In het kort
- Bij natte macula-degeneratie groeien nieuwe bloedvaatjes in of onder je netvlies. Hierdoor ga je slechter zien.
- Snel behandelen is nodig om te zorgen dat je niet meer schade aan je ogen krijgt.
- Je krijgt prikken met medicijnen in je oog.
- Bel je oogarts als je binnen een paar dagen slechter gaat zien. Of als je rechte lijnen ziet alsof ze krom of golvend zijn.
Wat is natte macula-degeneratie?
Bij natte macula-degeneratie groeien nieuwe bloedvaatjes in of onder je netvlies. Deze bloedvaatjes zijn erg zwak. Daardoor lekken ze makkelijk bloed of vocht in je oog.
Je gaat hierdoor in korte tijd slechter zien.
Je kunt het in 1 oog hebben of in beide ogen. Als je het in 1 oog hebt, kun je het ook in je andere oog krijgen.
Artsen noemen het ook wel leeftijdsgebonden macula-degeneratie of LMD. Degeneratie betekent dat iets steeds slechter wordt.
Wat merk je van natte macula-degeneratie?
Je kunt deze klachten hebben bij natte macula-degeneratie:
- rechte lijnen zien alsof ze krom zijn
Dit begint vaak plotseling bij natte macula-degeneratie. Je ziet rechte lijnen niet meer goed, waardoor ze krom of golvend lijken. Regels van een tekst lijken bijvoorbeeld af te buigen. Of een raamkozijn of badkamertegel lijkt geknikt te zijn. - minder goed details kunnen zien
- dingen in het midden van je beeld steeds waziger zien
Het lijkt soms alsof je een donkere vlek in het midden ziet. Vaak kun je daaromheen nog wel een beetje scherp zien. - minder goed verschil tussen kleuren en tussen licht en donker kunnen zien
Hierdoor kun je moeilijk zien in het donker. Waardoor je bijvoorbeeld moeilijk kunt schatten hoe diep iets is in het donker. Je hebt dan meer licht nodig om goed te kunnen zien.
Hierdoor kun je ook moeilijker kleuren uit elkaar houden. Bijvoorbeeld als je gekleurde tekst op een gekleurde achtergrond moet lezen.
Je klachten kunnen ineens binnen een paar dagen veel erger worden.
Macula-degeneratie kan veel gevolgen hebben voor dingen die je elke dag doet:
- Je kunt moeite krijgen met lezen, televisie kijken of gezichten van mensen herkennen.
- Winkelen kan lastiger zijn, omdat je bijvoorbeeld de prijzen niet goed kunt lezen.
- Meedoen in het verkeer is moeilijker. Bijvoorbeeld met fietsen of autorijden.
- Je bent eerder moe, omdat alles waarbij je moet kijken meer moeite kost.
Wat kun je zelf doen bij macula-degeneratie?
Met gezond leven kun je de kans kleiner maken dat de macula-degeneratie snel erger wordt:
Eet gezond
Eet gezond: elke dag tussen de 250 en 400 gram groente. En eet 2 of 3 stuks fruit per dag. Probeer regelmatig een andere groente of ander fruit. Wissel af.
Eet 1 of 2 keer per week vette vis. Voorbeelden van vette vis zijn haring, heilbot, zalm en makreel.
Beweeg genoeg
Zorg voor genoeg beweging. Beweeg langer dan 2,5 uur per week. Bijvoorbeeld wandelen, fietsen, dansen of fitness. Doe ook oefeningen om je spieren en botten sterker te maken.
Rook niet
Stop met roken als je rookt. Je kunt hulp krijgen om te stoppen. Je huisarts, praktijkondersteuner of een stoppen-met-roken-coach kan je helpen.
Drink geen of weinig alcohol
Geen alcohol is het beste voor je gezondheid. Drink je toch? Drink dan niet meer dan 1 glas alcohol op een dag en niet iedere dag.
Zorg voor een gezond gewicht
Probeer af te vallen als je te zwaar bent. Een paar kilo afvallen is al heel goed voor je gezondheid.
Zelf je ogen testen
Je kunt zelf je ogen testen om te weten of je slechter gaat zien. Je kunt dit zo vaak doen als je wilt. Bijvoorbeeld 1 keer per maand of 1 keer per week.
- Soms heb je van de oogarts een kaart met een Amsler-test gekregen om jezelf te testen. Op deze kaart staat een patroon van ruitjes.
- Je kunt ook kijken naar bijvoorbeeld de lijnen van tegels in je badkamer. Of de kozijnen van je ramen. Of naar een bladzijde in een boek.
Merk je dat je de rechte lijnen of regels niet meer recht ziet? Zie je kromme of golvende lijnen? Bel dan je oogarts.
Welke behandelingen kun je krijgen bij natte macula-degeneratie?
Er zijn 2 behandelingen mogelijk bij natte macula-degeneratie:
- prik met medicijnen in je oog
De medicijnen zorgen dat de bloedvaatjes in je oog minder snel groeien en lekken. Je krijgt de prikken meestal al binnen een week, om te zorgen dat je niet meer schade aan je ogen krijgt. Soms ga je zelfs wat beter zien. - een sterke lichtstraal samen met prikken in je oog
Dit kan alleen bij speciale soorten van natte macula-degeneratie. Of als de prikken alleen niet goed genoeg werken. De arts richt een sterke lichtstraal (laser) op je oog. Zo gaan de bloedvaatjes in je netvlies dicht.
Het is fijn om bij de behandelingen elke keer iemand mee te nemen. Je mag vaak niet zelf naar huis rijden.
Prik met medicijnen in je oog bij natte macula-degeneratie
Er zijn verschillende medicijnen die je kunt krijgen bij natte macula-degeneratie. Je krijgt de medicijnen als een prik in je oog. Je krijgt meestal als eerste bevacizumab. Andere medicijnen zijn ranibizumab, aflibercept en brolucizumab.
Zo krijg je de prik in je oog
Je krijgt eerst oogdruppels met verdoving in je oog. Zo voel je bijna niets van de prik met medicijnen. Je krijgt een ooglid-spreider in je oog. Die houdt je oog open.
De oogarts of een andere zorgverlener prikt met een hele dunne naald direct in je oogbol. Zo komen de medicijnen direct in je oog.
Je krijgt de eerste 4 maanden 1 prik per maand. Hierna bespreek je met je oogarts hoeveel tijd er tussen de volgende prikken zit.
Bijwerkingen van de prik met medicijnen
De eerste dagen na de prik kan je oog rood zijn of kan je oogwit er rood uitzien. Je kunt het gevoel hebben dat er een zandkorrel in je oog zit. Soms zie je een zwarte vlek of stip. Deze bijwerkingen zijn niet gevaarlijk en gaan vanzelf over.
Er is een heel kleine kans dat je oog gaat ontsteken. Merk je dat je oog steeds roder wordt en pijn gaat doen? Bel dan direct je oogarts.
aflibercept
Aflibercept remt kanker en de groei van bloedvaten.
Artsen schrijven het voor als chemokuur bij kanker van de dikke darm en het rectum (het laatste deel van de endeldarm).
Artsen schrijven het ook voor als injectie in het oog bij de oogaandoeningen die kunnen leiden tot slecht zien of blindheid. Zoals maculadegeneratie en macula-oedeem. Verder bij te vroeg geboren baby's met een bepaalde ziekte van het netvlies.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.bevacizumab
Bevacizumab is een monoklonaal antilichaam. Dit is een doelgerichte kankerremmende stof ('targeted therapy'). Het vermindert wildgroei van bloedvaten.
Artsen schrijven het voor bij kanker van de dikke darm, het rectum (het laatste deel van de endeldarm), de borsten, longen, nieren, baarmoederhals, eierstokken en eileiders en het buikvlies.
Het wordt ook gebruikt als injectie rechtstreeks in het oog bij de oogaandoening maculadegeneratie.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.brolucizumab
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.ranibizumab
Ranibizumab is een monoklonaal antilichaam. Het vangt bepaalde eiwitten weg en maakt ze zo onschadelijk.
Artsen schrijven het voor bij maculadegeneratie die tot slechtziendheid of blindheid kan leiden, bij macula-oedeem en schade aan ogen door diabetes.
Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.Behandeling met een sterke lichtstraal bij natte macula-degeneratie
Heb je een speciale soort van natte macula-degeneratie? Of werken de prikken in je oog niet goed genoeg? Je kunt dan ook een behandeling krijgen met een sterke lichtstraal (laser). Deze behandeling heet ook wel fotodynamische therapie.
Je krijgt eerst een speciale kleurstof in je bloedvaten via een slangetje in je arm (infuus). Deze kleurstof komt terecht in de bloedvaatjes in je gele vlek.
Dan krijg je oogdruppels met verdoving in je oog.
Hierna richt de arts een sterke lichtstraal van buitenaf op de gele vlek. Dit gaat via je pupil. De kleurstof en de lichtstraal samen zorgen ervoor dat de bloedvaatjes dichtgaan en ze niet meer lekken.
Bijwerkingen van de behandeling
Na de behandeling zie je misschien even wat minder goed. Dat gaat vanzelf weer over.
De eerste 2 dagen na de behandeling (48 uur) ben je door de kleurstof overgevoelig voor licht. Dit betekent dat er geen zonlicht of ander helder licht op je huid en in je ogen mag schijnen. Dus ook geen licht van een zonnebank of een halogeenlamp.
Draag een lange broek en lange mouwen. Draag ook een hoed, een zonnebril en als je buiten bent handschoenen.
Zorg dat de eerste 2 dagen geen sterke lamp op je schijnt. Zoals bij de tandarts.
Tips voor omgaan met slecht zien
- Er zijn hulpmiddelen voor als je minder goed ziet.
Heb je bijvoorbeeld hulp nodig bij lezen of televisie kijken? Er zijn speciale vergrotings-apparaten of telescoop-brillen. Er zijn boeken met extra grote letters (grootletter) of luisterboeken. - Er zijn organisaties met informatie over hulp bij de dingen die je elke dag doet. Bijvoorbeeld de Maculavereniging, Oogvereniging, Bartiméus en Visio. Hier vind je ook tips en adviezen over hoe je kunt omgaan met minder goed zien. Bijvoorbeeld door dingen in je huis aan te passen of te verbeteren. Zoals je werkplek of het licht in je huis. Of hoe je beter kunt lezen op je computer, tablet of telefoon.
- Lukt het jou niet zelf om te leren omgaan met slecht zien? Je oogarts kan je doorsturen naar een revalidatie-centrum voor een cursus of een training.
Hoe gaat het verder na de behandeling van natte macula-degeneratie?
Na 3 of 4 prikken met medicijnen krijg je controle bij de oogarts. De controle is nodig om te weten of de behandeling werkt.
Bij de controle krijg je een oog-scan. Hierbij worden beelden van het midden van je netvlies gemaakt. Ook meet de arts hoe scherp je ziet. Bijvoorbeeld door je een letterkaart te laten lezen.
Je arts kijkt hierna hoeveel prikken en controles het beste bij jou passen. Het doel is dat je steeds minder vaak prikken nodig hebt. Er zitten dan steeds meer weken tussen 2 prikken. Bijvoorbeeld 6, 8 of 12 weken.
Het kan wel 1 of 2 jaar duren voor er 12 weken tussen 2 prikken zit.
- Werken de prikken niet goed genoeg bij jou? Dan kun je weer sneller een prik krijgen. Of een prik met 1 van de andere medicijnen.
- Gaat het goed met je en krijg je de prikken elke 12 of 16 weken? Je kunt dan samen met je arts kijken wat je wilt: je leven lang prikken in je oog of je leven lang controles. Jullie bespreken samen de voordelen en nadelen van beide keuzes. En kiezen dan wat het beste bij jou past.
Wanneer bellen bij natte macula-degeneratie?
Bel direct je oogarts als je in de dagen na de prikken 1 of meer van deze klachten hebt:
- Je oog wordt steeds roder.
- Je oog gaat steeds meer pijn doen.
- Je gaat steeds waziger zien.
- Je hebt last van licht.
Bel dezelfde dag of de volgende werkdag je oogarts als 1 of meer van deze klachten binnen een paar dagen erger worden:
- Je ziet rechte lijnen alsof ze krom zijn.
Bijvoorbeeld rechte lijnen die gebogen of golvend lijken. Of regels van een tekst die krom lijken te lopen. - Je ziet plotseling minder goed.
- Je ziet een wazige of donkere vlek in je beeld.
De behandeling werkt dan niet goed genoeg. Je arts kijkt samen met jou hoe je behandeling aangepast kan worden.
Meer informatie over macula-degeneratie
- Contact met anderen die ook macula-degeneratie hebben: MaculaVereniging of 030 298 07 07. Op de site vind je ook een voorbeeld van een Amsler-test.
- Je kunt ook de Ooglijn bellen: 030 294 54 44.
- Informatie over erfelijkheid bij macula-degeneratie vind je bij het Erfocentrum.
Over deze tekst
We hebben deze tekst gemaakt met de richtlijn voor artsen over macula-degeneratie.
Lees wie de informatie op Thuisarts.nl maakt.
Lees wat een richtlijn is en hoe die wordt gemaakt.