd.
Bijnierschorshormonen remmen ontstekingen en overgevoeligheidsreacties. Ze zijn ook nodig om energie, mineralen en zouten vrij te maken en op te slaan.
Artsen schrijven prednison voor bij:
- Ziektes met ernstige ontstekingen. Bijvoorbeeld luchtwegontstekingen (zoals COPD), reumatische aandoeningen (zoals reuma, polymyalgie en jichtaanvallen), darmziekten (namelijk colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn), het syndroom van Sjögren, bepaalde oogontstekingen, clusterhoofdpijn, lupus erythematodes (LE), ernstige huidontstekingen (zoals bij lepra), bepaalde bloedziekten (zoals de bloedstollingsziekte ITP), de ziekte van Duchenne (spierziekte), Bellverlamming (een vorm van gezichtsverlamming), bij nierziektes, zoals het nefrotisch syndroom en bij netelroos. Ook bij ontstekingen bij tuberculose (van het hartzakje en van de hersenen).
Bij ontstekingsziekten wordt het op verschillende manieren gebruikt: in een hoge dosering voor een paar dagen tot weken (stootkuur) en in een lagere dosering voor meerdere maanden (langdurige behandeling). Artsen schrijven het meestal voor als stootkuur. - Prednison wordt ook gebruikt om afstotingsreacties tegen te gaan. Na orgaantransplantaties en als onderdeel van een behandeling bij kanker.
- Ook wordt het gebruikt om een tekort aan lichaamseigen bijnierschorshormonen aan te vullen. Zoals bij de bijnierziekten de ziekte van Addison, de ziekte van Cushing en het adrenogenitaal syndroom. Als het op deze manier gebruikt wordt heet het substitutietherapie.
Ziektes waarbij prednison wordt gebruikt zijn:
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.Wanneer contact opnemen bij een bijtwond?
- Bel bij een bijtwond altijd uw huisarts.
Het kan zijn dat u een prik (tegen tetanus of hondsdolheid) of antibiotica nodig heeft.
De huisarts kan ook bekijken of de wond geplakt of gehecht moet worden. Dat kan tot 8 uur na de beet.
Bel uw huisarts weer als u een of meer van deze dingen merkt:
- De wondrand wordt roder, dikker en warm of gaat meer pijn doen.
- Het wondvocht wordt witgeel (dit is etter).
- U voelt zich ziek.
- U krijgt koorts.
- U ziet na 2 dagen nog weinig verbetering.
Meer informatie over een bijtwond
De informatie over een bijtwond is gemaakt met de richtlijnen voor huisartsen: