In het kort
- Uw kind voelt soms dat het ‘losraakt’ van zichzelf of de omgeving. Dit heet dissociatie.
- Uw kind heeft dan bijvoorbeeld last van:
- niet meer weten wat echt is en wat niet
- stemmen horen in zichzelf
- lichamelijke klachten waar geen lichamelijke oorzaak voor te vinden is, zoals flauwvallen
- Het kan komen doordat een kind nare dingen heeft meegemaakt.
- Ga naar uw huisarts als u zich zorgen maakt.
Wat merk ik van een dissociatieve stoornis bij mijn kind?
Een dissociatieve stoornis ontstaat langzaam. Er zijn dingen waaraan u kunt merken dat dit misschien bij uw kind zo is. Uw kind heeft dan meerdere van deze problemen:
- stemmen horen die er niet zijn
- boven de 8 jaar nog ‘onzichtbare vriendjes’ hebben
- dingen vergeten, ook dagelijkse dingen
- niet kunnen concentreren of steeds met de gedachten ergens anders zijn
- soms een tijdje helemaal niet merken wat er in de omgeving gebeurt en nergens op reageren (trance)
- het liefst in een eigen fantasiewereld zitten
- lichamelijke klachten, waar artsen geen lichamelijke oorzaak voor kunnen vinden
Bijvoorbeeld flauwvallen of aanvallen die lijken op epilepsie. - de ene dag heel anders doen dan de andere
Bijvoorbeeld bepaald eten de ene keer wel lusten en dan weer niet. Of ineens met heel andere dingen spelen. - de ene keer goed kunnen rekenen, lezen, schrijven of tekenen, maar andere keren juist niet
- soms iets alleen met links kunnen, dan weer alleen met rechts (bijvoorbeeld schrijven)
- bang zijn om aangeraakt te worden
- hele stijve of juist hele slappe spieren hebben
- verschillende stemmen gebruiken
- artsen denken steeds dat het iets anders is, maar behandelingen daarvoor werken niet goed
- nachtmerries hebben of bang zijn om in het donker te slapen
- zichzelf pijn doen of denken aan zelfmoord
- eetproblemen
- seksueel gedrag dat niet past bij de leeftijd
- niet zindelijk worden of ineens weer in bed plassen
Deze problemen kunnen ook passen bij een normale ontwikkeling. Of bij een andere ziekte.
Als uw kind meerdere van deze problemen tegelijk heeft, is het goed om naar de huisarts te gaan. Als het nodig is kan die u doorsturen naar een behandelaar die ervaring heeft met dissociatie. Die onderzoekt uw kind dan verder.
Wat is de oorzaak van een dissociatieve stoornis bij kinderen?
Sommige kinderen hebben meer kans om een dissociatieve stoornis te krijgen. Zoals kinderen die lange tijd nare dingen meemaken. Dit noemen we een trauma. Bijvoorbeeld:
- lichamelijke mishandeling
- emotionele mishandeling (bijvoorbeeld uitschelden, vernederen, buitensluiten, pesten)
- seksueel misbruik
- te weinig aandacht en geen goede verzorging (verwaarlozing)
- pijnlijke medische behandelingen
- moeten vluchten uit het eigen land
Een jong kind kan nog niet goed met heftige ervaringen omgaan. Vooral als het niet genoeg hulp krijgt.
De nare gebeurtenissen worden automatisch weggehouden uit hun gedachten. Het is een manier waarop het kind zichzelf beschermt. Maar wel een manier waar het kind erg van in de war kan raken. Daardoor kan een dissociatieve stoornis ontstaan.
Kinderen die al een posttraumatische stressstoornis (PTSS) hebben, hebben ook meer kans op een dissociatieve stoornis. PTSS is een lange, heftige stressreactie op een nare gebeurtenis.
Het gevoel van dissociatie kan ook ontstaan vanuit andere psychische problemen. Soms is er geen trauma bekend, maar heeft een kind toch de klachten van een dissociatieve stoornis.
Hoe weet je of een kind een dissociatieve stoornis heeft?
Vaak is niet helemaal zeker of een kind een dissociatieve stoornis heeft. De ziekte is meestal nog aan het ontstaan. Een kind kan ook nog niet zo goed uitleggen wat het precies voelt. Kinderen noemen daardoor vaak veel verschillende klachten of andere dingen die ze merken. Zo is het moeilijk om te zien wat het nu precies is.
Sommige klachten die echt passen bij een dissociatieve stoornis, vallen bij kinderen vaak niet zo op. Bijvoorbeeld:
- ‘losraken van zichzelf of de omgeving’
- automatisch dingen doen, zonder erover na te denken
- het gevoel hebben dat het geheugen niet goed meer werkt
Daardoor denken artsen vaak eerst dat het iets anders is, zoals autisme of ADHD.
Er zijn wel verschillende dingen waar een hulpverlener op zal letten. Bijvoorbeeld of uw kind nare dingen heeft meegemaakt.
Nare ervaringen kunnen psychische problemen geven. Maar dit gebeurt lang niet altijd en maar heel soms krijgt zo’n kind een dissociatieve stoornis.
Andersom zijn er ook kinderen waarbij geen trauma bekend is, maar die toch een dissociatieve stoornis hebben.
Wat kan ik doen als mijn kind een dissociatieve stoornis heeft?
- Zoek informatie over de psychische ontwikkeling van kinderen. Zo weet u wat bij een normale ontwikkeling hoort en wat niet.
- Let op gedrag en klachten die te maken kunnen hebben met psychische problemen. Zeker als u weet dat uw kind een heftige, nare gebeurtenis heeft meegemaakt.
- Schrijf voorbeelden op van gedrag van uw kind dat u vreemd vindt of waar u bezorgd over bent. Vraag ook anderen (school, ouders van vriendjes) of zij iets bijzonders merken. Zo kunt u het gedrag van uw kind zo goed mogelijk beschrijven aan hulpverleners.
- Heeft u zelf ernstige psychische problemen of een trauma? Dit kan invloed hebben op uw gezin. Zorg daarom dat u zelf (ook) hulp of een behandeling krijgt.
- Probeer uw kind een veilige omgeving te geven. Zorg voor regelmaat.
- Ga naar uw huisarts als u bezorgd bent. Die kan u doorsturen naar de praktijkondersteuner om mee verder te praten. Of naar een behandelaar die veel ervaring heeft met deze problemen.
Hoe kan ik mijn kind helpen bij de behandeling van een dissociatieve stoornis?
U bent als ouder heel belangrijk bij de behandeling van uw kind. De ziekte en de behandeling hebben invloed op het hele gezin.
De behandeling is niet makkelijk en duurt vaak maanden tot jaren. Het beste is om meteen een hulpverlener te vinden die ervaring heeft met de behandeling van dissociatieve stoornissen. Vraag hiernaar bij uw huisarts.
Het is belangrijk dat het veilig en vertrouwd voelt bij de behandelaar, zowel voor uzelf als voor uw kind.
Soms hebben de ouders zelf te maken met het ontstaan van de ziekte. Bijvoorbeeld als er in het gezin mishandeling, misbruik of verwaarlozing is (geweest). Dan is het soms juist beter als u als ouder niet bij de behandeling bent. De hulpverlener zal met u bespreken wat het beste is voor uw kind.
Meer informatie over dissociatieve stoornissen
- Caleidoscoop is de vereniging voor mensen met een dissociatieve stoornis. U vindt hier informatie en kunt in contact komen met andere mensen die het hebben (lotgenoten). Ook als u familie of een vriend bent van iemand met een dissociatieve stoornis, kunt u hier terecht.
- Naasten in Kracht is er voor naasten van mensen die psychisch kwetsbaar zijn. U vindt er informatie, tips, steun en persoonlijke verhalen.
We hebben deze informatie gemaakt met de zorgstandaard voor hulpverleners over Dissociatieve stoornissen.