In het kort
- Een hoog cholesterol kan erfelijk zijn.
- Het komt dan door een fout in een gen.
- Je kunt laten onderzoeken of je de gen-fout hebt.
- Weten of je de gen-fout hebt heeft voordelen en nadelen.
- Als je de gen-fout hebt, heb je meer kans op een ziekte van hart en bloedvaten.
- Je kunt die kans wat kleiner maken door gezond leven en cholesterol-medicijnen.
Wat is een erfelijk hoog cholesterol?
Bij een erfelijk hoog cholesterol heb je een fout in een gen. Hierdoor heb je meestal een erg hoog cholesterol. Vaak al als je jong bent.
Sommige mensen met deze gen-fout hebben geen hoog cholesterol.
De medische naam is familiaire hypercholesterolemie (FH).
Wat is cholesterol?
Cholesterol is een vette stof. Je lichaam maakt het in je lever en haalt het uit je eten.
Cholesterol is belangrijk: je lichaam gebruikt het om cellen, hormonen en gal te maken. Je lichaam heeft cholesterol dus nodig.
Maar te veel cholesterol in je lichaam is niet goed.
Hoe merk je dat je hoge cholesterol misschien erfelijk is?
Van een hoog cholesterol merk je niks. Pas als je bloedvaten dicht gaan zitten, krijg je problemen. Bijvoorbeeld een hartaanval, een beroerte of pijn in je been als je loopt (etalagebenen).
Bij deze dingen kun je denken aan erfelijk hoog cholesterol:
- Je hebt een heel erg hoog cholesterol.
- Je hebt dikke plekken op je pezen.
Die dikke plekken zitten vooral op je achillespees of op de pezen aan de bovenkant van je handen. - Je bent jonger dan 45 en je hebt een witgele ring rondom het gekleurde deel van je oog.
- Je hebt gele bultjes rondom je ogen.
- Je hebt een ziekte van hart en bloedvaten gekregen toen je jonger dan 60 jaar was.
- Je vader, moeder, kind, broer of zus heeft erfelijk hoog cholesterol. Of je arts denkt dat zij het misschien hebben.
Is een erfelijk hoog cholesterol gevaarlijk?
Als je cholesterol jarenlang te hoog is, is dat slecht voor je bloedvaten. Je bloedvaten kunnen dicht gaan zitten. Dat gaat meestal langzaam: ze gaan steeds een beetje meer dicht zitten. Zo stroomt er steeds minder bloed door je bloedvaten.
Je hebt dan een hoger risico op een ziekte van je hart en bloedvaten. Bijvoorbeeld:
- pijn op de borst (hartkramp)
- nierschade
- etalagebenen
- hartaanval
- beroerte
Deze ziektes kun je al op jonge leeftijd krijgen bij een erfelijk hoog cholesterol. Je hebt een nog hoger risico als er meer dingen zijn die slecht zijn voor je hart en bloedvaten. Bijvoorbeeld:
- roken
- hoge bloeddruk
- diabetes (suikerziekte)
- nierschade
- reuma
- te weinig bewegen en sporten
- ongezond eten en drinken
- te zwaar zijn
- stress
Hoe kun je een erfelijk hoog cholesterol krijgen?
De oorzaak van erfelijk hoog cholesterol is een fout in een gen (DNA).
Op je genen liggen al je eigenschappen vast. Bijvoorbeeld de kleur van je ogen. En ook wat je lichaam doet met cholesterol in je bloed.
Door de gen-fout kan je lever het cholesterol niet goed uit je bloed weghalen. Hierdoor blijft het cholesterol in je bloed te hoog.
De gen-fout krijg je via je moeder of vader.
Hoe weet je of je een erfelijk hoog cholesterol hebt?
Als er een grote kans is dat je een erfelijk hoog cholesterol hebt, kun je dit laten onderzoeken. Je huisarts of een arts in het ziekenhuis bespreekt met je of je dat wilt.
Zo gaat het onderzoek
Er wordt bloed bij je geprikt. In een laboratorium onderzoeken mensen of je de gen-fout hebt. Dit heet DNA-onderzoek.
Na 2 of 3 maanden krijg je de uitslag.
Wel of niet onderzoeken
Het heeft voordelen en nadelen om te onderzoeken of je een erfelijk hoog cholesterol hebt. Een voordeel kan zijn dat je familieleden zich kunnen laten testen. Maar niet iedereen vindt het prettig om te weten dat dit in de familie zit.
Kijk naar de keuzekaart hieronder om te weten of het onderzoek voor jou belangrijk is.
Keuzekaart
Gebruik de keuzekaart om samen met je arts te beslissen of je onderzoek laat doen naar erfelijk hoog cholesterol.
Adviezen als je een erfelijk hoog cholesterol hebt
Je kunt met gezond leven zorgen dat je risico op een ziekte van hart en bloedvaten zo klein mogelijk blijft. Dit zijn de adviezen:
- Stop met roken, als je rookt.
- Eet en drink gezond.
- Beweeg genoeg.
- Blijf niet te lang zitten.
Doe je vooral zittend werk? Ga vaker staan. Of loop elk half uur even rond. - Ben je te zwaar? Kijk of het lukt om af te vallen.
Bekijk ook de film over gezond afvallen. - Drink geen alcohol.
Drink je wel alcohol, doe het dan niet elke dag en niet meer dan 1 glas alcohol per dag. - Leer beter omgaan met stress.
Misschien kun je meedoen aan een leefstijl-programma. Je leert gezond eten, gezond bewegen en je gedrag veranderen, waardoor je de gezonde gewoontes volhoudt. Je huisarts of praktijkondersteuner kan je er meer over vertellen.
Lees meer over hoe je je risico op ziektes van hart en bloedvaten kleiner maakt met gezond leven.
Film
Download deze film
- Filmbestand mp4, 2:48 minuten, 30mb
- Geluidsbestand voor als je slecht ziet of blind bent mp3, 2:48 minuten, 4mb
- Ondertitelingsbestand srt, 3kb
- © 2012-2024 NHG | Gebruiksvoorwaarden
Film
Download deze film
- Filmbestand mp4, 2:47 minuten, 24mb
- Geluidsbestand voor als je slecht ziet of blind bent mp3, 2:47 minuten, 4mb
- Ondertitelingsbestand srt, 4kb
- © 2012-2024 NHG | Gebruiksvoorwaarden
Medicijnen bij een erfelijk hoog cholesterol
Door medicijnen kun je het cholesterol in je bloed lager maken. We noemen deze medicijnen cholesterol-verlagers. Ze helpen alleen goed als je ze elke dag gebruikt.
Er zijn verschillende soorten cholesterol-verlagers. De meeste mensen gebruiken simvastatine, atorvastatine, rosuvastatine of ezetimib.
Lees meer over medicijnen tegen hoog cholesterol.
Om je risico op een ziekte van hart en bloedvaten nog kleiner te maken, krijg je misschien ook nog andere medicijnen. Bijvoorbeeld medicijnen die je bloeddruk of je bloedsuiker lager maken.
atorvastatine
Atorvastatine behoort tot de cholesterolsyntheseremmers. Ze worden ook wel statines genoemd. Ze remmen de aanmaak van cholesterol in de lever en verlagen het cholesterol- en vetgehalte in het bloed.
Artsen schrijven atorvastatine voor bij een te hoog cholesterolgehalte of een combinatie van een te veel cholesterol en te veel vet in het bloed. Ook schrijven artsen het voor aan mensen die een verhoogd risico op hart-vaatproblemen hebben, zoals bij angina pectoris of diabetes mellitus.
ezetimib
Ezetimib vermindert de hoeveelheid cholesterol en andere vetten in het bloed. Het verbetert ook de verhouding tussen het 'goede' cholesterol (HDL) en het 'slechte' cholesterol (LDL).
Artsen schrijven het voor bij te veel cholesterol en vet in het bloed, als medicijnen van het 'statine'-type niet voldoende helpen of te veel bijwerkingen geven.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.rosuvastatine
Rosuvastatine behoort tot de cholesterolsyntheseremmers. Ze worden ook wel statines genoemd. Ze remmen de aanmaak van cholesterol in de lever en verlagen het cholesterol- en vetgehalte in het bloed.
Artsen schrijven het voor bij een te hoog cholesterol gehalte of een combinatie van een te hoog cholesterol- en een te hoog vetgehalte in het bloed. Ook schrijven artsen het voor aan mensen die een verhoogd risico op hart-vaatproblemen hebben, zoals bij angina pectoris of diabetes mellitus.
simvastatine
Simvastatine behoort tot de cholesterolsyntheseremmers. Ze worden ook wel statines genoemd. Ze remmen de aanmaak van cholesterol in de lever en verlagen het cholesterol- en vetgehalte in het bloed.
Artsen schrijven het voor bij een te hoog cholesterolgehalte of een combinatie van te veel cholesterol en te veel vet in het bloed. Ook schrijven artsen het voor aan mensen die een verhoogd risico op hart-vaatproblemen hebben, zoals bij angina pectoris of diabetes mellitus.
Hoe gaat het verder met een erfelijk hoog cholesterol?
Als je de gen-fout hebt, kunnen je zussen, broers en kinderen de gen-fout ook hebben. En dus ook een erfelijk hoog cholesterol. Elk van hen heeft een kans van 1 op 2.
Kijk hoe je kunt vertellen dat je de gen-fout hebt. Als je familieleden dit van jou horen, kunnen zij zich ook laten onderzoeken als ze dat willen.
Als het cholesterol in je bloed goed is, kom je 1 keer per jaar voor controle bij de huisarts of praktijkondersteuner.
Je bespreekt hoe het met je gaat en hoe het gaat met gezond leven.
Heb je last van bijwerkingen, bespreek dit dan met je huisarts. De huisarts kan je dan minder van het medicijn geven, of een ander medicijn.
Op oudere leeftijd kun je nadenken of je wilt stoppen met de cholesterol-medicijnen. De nadelen van medicijnen kunnen dan groter zijn dan de voordelen.
Meer informatie over een erfelijk hoog cholesterol
Meer informatie over erfelijk hoog cholesterol:
- de Hartstichting
- Stichting Leefh, ook over DNA-onderzoek aanvragen