In het kort
- Samen met je arts bespreek je welke medicijnen het beste bij jou passen.
- Meestal krijg je medicijnen tegen de ontstekingen.
- Blijf de medicijnen gebruiken zoals afgesproken met je arts.
- Gezond leven kan ook helpen om minder klachten te hebben.
Wat merk je van colitis ulcerosa?
Je kunt 1 of meer van deze klachten hebben bij colitis ulcerosa:
- diarree
- bloed bij je poep
- slijm of pus bij je poep
- buikpijn
- buikkrampen
- bolle buik
- moe zijn
- misselijk zijn
- dunner worden
- je poep moeilijk kunnen ophouden
- een gevoel dat je moet poepen zonder dat er iets komt
- moeilijk of niet kunnen poepen
- koorts: 38 graden of hoger
Je kunt heel soms ook andere klachten hebben. Deze komen door ontstekingen op andere plekken in het lichaam. Bijvoorbeeld:
- dikkere gewrichten dan normaal
Bijvoorbeeld een dikke pols, knie of enkel. - pijn aan je gewrichten
- pijn aan je ogen
- ontstoken ogen
Je oog of ogen zijn rood. Er kan ook slijm in zitten. - ontstekingen van je huid
- ontstekingen in je galwegen
Je galwegen worden nauwer. Hierdoor kan gal moeilijker wegstromen. De gal hoopt op en kan je lever beschadigen.
Hoe erg de klachten zijn, verschilt per persoon. Sommige mensen hebben af en toe klachten. Anderen hebben de hele tijd klachten. De meeste mensen met colitis ulcerosa hebben periodes met klachten en periodes zonder klachten.
Welke behandeling kun je krijgen voor colitis ulcerosa?
Bij colitis ulcerosa is behandeling nodig om te zorgen dat ontstekingen en je klachten minder worden.
Meestal begin je met medicijnen. Bijvoorbeeld medicijnen die ontstekingen remmen of zorgen dat je afweer minder hard gaat werken.
Samen met je arts bespreek je welke medicijnen het beste bij jou passen.
Soms is een operatie nodig. Bijvoorbeeld als medicijnen niet goed werken en je darm ontstoken blijft.
Medicijnen bij colitis ulcerosa
Bij colitis ulcerosa kun je verschillende medicijnen krijgen. Sommige medicijnen werken vooral goed om de ontsteking minder te maken. Deze medicijnen gebruik je maar kort.
Andere medicijnen werken beter om te zorgen dat de ziekte rustig blijft. Deze medicijnen gebruik je misschien wel 5 jaar of langer. En soms je hele leven. Ook als je weinig of geen klachten hebt.
Welke medicijnen voor jou geschikt zijn, hangt bijvoorbeeld af van deze dingen:
- waar in je darmen de ontstekingen zitten
- hoe erg de ontstekingen zijn
Wil jij of je partner zwanger worden? Of ben je zwanger? Vertel dit aan je arts of verpleegkundige. De meeste medicijnen zijn veilig voor baby’s. Sommige medicijnen kunnen gevaarlijk zijn voor de baby in de buik. Of ze maken de kans kleiner dat jij of je partner zwanger kan worden.
Medicijnen die ontstekingen remmen
Meestal krijg je eerst mesalazine. Het heeft weinig bijwerkingen.
Vaak gebruiken mensen mesalazine de rest van hun leven. Soms is het maar kort nodig.
Het medicijn is er als pil of als zetpil. Of als een vloeistof die je inspuit via je anus (poepgat). Dit heet een klysma.
Is de ontsteking in je darmen heel erg? Of werkt mesalazine niet goed bij jou?
Je kunt dan andere medicijnen krijgen. Deze medicijnen remmen de ontstekingen in de darmen sterker dan mesalazine. Voorbeelden zijn prednison, prednisolon of budesonide. Deze medicijnen heten corticosteroïden.
Je neemt deze medicijnen zo kort mogelijk. Als je ze lang gebruikt, geven ze bijwerkingen. Zoals een bol gezicht, een dunne huid en botontkalking.
Ook deze medicijnen zijn er als pillen, zetpillen en vloeistof via de anus (klysma). Of je krijgt ze via een slangetje in een bloedvat (infuus).
Medicijnen die zorgen dat je afweer minder hard werkt
Er zijn verschillende soorten medicijnen die zorgen dat je afweer minder hard werkt. Hierdoor kunnen de ontstekingen minder worden. En ze kunnen ervoor zorgen dat de ziekte rustig blijft.
Een belangrijke bijwerking van deze medicijnen is dat de kans iets groter is dat je een ontsteking krijgt door een virus of bacterie. Bijvoorbeeld longontsteking, griep of gordelroos. Je kunt ook zieker dan anders worden door deze ontstekingen.
Voorbeelden van medicijnen die zorgen dat je afweer minder hard werkt:
- azathioprine, mercaptopurine, tioguanine
Het kan een paar maanden duren voordat deze medicijnen goed gaan werken. De meeste mensen gebruiken deze medicijnen maanden of jaren. Zo zorgen ze dat dat de ziekte rustig blijft. - infliximab of adalimumab
Deze medicijnen werken sterker dan de andere medicijnen.
Je krijgt deze medicijnen via een slangetje in een bloedvat (infuus). Of je spuit ze zelf met een prik of prikpen in bijvoorbeeld je buik of been.
Medicijnen tegen klachten
Er zijn ook medicijnen die helpen tegen de klachten bij colitis, zoals diarree. Ze helpen niet tegen de ontsteking in darmen.
Diarreeremmers zoals loperamide kunnen je diarree minder maken. Dit kan bijvoorbeeld handig zijn als je veel moet reizen.
adalimumab
Adalimumab onderdrukt afweerreacties van het lichaam. Het hoort bij de groep van TNF-alfa remmers, dat zijn medicijnen tegen ontstekingen. Adalimumab is een biological. Dit betekent dat het door levende cellen in celkweken wordt gemaakt.
Artsen schrijven het voor bij reumatoïde artritis, de ziekte van Bechterew, juveniele idiopathische artritis (jeugdreuma) en bij oogontstekingen in het oog (uveïtis). Ook schrijven artsen het voor bij de huidaandoeningen psoriasis en hidradenitis. En bij de chronische darmziekten ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.
Artsen schrijven het soms voor bij sarcoïdose (ziekte van Besnier-Boeck).
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.azathioprine
Azathioprine onderdrukt afweerreacties van het lichaam.
Artsen schrijven het voor bij verschillende aandoeningen, zoals na een transplantatie om afweerreacties te onderdrukken, bij chronische darmziekten zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa, reumatoïde artritis, multiple sclerose (MS), de spierziekte myasthenia gravis en lupus erythematodes (LE).
Artsen schrijven het ook voor bij bepaalde ernstige huidaandoeningen, zoals pemphigus vulgaris, dermatomyositis, polymyositis en zeer ernstig eczeem.
Verder schrijven ze het voor bij bepaalde bloedstollingsziekten, bij bloedarmoede door afbraak van de rode bloedcellen en bij een bepaalde vorm van chronische leverontsteking.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.infliximab
Infliximab onderdrukt afweerreacties van het lichaam. Het hoort tot de TNF-alfa-remmers, dat zijn medicijnen tegen ontstekingen. Infliximab is een zogenaamde biological. Dit betekent dat het door levende cellen in celkweken wordt gemaakt.
Artsen schrijven het voor bij reumatoïde artritis, de ziekte van Bechterew, psoriasis en bij de chronische darmziekten ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.
Het wordt soms gebruikt bij oogontsteking binnen in het oog (uveïtis) en bij sarcoïdose.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.loperamide
Loperamide vermindert diarree. Het wordt gebruikt bij acute en bij chronische diarree. Het wordt soms gebruikt bij het prikkelbaredarmsyndroom met veel diarreeklachten.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.mercaptopurine
Mercaptopurine is een kankerremmende stof (cytostaticum). Het remt ook de lichaamseigen afweer.
Artsen schrijven het voor als chemotherapie (chemokuur) bij een bepaalde vorm van leukemie (kanker in het bloed).
Artsen schrijven mercaptopurine ook voor bij ziekten waarbij het afweersysteem per ongeluk de eigen lichaamscellen aanvalt, namelijk bij de chronische darmziekten colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn.
mesalazine
Mesalazine behoort tot de 5-ASA-medicijnen.Mesalazine remt ontstekingen in de darmwand.
Artsen schrijven mesalazine voor bij de chronische darmontsteking colitis ulcerosa, zoals proctitis ulcerosa.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.prednisolon
Prednisolon is een bijnierschorshormoon, ook wel corticosteroïd genoemd.
Bijnierschorshormonen remmen ontstekingen en overgevoeligheidsreacties. Ze zijn ook nodig om energie, mineralen en zouten vrij te maken en op te slaan.
Artsen schrijven prednisolon voor bij:
- ziektes met ernstige ontstekingen. Bijvoorbeeld luchtwegontstekingen (zoals astma, COPD en sarcoïdose), reumatische ziektes (zoals reuma, polymyalgie en jichtaanvallen), darmziekten (namelijk colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn), het syndroom van Sjögren, bepaalde oogontstekingen, clusterhoofdpijn, lupus erythematodes (LE), ernstige huidontstekingen (zoals bij lepra en lichtovergevoeligheid), bepaalde bloedziekten (zoals de bloedstollingsziekte ITP), ernstige allergische reacties, Bellverlamming (een vorm van gezichtsverlamming), netelroos en nierziektes (zoals het nefrotisch syndroom).
Bij ontstekingsziekten wordt het op verschillende manieren gebruikt. In een hoge dosering voor een paar dagen tot weken (stootkuur). En in een lagere dosering voor meerdere maanden (langdurige behandeling). Artsen schrijven het meestal voor als stootkuur. - Prednisolon wordt ook gebruikt om afstotingsreacties tegen te gaan. Dit wordt gedaan na orgaantransplantaties en als onderdeel van een behandeling bij kanker.
- Ook wordt het gebruikt om een tekort aan lichaamseigen bijnierschorshormonen aan te vullen. Zoals bij de bijnierziekten de ziekte van Addison, de ziekte van Cushing en het adrenogenitaal syndroom.
Als het op deze manier gebruikt wordt heet het substitutietherapie. - Soms bij kanker om de laatste levensfase te verlichten (palliatieve zorg).
prednison
Prednison is een bijnierschorshormoon, ook wel corticosteroïd genoemd.
Bijnierschorshormonen remmen ontstekingen en overgevoeligheidsreacties. Ze zijn ook nodig om energie, mineralen en zouten vrij te maken en op te slaan.
Artsen schrijven prednison voor bij:
- Ziektes met ernstige ontstekingen. Bijvoorbeeld luchtwegontstekingen (zoals COPD), reumatische aandoeningen (zoals reuma, polymyalgie en jichtaanvallen), darmziekten (namelijk colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn), het syndroom van Sjögren, bepaalde oogontstekingen, clusterhoofdpijn, lupus erythematodes (LE), ernstige huidontstekingen (zoals bij lepra), bepaalde bloedziekten (zoals de bloedstollingsziekte ITP), de ziekte van Duchenne (spierziekte), Bellverlamming (een vorm van gezichtsverlamming), bij nierziektes, zoals het nefrotisch syndroom en bij netelroos. Ook bij ontstekingen bij tuberculose (van het hartzakje en van de hersenen).
Bij ontstekingsziekten wordt het op verschillende manieren gebruikt: in een hoge dosering voor een paar dagen tot weken (stootkuur) en in een lagere dosering voor meerdere maanden (langdurige behandeling). Artsen schrijven het meestal voor als stootkuur. - Prednison wordt ook gebruikt om afstotingsreacties tegen te gaan. Na orgaantransplantaties en als onderdeel van een behandeling bij kanker.
- Ook wordt het gebruikt om een tekort aan lichaamseigen bijnierschorshormonen aan te vullen. Zoals bij de bijnierziekten de ziekte van Addison, de ziekte van Cushing en het adrenogenitaal syndroom. Als het op deze manier gebruikt wordt heet het substitutietherapie.
Ziektes waarbij prednison wordt gebruikt zijn:
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.tioguanine
Tioguanine is een kankerremmende stof (cytostaticum). Het remt ook de lichaamseigen afweer.
Artsen schrijven het voor als chemotherapie (chemokuur) bij bepaalde vormen van leukemie (kanker in bloed en beenmerg).
Artsen schrijven tioguanine ook voor bij ziekten waarbij het afweersysteem per ongeluk de eigen lichaamscellen aanvalt, namelijk bij de chronische darmziekten colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.Wat moet je doen als je een ander merk medicijn krijgt van de apotheek?
Het kan gebeuren dat je een ander merk medicijn krijgt van de apotheek.
Gebruik je azathioprine, ciclosporine of tacrolimus? Dan kan wisselen van merk grote problemen geven. Artsen, apothekers en zorgverzekeraars hebben afgesproken dat je bij deze medicijnen niet zomaar van merk mag wisselen.
Gebeurt dit toch? Bespreek het met de apotheker.
Lees hier meer over de afspraak over wisselen van merk.
azathioprine
Azathioprine onderdrukt afweerreacties van het lichaam.
Artsen schrijven het voor bij verschillende aandoeningen, zoals na een transplantatie om afweerreacties te onderdrukken, bij chronische darmziekten zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa, reumatoïde artritis, multiple sclerose (MS), de spierziekte myasthenia gravis en lupus erythematodes (LE).
Artsen schrijven het ook voor bij bepaalde ernstige huidaandoeningen, zoals pemphigus vulgaris, dermatomyositis, polymyositis en zeer ernstig eczeem.
Verder schrijven ze het voor bij bepaalde bloedstollingsziekten, bij bloedarmoede door afbraak van de rode bloedcellen en bij een bepaalde vorm van chronische leverontsteking.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.tacrolimus
Tacrolimus is een afweeronderdrukker (immuno-suppressivum). Het remt ontstekingen en afweerreacties.
Artsen schrijven het voor na een orgaantransplantatie om afweerreacties te onderdrukken.
Artsen schrijven het soms voor bij nierziekten, zoals glomerulosclerose en nefrotisch syndroom.
Operatie bij colitis ulcerosa
Bij colitis ulcerosa is soms een operatie aan je darmen nodig. De arts haalt dan je dikke darm weg. Bijvoorbeeld in deze situaties:
- Medicijnen helpen niet genoeg om de klachten minder te maken. Je darm blijft dan nog ontstoken.
- Je hebt een bloeding in je darm.
Sommige mensen krijgen bij de operatie een opening in de buik waar de poep doorheen gaat. Dit heet een stoma. De arts maakt je darm dan vast aan de buitenkant van je buik. Je poep gaat dan niet meer door je anus (poepgat) naar buiten, maar door de opening in je buik. Hier komt het in een zakje.
Een stoma kan een paar maanden blijven zitten, maar kan ook voor altijd zijn.
Wordt je stoma weer weggehaald? Dan krijg je een nieuwe operatie. De arts maakt dan van je dunne darm een soort zakje. Dit heet een pouch. Dit zakje wordt vastgemaakt aan je anus. Je kunt dan weer normaal poepen via je anus.
Hoe gaat het verder bij colitis ulcerosa?
Colitis ulcerosa is nog niet te genezen. Het verschilt per persoon hoeveel en hoe vaak iemand klachten heeft. Sommige mensen hebben jaren geen klachten en dan opeens wel weer. Andere mensen hebben een tijd klachten en daarna nooit meer.
De meeste mensen hebben periodes zonder klachten en periodes met klachten.
Blijf je medicijnen gebruiken zoals afgesproken met je arts of de verpleegkundige. Zo is de kans het grootst dat je ziekte rustig blijft.
Controles
Je krijgt controles van je arts of de verpleegkundige die veel weet van colitis ulcerosa (IBD-verpleegkundige). Je spreekt samen af hoe vaak je op controle komt. Tijdens de controles bespreek je hoe het met je gaat. Als een medicijn niet genoeg helpt, bekijk je samen met je arts of je een ander medicijn kunt nemen.
Bij een controle laat je meestal bloed prikken. Je bloed wordt onderzocht in het laboratorium. In je bloed is soms te zien of er nog genoeg medicijn in je bloed zit.
Colitis ulcerosa geeft een iets grotere kans op darmkanker in de dikke darm. Soms onderzoekt de arts daarom ook je darmen met een kijkonderzoek. Hiermee is te zien of je darmpoliepen hebt. Darmpoliepen kunnen soms verder groeien tot darmkanker.
Omgaan met colitis ulcerosa
Het is belangrijk om goed voor jezelf te zorgen en gezond te leven. Dit kan helpen om minder klachten te hebben.
Wanneer bellen bij colitis ulcerosa?
Gebruik je medicijnen bij colitis ulcerosa? Maak een afspraak met je arts of IBD-verpleegkundige in het ziekenhuis bij 1 of meer van deze dingen:
- Je klachten worden steeds erger. Zoals buikpijn, bloed of slijm bij je poep.
- Je klachten worden niet minder.
- De diarree stopt niet.
- Je valt steeds meer af.
- Je gewrichten worden dikker en gaan pijn doen.
- Je krijgt ontstekingen op je huid of in je ogen of mond.
- Je hebt last van de bijwerkingen van de medicijnen.
Meer informatie over colitis ulcerosa
- Meer informatie over colitis ulcerosa vind je bij de Maag Lever Darmstichting en Crohn & Colitis NL.
- Contact met andere mensen die ook colitis ulcerosa hebben: Crohn & Colitis NL.
- Informatie over leven met een stoma: Nederlandse Stomavereniging.
We hebben deze tekst gemaakt met de richtlijn voor artsen over colitis ulcerosa.