In het kort
- Het gevoel ‘los te raken van uzelf of van uw omgeving’ heet dissociatie.
- Dingen die u dan bijvoorbeeld merkt:
- De tijd lijkt veel sneller of langzamer te gaan dan normaal.
- U vergeet (belangrijke) dingen die u heeft meegemaakt.
- Het voelt alsof u uit verschillende personen bestaat.
- U hoort stemmen in uzelf.
- Het kan komen door nare dingen meemaken als kind.
- Ga naar uw huisarts als u zich zorgen maakt.
Wat is losraken van uzelf of van uw omgeving (dissociatie)?
Het gevoel ‘los te raken van uzelf of van uw omgeving’ heet dissociatie. Soms weet u dan niet meer wat echt is en wat niet. Dissociatie betekent: losgekoppeld.
Dissociatie hoeft niet altijd een ziekte te zijn. Bijna iedereen maakt het wel eens mee. Bijvoorbeeld als je zo geconcentreerd met iets bezig bent, dat je niet meer merkt wat er om je heen gebeurt.
Heel soms wordt dissociatie wel een ziekte. Het heet dan een dissociatieve stoornis. U heeft dan in elk geval deze 3 problemen:
- U heeft er vaak last van.
- U heeft er geen controle over.
- Het brengt uw gewone leven in de war.
We denken dat mensen die vaak en lang losraken (dissociëren), zo proberen te ‘ontsnappen’ aan nare herinneringen of gebeurtenissen. Dingen die zó heftig zijn dat u er niet op een andere manier mee kunt omgaan. Bijvoorbeeld erge dingen die u als kind heeft meegemaakt.
Het is een automatische reactie, een manier om uzelf te beschermen. Maar wel een manier waar u veel last van kunt hebben. En waar u erg van in de war kunt raken.
Denkt u dat misschien een dissociatieve stoornis heeft? Dan is het goed om er met uw huisarts over te praten.
Wat merkt u bij losraken van uzelf of van uw omgeving?
U heeft soms het gevoel dat u losraakt van uzelf of van uw omgeving. Soms weet u niet wat echt is en wat niet. Bijvoorbeeld:
- Uw gedachten, gevoelens of uw lichaam lijken niet van uzelf te zijn.
- De wereld en de mensen om u heen voelen vreemd en anders.
- De tijd gaat voor uw gevoel veel te snel of juist te langzaam.
- Uw geheugen werkt niet goed. U bent bijvoorbeeld ergens, maar weet niet meer hoe u daar gekomen bent. Of het lijkt erop dat u belangrijke gebeurtenissen uit uw leven vergeten bent.
- Alles is wazig. U bent suf en voelt geen pijn.
- Het voelt alsof u uit verschillende personen bestaat.
- U hoort stemmen in uzelf.
Hoe komt het dat u losraakt van uzelf of van uw omgeving?
Als u vaak en lang het gevoel heeft dat u van uzelf losraakt, heeft dat meestal te maken met heel nare dingen die u als kind heeft meegemaakt. Dit noemen we een trauma. Bijvoorbeeld:
- lichamelijke mishandeling
- emotionele mishandeling (bijvoorbeeld uitschelden, vernederen, buitensluiten, pesten)
- seksueel misbruik
- te weinig aandacht en geen goede verzorging (verwaarlozing)
- pijnlijke medische behandelingen
- moeten vluchten uit uw eigen land
Een jong kind kan nog niet goed met heftige ervaringen omgaan. Vooral als het niet genoeg hulp heeft gekregen toen het gebeurde. Dat is waarschijnlijk waardoor een dissociatieve stoornis ontstaat.
Als u al een posttraumatische stressstoornis (PTSS) heeft, heeft u ook meer kans op een dissociatieve stoornis. PTSS is een lange, heftige stressreactie op een nare gebeurtenis.
Het gevoel van dissociatie kan ook ontstaan vanuit andere psychische problemen. Zo zijn er mensen waarbij geen trauma bekend is, maar die toch klachten van een dissociatieve stoornis hebben. Zo kunnen zij ook last hebben van tegenstrijdige gevoelens, gedachten of gedrag. Of het gevoel dat ze uit verschillende personen bestaan, of losraken van zichzelf of de omgeving.
Wat kan ik doen als ik denk dat ik een dissociatieve stoornis heb?
Vertel uw huisarts over uw klachten. Ook als u bijvoorbeeld last heeft van:
- somberheid
- angst
- eetproblemen
- slaapproblemen
- uzelf pijn doen (zelf-beschadiging)
- stemmen in uw hoofd
- lichamelijke klachten waar geen lichamelijke oorzaak voor lijkt te zijn
- gedachten aan nare ervaringen in het verleden
Misschien vindt u het moeilijk om alles te vertellen over uw klachten. Of over ervaringen in uw verleden. Bijvoorbeeld omdat u bang bent dat de huisarts zal denken dat u ‘gek’ bent. Of omdat u zich schaamt voor uw geheugenproblemen, of de stemmen in uw hoofd.
Probeer uw huisarts toch te vertellen wat u voelt en meemaakt. U kunt ook praten met de praktijkondersteuner.
Als het nodig is stuurt uw huisarts u door naar iemand die kan onderzoeken of u een dissociatieve stoornis heeft.
Heeft u al een behandelaar, zoals een psycholoog? Vertel dan wat u merkt en voelt. Misschien is het goed om samen met uw behandelaar een therapeut te zoeken die nog meer weet van dissociatieve stoornissen.
Meer informatie over dissociatieve stoornissen
- Caleidoscoop is de vereniging voor mensen met een dissociatieve stoornis. U vindt hier informatie en kunt in contact komen met andere mensen die het hebben (lotgenoten). Ook als u familie of een vriend bent van iemand met een dissociatieve stoornis, kunt u hier terecht.
- Naasten in Kracht is er voor naasten van mensen die psychisch kwetsbaar zijn. U vindt er informatie, tips, steun en persoonlijke verhalen.
We hebben deze informatie gemaakt met de zorgstandaard voor hulpverleners over Dissociatieve stoornissen.