In het kort
- Macula-degeneratie kan erfelijk zijn.
- Heeft je vader, moeder, broer of zus macula-degeneratie? Dan heb je er zelf ook een grotere kans op.
- Je kunt de kans kleiner maken door een gezonde manier van leven:
- eet gezond
- stop met roken
- drink geen of weinig alcohol
- beweeg genoeg
- zorg voor een gezond gewicht
Wat is macula-degeneratie?
Bij macula-degeneratie gaan cellen in je oog langzaam kapot. Deze cellen zitten in het midden van je netvlies.
Het midden van je netvlies heet de macula of gele vlek. Met dit deel van het netvlies zie je details.
Macula-degeneratie begint meestal bij mensen die ouder zijn dan 50 jaar. Het is de meest voorkomende oorzaak van slecht zien bij ouderen.
Niet iedereen krijgt dezelfde klachten. Sommige mensen zien bijvoorbeeld een wazige of donkere vlek overal waar ze kijken. Anderen zien rechte lijnen alsof ze krom zijn.
Artsen noemen het ook wel leeftijdsgebonden macula-degeneratie of LMD. Degeneratie betekent dat iets steeds slechter wordt.
2 vormen
Er zijn 2 vormen van macula-degeneratie:
- droge macula-degeneratie
Het midden van wat je ziet, wordt langzaam steeds waziger. Dit gaat meestal heel langzaam en duurt jarenlang. - natte macula-degeneratie
Je krijgt meestal plotseling klachten van hoe je ziet. Dit gaat sneller dan bij droge macula-degeneratie. Binnen weken of maanden worden je klachten erger. Meestal merk je als eerste dat de dingen die je ziet een andere vorm hebben. Bijvoorbeeld rechte lijnen die krom zijn.
Bij natte macula-degeneratie groeien er nieuwe bloedvaatjes in je netvlies. Deze bloedvaatjes zijn erg zwak. Daardoor lekken ze makkelijk vocht of bloed. Hierdoor kun je in een paar dagen slechter gaan zien. Daarom heb je snel behandeling nodig.
Droge macula-degeneratie komt veel meer voor dan natte macula-degeneratie. De droge vorm kan veranderen in de natte vorm. Maar natte macula-degeneratie kan ook beginnen zonder dat je weet of je eerst droge macula-degeneratie hebt gehad.
Is macula-degeneratie erfelijk?
Macula-degeneratie kan erfelijk zijn.
Erfelijk betekent dat je bij je geboorte een fout hebt in een gen. Een gen is een stukje DNA. Je krijgt je genen van je ouders. Door zo'n gen-fout heb je een grotere kans om macula-degeneratie te krijgen.
Niet iedereen met de gen-fout krijgt macula-degeneratie. Alleen de kans om het te krijgen is groter.
Wanneer heb je een grotere kans op macula-degeneratie?
Je hebt een grotere kans op macula-degeneratie als je vader, moeder, broer of zus het heeft of had.
Je hebt ook een grotere kans op macula-degeneratie in deze situaties:
- Je rookt.
- Je leeft ongezond. Je beweegt bijvoorbeeld te weinig of je eet te weinig groente, fruit en vis.
Oudere mensen hebben ook een grotere kans op macula-degeneratie. Hoe ouder je wordt, hoe groter de kans wordt.
Kun je laten onderzoeken of je een grotere kans hebt op macula-degeneratie?
Nee, je kunt niet laten onderzoeken of jij de gen-fout hebt die zorgt voor een grotere kans op macula-degeneratie.
Wat kun je doen om de kans op macula-degeneratie kleiner te maken?
Heb je een grotere kans op macula-degeneratie? Je kunt deze kans kleiner maken door gezond te leven:
Eet gezond
Eet elke dag fruit en groente en 1 keer per week vette vis.
Eet tussen de 250 en 400 gram groente per dag. En eet 2 of 3 stuks fruit per dag. Probeer regelmatig een andere groente of ander fruit. Wissel af.
Voorbeelden van vette vis zijn haring, heilbot, zalm en makreel.
Rook niet
Stop met roken als je rookt. Je kunt hulp krijgen om te stoppen. Je huisarts, praktijkondersteuner of een stoppen-met-roken-coach kan je helpen.
Drink geen of weinig alcohol
Geen alcohol is het beste voor je gezondheid. Drink je toch? Drink dan niet meer dan 1 glas alcohol op een dag en niet iedere dag.
Beweeg genoeg
Beweeg langer dan 2,5 uur per week. Bijvoorbeeld wandelen, fietsen, dansen of fitness. Doe ook oefeningen om je spieren en botten sterker te maken.
Zorg voor een gezond gewicht
Probeer af te vallen als je te zwaar bent. Een paar kilo afvallen is al heel goed voor je gezondheid.
Wanneer moet je je ogen laten onderzoeken bij een grotere kans op macula-degeneratie?
Heb je geen klachten en zie je goed? Dan hoef je je ogen niet te laten onderzoeken.
Laat je ogen onderzoeken als je klachten hebt en minder goed ziet.
Maak in de volgende situaties een afspraak bij een oogexpert (optometrist). Een optometrist werkt meestal in een brillenwinkel. Vraag bij de brillenwinkel of er een optometrist werkt.
- Je gaat langzaam steeds slechter zien.
- Je ziet langzaam steeds waziger.
- Je ziet minder details.
Kijk wanneer je de huisarts moet bellen als je minder goed ziet.
Meer informatie over macula-degeneratie
- Contact met anderen die ook macula-degeneratie hebben: MaculaVereniging of 030 298 07 07. Op de site vind je ook een voorbeeld van een Amsler-test.
- Je kunt ook de Ooglijn bellen: 030 294 54 44.
- Informatie over erfelijkheid bij macula-degeneratie vind je bij het Erfocentrum.
Over deze tekst
We hebben deze tekst gemaakt met de richtlijn voor artsen over macula-degeneratie.
Lees wie de informatie op Thuisarts.nl maakt.
Lees wat een richtlijn is en hoe die wordt gemaakt.