Ik heb een persoonlijkheids-stoornis

In het kort

In het kort

  • Bij een persoonlijkheids-stoornis zijn sommige dingen die je denkt of voelt extra sterk. Bijvoorbeeld:
    • je reageert vaak heftig op dingen
    • je doet veel dingen zonder na te denken
    • je bent de hele tijd bang dat iemand bij jou weggaat
    • je kunt niet goed omgaan met kritiek
  • Hierdoor heb je problemen thuis, op school of op je werk.
  • Er bestaan behandelingen voor. Vaak werkt psychotherapie het beste.
Wat is een persoonlijkheids-stoornis?

Wat is een persoonlijkheids-stoornis?

Iedereen heeft een eigen persoonlijkheid. Je persoonlijkheid is hoe je meestal denkt, wat je voelt en wat je doet. Het bepaalt hoe jij reageert op dingen die gebeuren. En de manier waarop je met andere mensen omgaat.

Bij een persoonlijkheids-stoornis zijn sommige dingen die je denkt of voelt extra sterk. Je bent bijvoorbeeld de hele tijd bang dat iemand bij je weggaat. Of je wordt heel snel boos als je kritiek krijgt. Je reageert vaak heftig op dingen. Hierdoor kom je in de problemen: met familie of vrienden, op school of op je werk.

Een persoonlijkheids-stoornis betekent niet dat er een probleem is met jouw hele persoonlijkheid, ook al klinkt de naam zo.

In Nederland hebben ongeveer 7 van de 100 mensen een persoonlijkheids-stoornis.

Wat merk je van een persoonlijkheids-stoornis?

Wat merk je van een persoonlijkheids-stoornis?

Bij een persoonlijkheids-stoornis kun je 1 of meer van deze dingen hebben:

  • Je vindt het erg moeilijk om kritiek te krijgen.
  • Je bent bang om een sterke band met iemand te krijgen.
  • Je bent de hele tijd bang dat iemand bij je weggaat.
  • Je hebt weinig zelfvertrouwen.
  • Je doet vaak dingen zonder eerst goed na te denken.
  • Je zoekt erg veel steun bij andere mensen.
  • Je doet alles heel precies (perfectionistisch).
  • Je bent heel erg verlegen.

Dit maakt het lastig voor jou om met andere mensen om te gaan. Bijvoorbeeld thuis, op het werk of op school. Het lukt je bijvoorbeeld niet om 's morgens uit bed te komen. Of om het huishouden op tijd te doen. Je hebt snel ruzie met je familie of je buren. Of je geeft snel op als iets niet lukt.

Vaak wordt duidelijk dat je deze stoornis hebt in de puberteit of als je net volwassen bent. Soms pas later in je leven.

Ook merken de mensen om je heen vaak iets. Ze vinden bijvoorbeeld dat je vaak moeilijk doet, of dat je snel boos bent.

Je kunt naast een persoonlijkheids-stoornis andere psychische klachten hebben. Bijvoorbeeld een angststoornis, PTSS, een dwangstoornis of ADHD.

Welke soorten persoonlijkheids-stoornissen zijn er?

Welke soorten persoonlijkheids-stoornissen zijn er?

Deze 3 soorten persoonlijkheids-stoornissen zijn er:

  1. Mensen die weinig contact met andere mensen willen of hebben. Bijvoorbeeld omdat ze andere mensen niet vertrouwen. Mensen die dit hebben worden door andere mensen vaak gezien als eigenwijs.
  2. Mensen die vaak moeite hebben om zich in te houden. Ze worden bijvoorbeeld snel kwaad om hele kleine dingen. En ze zijn erg bang dat iemand bij ze weggaat.
  3. Mensen die angst hebben en graag controle willen. Ze willen graag contact met andere mensen maar durven niet.

Binnen deze 3 persoonlijkheids-stoornissen bestaan er ook weer verschillende soorten.

Hoe ontstaat een persoonlijkheids-stoornis?

Hoe ontstaat een persoonlijkheids-stoornis?

Vaak komt een persoonlijkheids-stoornis doordat je een erfelijke aanleg hebt. Iemand in je familie heeft bijvoorbeeld ook een persoonlijkheids-stoornis. Daar kun je niets aan doen.

Het kan ook door 1 of meer van deze dingen komen:

  • Je bent lichamelijk mishandeld.
  • Je bent seksueel misbruikt.
  • Je bent slecht behandeld door je ouders. Ze zeiden bijvoorbeeld hele nare dingen tegen je.
  • Je ouders gaven niet de zorg die je nodig had. Zoals aandacht, hulp of liefde.
  • Je ouders hadden zelf psychische problemen.
  • Je hebt 1 of beide ouders verloren doordat ze zijn overleden of door echtscheiding.
  • Je bent veel gepest op school.

Er zijn ook veel mensen die 1 van deze dingen meemaken en niet een persoonlijkheids-stoornis krijgen.

Behandeling van een persoonlijkheids-stoornis

Behandeling van een persoonlijkheids-stoornis

Psychotherapie

De beste behandeling is psychotherapie. Je praat dan met een psychotherapeut over je gedachten en gevoelens. Samen bedenk je een manier om hier beter mee om te gaan. Zo worden je klachten minder en voel je je beter.

Je huisarts of de praktijkondersteuner kan je doorsturen naar een psychotherapeut. Je bespreekt met de therapeut welke soort therapie het beste is voor jou. Vaak krijg je als eerste het advies om deze behandeling te doen:

  • GIT-PD
    Hierbij pak je in stapjes de problemen aan. De therapeut kijkt welke stapjes passen bij jouw situatie. Soms krijg je deze therapie samen met een groep mensen.

Werkt GIT-PD niet goed voor jou? Dan krijg je misschien 1 van deze soorten psychotherapie:

  • Dialectische Gedragstherapie (DGT)
    Dit is een vorm van cognitieve gedragstherapie. Bij deze therapie praat je met een psycholoog en krijg je oefeningen. Je leert op een andere manier over dingen na te denken. Dat helpt om je gevoelens en gedrag te veranderen.
  • Mentaliseren Bevorderende Therapie (MBT)
    Je leert hoe je gevoelens, gedachten en verlangens van jouzelf en anderen beter kunt begrijpen.
  • Schematherapie (ST)
    Je onderzoekt waarom je je op een bepaalde manier gedraagt. Komt dit bijvoorbeeld door wat je als kind hebt meegemaakt? Je leert dingen zo te veranderen dat je je beter gaat voelen.
  • Transference-Focused Psychotherapy (TFP)
    Je leert hoe je heftige gevoelens kunt toelaten en uiten bij de therapeut. Hierdoor krijg je minder last van deze heftige emoties en leer je beter omgaan met andere mensen.

Misschien voel je je tijdens je behandeling soms niet goed. Je bent bijvoorbeeld boos op de therapeut. Of je voelt je in de steek gelaten. Dat is normaal en hoort bij zo'n behandeling. Bespreek deze gevoelens met je therapeut. Dat helpt om je klachten beter te begrijpen. En om te begrijpen wat jouw gedrag soms doet met een ander.

Psychosociale begeleiding

Door deze hulp leren jij en de mensen om je heen beter leven met jouw klachten. Het gaat bijvoorbeeld om hulp bij problemen met anderen, op je werk of school. Deze hulp zorgt dat je elke dag de dingen kunt doen die je wilt doen. Hierdoor krijg je misschien ook de rust die je nodig hebt om met psychotherapie te beginnen.

Je krijgt deze hulp bijvoorbeeld van een verpleegkundige, sociaal werker, psycholoog of gezinscoach.

Je kunt deze hulp ook krijgen naast psychotherapie.

Medicijnen

Er zijn geen medicijnen voor de behandeling van persoonlijkheids-stoornissen. Het kan wel zijn dat je medicijnen krijgt tegen klachten van depressie, angst of ADHD, zodat de psychotherapie nog beter helpt.

Vaktherapie

Bij sommige mensen kan vaktherapie helpen. Dat zijn verschillende therapieën waarbij je niet alleen praat met een hulpverlener, maar ook dingen doet. Bijvoorbeeld muziek maken, bewegen, dansen of iets met je handen maken.

Wat kun je zelf doen bij een persoonlijkheids-stoornis?

Wat kun je zelf doen bij een persoonlijkheids-stoornis?

Deze dingen kun je zelf doen:

  • Zorg goed voor jezelf. Zo doe je dat:
    Eet gezond.
    Beweeg genoeg.
    Probeer elke nacht goed te slapen.
    Zoek genoeg ontspanning. Bedenk wat jou stress geeft en wat je daartegen kunt doen. Zorg bijvoorbeeld dat je de dingen op vaste tijden doet: eten, werken en sporten.
  • Gebruik geen of heel weinig alcohol.
  • Gebruik geen drugs.
  • Praat over je persoonlijkheids-stoornis met je naasten. Het helpt om uit te leggen hoe je je voelt. En waarom je soms op een heftige manier reageert.
  • Vraag om hulp en steun bij familie, vrienden, buren of collega's.
  • Doe niet te veel in 1 keer, maar neem kleine stapjes.
  • Wees aardig voor jezelf, je mag gerust fouten maken.

Hoe ga je om met reacties van anderen en jezelf?

Niet iedereen weet wat een persoonlijkheids-stoornis is. Soms zegt iemand iets wat jou een naar gevoel geeft. Soms voelt het alsof je niks goed doet. Je kunt dan deze dingen doen:

  • Praat over deze gevoelens met iemand die je vertrouwt.
  • Bespreek deze gevoelens met je hulpverlener. En praat samen over hoe je kunt omgaan met nare reacties van mensen.
  • Wees niet te streng voor jezelf. Je mag er zijn, met je persoonlijkheids-stoornis.
Hulp bij opvoeden

Hulp bij opvoeden

Een persoonlijkheids-stoornis kan ook problemen geven in het contact met je kinderen. En het maakt opvoeden soms moeilijk. Hier kun je hulp bij krijgen.

Leg op een rustig moment aan je kinderen uit waarom je soms heftig reageert. Dat het niet aan hen ligt. En ook niet aan jou. Dat het komt door je persoonlijkheids-stoornis.
Probeer met je kinderen afspraken te maken wat zij kunnen doen als het even minder goed gaat met jou. Vraag ook aan je kinderen wat hen zou kunnen helpen. Het kan ook helpen als je kinderen met andere kinderen praten.

Kun je afkomen van een persoonlijkheids-stoornis?

Kun je afkomen van een persoonlijkheids-stoornis?

  • 1 van de 3 mensen komt er helemaal vanaf.
  • 1 van de 3 mensen voelt zich na een tijd veel beter.
  • 1 van de 3 mensen blijft veel problemen houden.

Bij sommige persoonlijkheids-stoornissen worden de klachten vanzelf minder als je tussen de 30 en 40 jaar bent. Maar dat gebeurt niet bij iedereen.

Het belangrijkste is dat je weer zo gewoon mogelijk kunt leven. Dat je de dingen kunt doen die je wilt doen. Bijvoorbeeld werken of leuke dingen doen met je kinderen of vrienden.

Meer informatie over persoonlijkheids-stoornissen

Meer informatie over persoonlijkheids-stoornissen

Meer informatie over persoonlijkheids-stoornissen:

Informatie over behandelingen:

Informatie voor naasten van iemand met een persoonlijkheids-stoornis:

Over deze tekst
Deze tekst is aangepast op