In het kort
- Uw kind krijgt een uitnodiging voor HPV-prikken in het jaar dat het 10 jaar wordt.
- HPV is een virus dat kanker kan veroorzaken, zoals baarmoederhalskanker, kanker in de vagina, schaamlippen, anus (poepgat), penis, mond en keel.
- Door de prikken is de kans op die soorten kanker kleiner.
- Van de prikken kunnen kinderen geen ziektes krijgen, zoals moeheid. Dit is goed onderzocht.
- Uw kind kan de prik gratis halen bij de GGD of het Centrum voor Jeugd en Gezin.
Wat is HPV?
HPV is de afkorting van humaan papillomavirus. Het virus kun je krijgen via seks. Bijna iedereen raakt wel 1 keer of vaker besmet. Meestal ruimt het lichaam het virus op. Maar soms lukt dat niet en ontstaat er schade aan cellen. Die kunnen jaren later veranderen in kankercellen.
Er bestaan wel 100 verschillende soorten humaan papillomavirussen:
- Sommige soorten kunnen genitale wratten veroorzaken.
- Andere kunnen kanker veroorzaken. De meest voorkomende soort kanker door HPV is baarmoederhalskanker. Maar HPV kan ook kanker veroorzaken in de vagina, schaamlippen, anus (poepgat), penis, mond en keel.
Hoe kun je HPV krijgen?
HPV is erg besmettelijk. Bijna iedereen krijgt het virus een keer.
Dat gebeurt meestal tijdens seks door contact tussen de slijmvliezen van de penis, vagina of anus. Seks met een condoom verkleint die kans, maar beschermt niet helemaal tegen HPV. Het virus zit namelijk ook op de huid rondom de penis en vagina. En het virus kan ook op de onderbuik en billen zitten. Tijdens het vrijen kan het dan via de huid, vingers of mond van de een naar de ander gaan.
Hoe werken de prikken?
In de prikken zitten stukjes die lijken op 2 soorten HPV. Uw kind wordt hier niet ziek van. De prikken maken de afweer van uw kind sterk tegen die 2 soorten HPV.
De prikken werken het beste als jongeren nog geen seks hebben gehad. Ook voor jongeren die seks hebben gehad hebben de prikken zin. De kans is namelijk erg klein dat ze al meer soorten van het virus hebben gekregen.
Wat doet HPV in het lichaam?
Bij kinderen die wel prikken hebben gehad:
- Door de prikken heeft het lichaam afweerstoffen gemaakt.
- Als uw kind dan HPV krijgt, probeert het virus in de cellen te komen.
- De afweerstoffen herkennen het virus.
- Het lichaam ruimt het virus dan op. Het virus komt niet in de cellen en kan deze niet veranderen.
Bij kinderen die geen prikken hebben gehad:
- HPV kan cellen besmetten in de baarmoederhals. Of op andere plekken, zoals cellen van de vagina, schaamlippen, anus (poepgat), penis, mond en keel.
Dit gebeurt vaak zonder dat er klachten zijn. Het lichaam gaat afweerstoffen maken en ruimt het virus op. Vaak heeft het lichaam HPV binnen 2 jaar zelf opgeruimd. - HPV kan in die cellen blijven zitten en deze cellen anders maken dan normale cellen. Die andere cellen zijn meestal nog geen kankercellen. Het lichaam ruimt die andere cellen vaak zelf op.
- Soms lukt dat niet. Het virus kan zorgen voor kleine veranderingen in de cellen. Ook dan verdwijnen deze cellen vaak vanzelf. Soms veranderen de cellen verder en worden het kankercellen.
Wanneer krijgt mijn kind een uitnodiging?
Uw kind krijgt in het jaar dat het 10 jaar wordt een uitnodiging van de GGD om de prikken gratis te halen. Het zijn 2 prikken. Tussen de eerste prik en de tweede prik zit ongeveer 6 maanden.
Tot 2022 werden alleen meisjes vanaf 12 jaar uitgenodigd voor prikken tegen HPV. Meisjes en jongens die geen prik kregen of liever niet wilden, kunnen in 2023 alsnog HPV-prikken krijgen. Ze krijgen in 2023 een uitnodiging als ze geboren zijn in 2013, 2011, 2010, 2007 of 2005.
Ook jongeren van 15 jaar en ouder hebben 2 prikken nodig voor een goede bescherming. Tussen de eerste en tweede prik moet minstens 5 maanden zitten.
Kunnen jongens de prikken tegen HPV ook krijgen?
Vanaf 2022 krijgen jongens ook een uitnodiging voor prikken tegen HPV. Die krijgen ze in het jaar dat ze 10 worden.
Bij jongens wordt door de prikken de kans kleiner op kanker van de penis, anus, mond en keel. Door de prikken zijn zij niet alleen zelf beschermd. Zij kunnen het virus daardoor ook minder snel aan anderen doorgeven.
De prikken zijn ook bij jongens veilig.
Is een uitstrijkje nodig na HPV-prikken?
Voor meisjes is het belangrijk om uitstrijkjes te laten maken vanaf dat ze 30 jaar zijn. Ook als ze de prikken hebben gehad.
Met een uitstrijkje wordt onderzocht of iemand HPV in het lichaam heeft. Daarna wordt gekeken of er afwijkende cellen zijn.
Uitstrijkjes zijn nodig omdat de prikken niet beschermen tegen alle 12 HPV-soorten die baarmoederhalskanker kunnen veroorzaken. En soms maakt het lichaam na de prik niet genoeg afweer aan.
Voordelen van de HPV-prikken
- Door de prikken is de kans kleiner om kanker te krijgen van de baarmoederhals, de vagina, schaamlippen, anus, penis, mond en keel.
- De prikken zijn gratis voor kinderen in het jaar dat 10 jaar worden. In 2023 zijn de prikken ook gratis voor jongeren geboren tussen 1 januari 1996 en 31 december 2003.
- Door de prikken zijn kinderen niet alleen zelf beschermd tegen kanker. Ook geven zij het virus minder snel door aan anderen.
Nadelen van de HPV-prikken
Na de HPV-prik kan de plek waar geprikt is een paar dagen pijn doen, rood en dik zijn of jeuken. Uw kind kan ook last krijgen van buikpijn, misselijkheid, moeheid, hoofdpijn of koorts. Meestal duurt dat 1 of 2 dagen, heel soms duurt het een week. Het lichaam van uw kind werkt hard bij het maken van de afweerstoffen. Dat betekent dat de prik goed werkt.
Wat uw kind niet krijgt van HPV-prikken: chronische vermoeidheid, migraine en ziekten van de afweer van het lichaam. Ook wordt uw kind er niet onvruchtbaar van. HPV-prikken veroorzaken geen ziektes, ze kunnen juist kanker voorkomen. Dit is allemaal goed onderzocht.
Wanneer is het beter om de HPV-prikken even uit te stellen?
Het is beter om een HPV-prik later te halen als uw kind:
- koorts heeft (38 graden of hoger)
Door de koorts werkt de prik minder goed. - zich te ziek voelt om naar buiten te gaan
- door ziekte of medicijnen minder afweer heeft
- zwanger is
Als uw dochter ongesteld is of de pil slikt, kan zij de HPV-prik gewoon halen.
Meer informatie over HPV-prikken
Meer informatie over HPV is te vinden op:
Heeft u vragen, neem dan contact op met de GGD of het Centrum Jeugd en Gezin via ggd.nl.
We hebben deze tekst gemaakt met informatie van het RIVM, de Gezondheidsraad en het ministerie van VWS.