In het kort
- Etalagebenen is een vaatziekte. De slagaderen in uw been zijn vernauwd.
- Deze ziekte veroorzaakt pijn, kramp of een doof/moe gevoel in uw been.
- Als u loopt, krijgt u de klachten. Als u stilstaat, verdwijnen ze binnen 10 minuten.
- Maatregelen zijn stoppen met roken, veel bewegen en gezonde voeding.
- Looptraining onder begeleiding van een fysiotherapeut helpt goed tegen etalagebenen.
- Bij de meeste mensen die looptraining doen, is een dotterbehandeling of operatie niet meer nodig.
- U krijgt ook medicijnen om uw cholesterol te verlagen en u krijgt bloedverdunners.
Film
Download deze film
- Filmbestand mp4, 2:35 minuten, 25mb
- Geluidsbestand voor als je slecht ziet of blind bent mp3, 2:35 minuten, 4mb
- Ondertitelingsbestand srt
- © 2012-2024 NHG | Gebruiksvoorwaarden
Wat zijn etalagebenen?
Etalagebenen is een vaatziekte: de slagaderen in het been zijn vernauwd.
Slagaderen zijn bloedvaten die zuurstofrijk bloed vervoeren. Tijdens het lopen hebben de beenspieren extra zuurstof nodig. De slagaderen brengen het zuurstofrijke bloed naar uw been.
Wanneer u een eindje gaat lopen, krijgen de beenspieren te weinig zuurstof door de nauwe slagaderen. Daardoor krijgt u pijn in uw been. Als u dan even stilstaat, komen de spieren tot rust. De bloedstroom kan dan zuurstof aanvullen. Daardoor verdwijnt de pijn.
Omdat mensen vaak even voor een winkelruit staan tot de pijn minder is, noemen we het ‘etalagebenen’. De medische naam voor etalagebenen is claudicatio intermittens.
In Nederland heeft 1 op de 5 volwassenen ouder dan 50 jaar last van etalagebenen.
Wat zijn de verschijnselen bij etalagebenen?
Bij etalagebenen krijgt u tijdens het lopen pijn, kramp of een doof of moe gevoel in uw been. De klachten kunnen in de voet, de kuit, het dijbeen of de bil optreden. Soms heeft u een koud gevoel in uw voet. Als u stilstaat, verdwijnen de klachten. Loopt u weer verder, dan beginnen de klachten na eenzelfde afstand lopen opnieuw.
Sneller lopen of een helling oplopen, is extra inspannend. U krijgt dan sneller klachten. In een koude omgeving krijgt u ook eerder klachten. Dat komt omdat bij kou de bloedvaten vernauwen.
Soms kan na verloop van tijd ook ’s nachts pijn in een been optreden.
Met etalagebenen heeft u een vergrote kans op andere hart- en vaatziekten, zoals een hartinfarct of beroerte.
Hoe ontstaat een vernauwing van de slagaderen?
Met de jaren worden de slagaderen bij iedereen wat nauwer. Slagadervernauwing is dan ook een natuurlijk verouderingsproces. Dit proces begint al op jonge leeftijd, ongeveer vanaf het 20e levensjaar. Slechte voeding, roken, erfelijke aanleg en te weinig bewegen versnellen de slagadervernauwing.
De wand van de slagaderen die bij jonge mensen nog elastisch is, wordt steeds stugger en dikker en gaat aan de binnenkant verkalken. Bij mensen die diabetes mellitus hebben, gaat dit proces vaak sneller dan bij gezonde mensen. De slagaderen worden zo steeds nauwer en kunnen tenslotte volledig dicht gaan zitten.
Slagadervernauwing is een ziekte van alle slagaders. Behalve in de benen, kan de slagadervernauwing ook op andere plaatsen in het lichaam vernauwingen veroorzaken.
Slagadervernauwing kan op verschillende manieren tot uiting komen:
- bij een kransslagader van het hart leidt dit tot een hartinfarct
- bij een slagader die naar de hersenen loopt, leidt dit tot een beroerte
- bij doorbloedingsproblemen van de penis leidt dit tot erectiestoornissen
- bij een slagader die naar de benen loopt, leidt dit tot etalagebenen.
Risico op vernauwing van de slagaderen
Slagadervernauwing is een normaal verouderingsproces. De volgende factoren geven een extra risico op vernauwing van de bloedvaten:
- roken (ook meeroken)
- overgewicht
- te weinig lichaamsbeweging
- hoge bloeddruk
- een hoog cholesterol
- diabetes mellitus
- erfelijke aanleg
Hoe wordt een vernauwing van een beenslagader gemeten?
De huisarts kan (laten) onderzoeken of de bloedvaten in uw benen vernauwd zijn. Dat doet hij door de bloeddruk aan uw armen te vergelijken met de bloeddruk aan uw enkels.
Let op:
- Draag voor dit onderzoek kleding die losjes om uw armen en benen zit.
- Vanaf 2 uur voor het onderzoek mag u niet roken.
Het meten van de bloeddruk aan uw enkel lijkt op het meten van de bloeddruk aan uw arm. U krijgt een manchet boven uw enkel. De manchet wordt opgepompt. Terwijl de manchet langzaam weer leegloopt, luistert de huisarts naar de bloedstroom in de slagaders van uw enkel. Een versterker zorgt dat u de bloedstroom kunt horen. We noemen zo'n versterker een Doppler-apparaat.
De verhouding tussen enkelbloeddruk en armbloeddruk noemen we de enkel-armindex. De bloeddruk in uw arm is meestal iets hoger (10-20 procent) dan de bloeddruk bij uw enkel. Bij een bloedvatvernauwing in het been is het verschil groter: de bloeddruk in uw enkel is duidelijk lager dan in uw arm.
Als uw huisarts dit onderzoek niet zelf doet, kan hij u doorverwijzen naar een huisartsenlaboratorium of een vaatlaboratorium in een ziekenhuis.
Wat kan ik zelf doen bij etalagebenen / vernauwing van bloedvaten ?
U kunt veel doen om de klachten door slagadervernauwing te verminderen en verergering van de vaatziekte te voorkomen.
De belangrijkste maatregel is zorgen voor een betere doorbloeding in het been. Dat betekent:
- stoppen met roken
- meer wandelen
- gezonde voeding
Advies bij etalagebenen: een gezond gewicht
Overgewicht kan het risico op hart- en vaatziekten verhogen.
- Probeer een gezond gewicht te bereiken en te houden.
- Vraag zo nodig om ondersteuning van een diëtist.
- Misschien is meedoen aan een leefstijlprogramma iets voor u als u te zwaar bent. U krijgt dan hulp van een leefstijlcoach, diëtiste, fysiotherapeut en/of oefentherapeut. Uw arts kan u verwijzen.
Advies: voeten verzorgen en controleren bij vernauwing van de beenslagader
Als de slagadervernauwing in de beenslagader verergert, kunnen er wondjes op uw been of voet ontstaan.
- Controleer uw voeten regelmatig.
- Ga bij slecht genezende wondjes, druk- of eeltplekken naar de huisarts. Zo nodig stuurt hij u naar de pedicure voor de juiste voetverzorging. Of naar een podotherapeut voor goed passende schoenen.
Patiënten met diabetes mellitus hebben meer kans op het ontwikkelen van vaatproblemen. Zij hebben ook meer kans op het krijgen van wondjes aan het been of de voet die niet genezen. Het kan voorkomen dat dit geen pijnklachten geeft als de gevoelszenuwen door de diabetes mellitus uitgeschakeld zijn. Dit kan gevaarlijk zijn. Kijk bij voetproblemen bij diabetes voorkomen.
Advies bij vernauwing van de beenslagader: meer wandelen
U kunt de bloedtoevoer naar uw benen verbeteren door regelmatig te gaan wandelen en wandeloefeningen te doen.
Dit zorgt ervoor dat de bloedstroom door de kleinere vaten toeneemt. Geleidelijk ontstaan er 'sluiproutes' die het bloed om de vernauwde vaten heen leiden. Op deze manier worden uw benen weer beter van bloed voorzien. De spieren krijgen meer zuurstof en u heeft minder gauw klachten. Na verloop van tijd kunt u een grotere afstand lopen voordat de klachten optreden.
Wandeloefeningen doet u zo:
- Wandel net zo lang totdat u klachten krijgt, en loop dan nog 10 stappen door. Wees niet bang voor pijn. Pijn is niet prettig, maar het kan geen kwaad.
- Rust uit tot dat de klachten verdwenen zijn.
- Herhaal deze oefening nog enkele malen, gedurende 15 tot 30 minuten.
- Doe dit 3 keer per dag.
Het is belangrijk dat u deze wandeloefeningen minimaal 3 keer per week doet, het liefst iedere dag. U gaat hier minstens 6 maanden mee door.
U zult na enige weken tot maanden merken dat u steeds wat verder kunt lopen. Ook als het niet meer lukt om nóg wat verder te wandelen, moet u dagelijks blijven wandelen. Zo voorkomt u dat de klachten weer erger worden. Geef het wandelen een vaste plaats in uw leven.
Zelfstandig zoveel wandelen kan best moeilijk zijn om vol te houden. Met hulp van een fysiotherapeut lukt dit vaak beter: dit heet looptraining.
Advies bij vernauwing van de beenslagader: stoppen met roken
Voor sommigen is het advies om te stoppen voldoende. Zij raken nooit meer een sigaret aan. De meeste rokers vinden het heel moeilijk om te stoppen. Zorg daarom dat u het stoppen goed voorbereidt.
- Ga naar de huisarts als u overweegt te stoppen. De huisarts bespreekt met u wat de moeilijkheden kunnen zijn en hoe u daar het beste mee om kunt gaan. De huisarts kan u ook advies geven over hulpmiddelen bij stoppen met roken.
- Met hulpmiddelen lukt het vaak beter om te stoppen. Bijvoorbeeld met middelen die het tekort aan nicotine aanvullen, zoals nicotine-kauwgom of -pleisters. Zo kunt u eerst de gewoonte van het roken afleren, terwijl u nog wel nicotine binnenkrijgt. Daarna gaat u pas de hoeveelheid nicotine minderen.
- Behalve nicotine bevat sigarettenrook ook andere verslavende stoffen. Daardoor heeft u met nicotinekauwgom of -pleisters vaak toch nog behoefte aan roken. U moet dus zelf ook echt willen stoppen om door te zetten en het werkelijk vol te houden.
- Mensen die al eerder gestopt zijn en weten dat ze enorm naar roken blijven verlangen, kunnen overwegen medicijnen te gebruiken om de rookbehoefte en ontwenningsverschijnselen te verminderen. De bekendste zijn nortriptyline, bupropion en varenicline.
nicotine
Nicotine als medicijn is een ontwenningsmiddel.
Het is te gebruiken als hulpmiddel bij stoppen met roken.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.Advies bij vernauwing van de beenslagader: gezonde voeding
Eet gezond met weinig verzadigd vet. Verzadigd vet verhoogt het cholesterolgehalte in uw bloed. Verzadigd vet zit vooral in room, roomboter, volle melkproducten, volvette kaas, vet vlees, gewone margarine, gebak, koekjes en snacks.
Vette vis, dieetmargarine en plantaardige olie bevatten onverzadigde vetten die het cholesterol verlagen. Vervang dus producten met verzadigd vet door producten die rijk zijn aan onverzadigd vet. Vaak staat dit op de verpakking aangegeven.
Gezonde voeding wil zeggen:
- veel groente, fruit, volkorenproducten, peulvruchten en noten
- een keer per week vis, liefst vette vis, zoals haring, zalm, makreel
- weinig producten gemaakt van wit meel, zoals wit brood, koekjes, biscuits, zoutjes
- weinig rood of bewerkt vlees, zoals worst
- weinig zoete dranken waarin suiker zit, zoals frisdrank of sap uit een pak
- enkele porties zuivel per dag, zoals melk en yoghurt
- weinig alcohol
Misschien is meedoen aan een leefstijlprogramma iets voor u als u te zwaar bent. U krijgt dan hulp van een leefstijlcoach, diëtiste, fysiotherapeut en/of oefentherapeut. Uw arts kan u verwijzen.
Behandeling van etalagebenen: looptraining
Bij etalagebenen is het belangrijk om zoveel mogelijk te gaan lopen en wandelen.
Wat nog beter werkt dan zelfstandig veel gaan wandelen, is looptraining onder leiding van een fysio- of een oefentherapeut.
- Bij de fysiotherapeut krijgt u eerst een looptest. Zo wordt duidelijk wat uw maximale loopafstand is en hoe uw conditie is.
- U krijgt een persoonlijk trainingsschema om 2 à 3 keer per week te trainen.
- De therapeut zal u een goede looptechniek aanleren. Daardoor verminderen de pijnklachten en kunt u steeds verder lopen.
- Daarnaast krijgt u allerlei oefeningen om uw conditie te verbeteren.
- Ook is het belangrijk om thuis meer te bewegen en gezonder te leven.
Na 3 maanden zult u het resultaat goed voelen: de afstand die u pijnvrij kunt lopen is fors toegenomen.
Bij Chronisch ZorgNet vindt u therapeuten die gespecialiseerd zijn in looptraining voor patiënten met etalagebenen.
ORS
ORS is een oplossing van zouten en druivensuiker in water.
Het wordt gebruikt bij waterdunne diarree en braken (overgeven).
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.Medicijnen bij vernauwing van de beenslagader
Er bestaan geen medicijnen om vernauwing van de beenslagader te behandelen of te genezen.
Wel zijn er medicijnen die het risico op (verdere) vernauwing of afsluiting van de slagaderen verkleinen. Ook de kans op andere hart- en vaatziekten, zoals een hartinfarct of een beroerte, wordt hierdoor kleiner. Het gaat bijvoorbeeld om bepaalde medicijnen tegen hoge bloeddruk of tegen een hoog cholesterol.
U krijgt bloedverdunners (ook wel antistollingsmiddelen genoemd), zoals acetylsalicylzuur, om de kans op vorming van bloedpropjes in de bloedvaten te verkleinen. Voor mensen met vaatvernauwingen is er namelijk een grote kans dat een bloedpropje een vernauwd vat afsluit.
Deze medicijnen moet u in principe voor de rest van uw leven innemen. Het is belangrijk de medicijnen volgens voorschrift in te nemen. Een baxterrol kan u hierbij helpen. Dat is een rol met plastic zakjes waarin al uw medicijnen per dag in een apart zakje verpakt zitten. Op de zakjes staat de datum en de tijd van innemen.
Als u last heeft van bijwerkingen, bespreek dit dan met uw arts. Vaak zijn andere oplossingen mogelijk.
Sommige medicijnen voor andere aandoeningen kunnen de klachten juist erger maken, omdat ze de bloedvaten vernauwen. Een voorbeeld daarvan is ergotamine, een middel tegen migraine.
Behandeling kiezen bij etalagebenen
Samen met uw zorgverlener beslist u welke behandeling u start en hoe u de risicofactoren aanpakt. Uw zorgverlener bepaalt met u of u medicijnen gaat nemen om uw risico te verlagen.
Het is belangrijk dat u aan uw zorgverlener vertelt wat uw wensen of problemen zijn. Of als u iets niet begrijpt. Ga voor u zelf na wat u belangrijk vindt in uw leven. Uw zorgverlener kan daar dan rekening mee houden. Overleg samen welke gezondheidsdoelen u wilt bereiken. Zo kunt u ervoor zorgen dat uw behandeling past bij wat u wilt en kunt. Welke aanpak voor u het beste is, is een persoonlijke keuze. De arts of praktijkondersteuner kan u hierin begeleiden: vraag om deze begeleiding.
Dagelijks leven met etalagebenen
Etalagebenen kunnen u flink beperken in vergelijking met uw vroegere gezonde leven. U bent misschien meer thuis dan voorheen, omdat u niet ver kunt lopen. Of u kunt uw werk niet meer doen. U bent bezig met praktische dingen, zoals stoppen met roken, het dagelijks innemen van medicijnen en uw looptraining inbouwen in uw dagritme.
Slagadervernauwing is een probleem dat ook op andere plaatsen in uw lichaam (hart, slagaderen naar uw hersenen of nieren) kan ontstaan. Slagadervernauwing heeft altijd een dubbel effect:
- Uw hart moet harder werken. Dat komt omdat de weerstand in de bloedvaten groter is.
- Het weefsel bij de vernauwing wordt onvoldoende gevoed.
- U kunt uw leven zo veranderen dat u alle factoren die de vernauwingen in uw vaten veroorzaken zoveel mogelijk beperkt.
- Dat betekent een grote verandering in leefstijl en is een ommekeer in uw leven. Niet eenvoudig, maar de beloning is een aantal extra jaren vitaal leven.
Het hebben van etalagebenen kan uw leven ook emotioneel beïnvloeden.
- Het kan u helpen om uw omgeving te informeren over etalagebenen en de invloed op uw gezondheid en doen en laten.
- Vraag zo nodig hulp bij de verwerking van al deze zaken. U kunt daarbij denken aan lotgenotencontact, maar ook aan ondersteuning van een fysiotherapeut of praktijkondersteuner, psychische begeleiding of hulp van een maatschappelijk werker.
Hoe gaat het verder met etalagebenen?
Het hele traject van looptraining kan tot 1 jaar duren.
Bij de meeste mensen die looptraining doen, is een dotterbehandeling of operatie niet meer nodig.
Een dotterbehandeling heeft namelijk ook nadelen. Bovendien is de oorzaak van de vernauwingen van uw slagaderen niet weg na een dotterbehandeling. Geef daarom niet te snel op, maar houd vol.
Om uw resultaat van de looptraining te houden is het belangrijk om:
- dagelijks te blijven wandelen en
- gezond te blijven leven.
Misschien is meedoen aan een leefstijlprogramma iets voor u als u te zwaar bent. U krijgt dan hulp van een leefstijlcoach, diëtiste, fysiotherapeut en/of oefentherapeut. Uw arts kan u verwijzen.
Het kan zijn dat de looptraining na 3 tot 6 maanden geen resultaat heeft. Overleg dan met uw huisarts wat verdere mogelijkheden zijn.
Wanneer contact opnemen bij etalagebenen?
Bel uw huisarts:
- als uw klachten ondanks looptraining toch erger worden
- als u 's nachts pijn krijgt in uw been
- als u een wondje aan uw been of voet heeft dat niet geneest
Bel met spoed uw huisarts:
- als u plotseling heftige pijn in uw been krijgt
- als het been bleek en koud wordt en doof aanvoelt
- als uw been opeens kracht verliest.
Dit zijn verschijnselen van een plotselinge afsluiting van een beenslagader. U moet dan snel naar het ziekenhuis.
Meer informatie bij vernauwing van de beenslagader
- Meer informatie over vernauwing van de beenslagader en risicofactoren voor hart- en vaatziekten vindt u bij:
- Voor contact met lotgenoten kunt u terecht op Harteraad.nl.
- Vragen over etalagebenen, onderzoek en behandeling kunt u stellen via de Infolijn Hart en Vaten van de Hartstichting.
- Bij Chronisch ZorgNet vindt u therapeuten die gespecialiseerd zijn in looptraining voor patiënten met etalagebenen.
- Als u in het ziekenhuis behandeld gaat worden, kunt via een keuzewebsite van de Harteraad het ziekenhuis kiezen dat het best bij u past.
We hebben deze tekst gemaakt met: