Ik heb 's nachts pijn in mijn been door slagadervernauwing

In het kort

U heeft ’s nachts pijn in uw been. De pijn kan er ook overdag zijn als u rustig ligt.
Dat kan komen door vernauwing van een slagader in uw been.
De pijn zit vooral in uw voorvoet of tenen. U kunt koude voeten krijgen die doof aanvoelen.
De pijn wordt minder als u uw been uit bed laat hangen of gaat staan.
U krijgt een van de volgende behandelingen in het ziekenhuis:
- dotteren
- plaatsing van een stent
- een bypassoperatie
Als u uw risico op vaatziekten wilt verlagen, kan dat betekenen dat u uw leefstijl moet aanpassen. Bijvoorbeeld door te stoppen met roken, gezonder te eten en meer te bewegen.

Slagadervernauwing in uw been

Bloedvaten lopen vanuit uw hart naar alle delen van uw lichaam. Zo lopen er ook bloedvaten naar uw benen en voeten. De bloedvaten die het bloed naar uw benen en voeten voeren noemen we slagaderen.
Vanuit uw benen en voeten moet het bloed ook weer terug naar uw hart. Dit zijn andere bloedvaten. De bloedvaten die daarvoor zorgen noemen we aderen.

Het bloed in de slagaderen brengt zuurstofrijk bloed naar uw benen en voeten. Bij sommige mensen raken deze bloedvaten geleidelijk vernauwd. Hierdoor komt er te weinig zuurstof in de benen. Dat kan pijnklachten geven.

Verschijnselen bij ernstige slagadervernauwing in het been

's Nachts heeft u pijn aan uw been door slagadervernauwing. Je zou het ook rustpijn kunnen noemen. De klachten kunnen geleidelijk ook overdag voorkomen, bijvoorbeeld als u even op de bank ligt.

De pijn zit meestal in de voorvoet of in uw tenen.
De pijn wordt minder als u uw been uit bed laat hangen.
De pijn wordt ook minder als u opstaat.
U kunt last krijgen van koude of 'dove' voeten.
De huid van uw voeten en ook uw teennagels kunnen veranderen.
De haargroei op uw onderbeen kan verminderen.
U kunt slechtgenezende wondjes aan uw voeten krijgen.
Soms is uw voet rood en gezwollen.
De wondjes kunnen zweren worden.
Huid, spieren of tenen kunnen zelfs afsterven (necrose of gangreen).

Waardoor komen etalage-benen?

Je krijgt etalage-benen doordat een slagader naar je benen een beetje dicht gaat zitten. Hierdoor krijgen je beenspieren te weinig bloed en zuurstof als je loopt. Als je een paar minuten stilstaat, gaat de pijn weer weg. Dat komt omdat je spieren dan minder bloed en zuurstof nodig hebben.

Je hebt meestal last van 1 been. Dat is het been waar de slagader het meest dicht zit. Als je gaat lopen, gaat dat been het eerst pijn doen. De slagader in je andere been kan ook een beetje dicht zitten.

Je hebt meer kans op etalage-benen door deze dingen:

Je hebt een ziekte van hart en bloedvaten.
Je hebt diabetes, nierschade of reuma.
Je bloeddruk is te hoog.
Je cholesterol is te hoog.
Mensen in je familie hebben een hoog cholesterol.

Lees meer over je risico op een ziekte van hart en bloedvaten.

Meer risico op een ziekte van hart en bloedvaten bij etalage-benen

Als je etalage-benen hebt, heb je ook meer kans op een ziekte van hart en bloedvaten. Bijvoorbeeld deze ziektes:

Kijk hoe je het risico op zo'n ziekte kleiner kunt maken.

Welke onderzoeken krijg je bij etalage-benen?

De huisarts stelt eerst een paar vragen om te weten wanneer je de pijn hebt. En vraagt of je rookt en hoeveel je beweegt. De huisarts bekijkt en voelt de slagaders op je voeten. En meet vaak ook je bloeddruk.

Doppler-onderzoek

Daarna krijg je een onderzoek om de bloeddruk in je arm te vergelijken met de bloeddruk in je been. Dit heet een doppler-onderzoek. Bij gezonde bloedvaten is de bloeddruk in je enkel hoger dan de bloeddruk in je arm. Of hetzelfde. Bij een etalage-been is de bloeddruk in je enkel duidelijk lager dan in je arm.

Soms stuurt de huisarts je voor dit onderzoek naar een huisartsen-laboratorium of een ziekenhuis.

Voor dit onderzoek kun je het beste kleding dragen die je makkelijk uit kunt doen. Of kleren die niet zo strak om je armen of benen zitten. Vanaf 2 uur voor het onderzoek mag je niet roken.

Wat kun je zelf doen bij dichte been-slagaderen?

Als je een ziekte aan je bloedvaten hebt, is gezond leven heel belangrijk. Deze dingen helpen je het meest als je gezond wilt leven:

Rook je? Stop daar dan mee. En kom niet op plekken waar andere mensen roken. Ook dat is ongezond.
Beweeg genoeg.
Bewegen doet pijn als je etalage-benen hebt. Toch is bewegen niet gevaarlijk. Probeer te bewegen door bijvoorbeeld een stuk te wandelen.
Zit niet te veel.
Eet en drink gezond.
Drink geen alcohol.
Gebruik weinig zout en eet geen drop. Drop en te veel zout maken je bloeddruk hoger.
Probeer genoeg te ontspannen en iets te doen tegen stress.

Leef je al gezond? Probeer dat dan vol te houden. Misschien kun je toch nog dingen beter doen. Bijvoorbeeld meer bewegen of gezonder eten. Bekijk samen met je huisarts of praktijkondersteuner wat je kunt veranderen om gezonder te gaan leven. Of doe de keuzehulp.

Waar moet je op letten bij etalage-benen?

Controleer regelmatig of je wondjes aan je been of voet hebt. Wondjes aan je voeten genezen meestal slecht als je etalage-benen hebt.

Ga naar de huisarts als je wondjes hebt die niet dicht gaan. Of plekken die pijn doen, likdoorns of eeltplekken. Als het nodig is, stuurt de huisarts je naar een pedicure.

Loop zo weinig mogelijk op blote voeten of sokken. Zodat je geen wondjes krijgt aan je voeten.

Zorg voor goed passende schoenen. Lukt dat niet goed? Omdat je bijvoorbeeld platvoeten hebt? Dan kan de huisarts je doorsturen naar een therapeut die veel weet van problemen met de voeten (podotherapeut).

Voeten verzorgen bij diabetes

Heb je diabetes? Dan heb je meer kans op problemen met je bloedvaten. En meer kans op wondjes aan je been of voet die niet overgaan. Als je diabetes hebt, voel je die wondjes misschien niet. Dat kan gevaarlijk zijn. Kijk bij Ik wil mijn voeten goed verzorgen bij diabetes.

Advies bij vernauwing van de beenslagader: meer wandelen

U kunt de bloedtoevoer naar uw benen verbeteren door regelmatig te gaan wandelen en wandeloefeningen te doen.

Dit zorgt ervoor dat de bloedstroom door de kleinere vaten toeneemt. Geleidelijk ontstaan er 'sluiproutes' die het bloed om de vernauwde vaten heen leiden. Op deze manier worden uw benen weer beter van bloed voorzien. De spieren krijgen meer zuurstof en u heeft minder gauw klachten. Na verloop van tijd kunt u een grotere afstand lopen voordat de klachten optreden.

Wandeloefeningen doet u zo:

Wandel net zo lang totdat u klachten krijgt, en loop dan nog 10 stappen door. Wees niet bang voor pijn. Pijn is niet prettig, maar het kan geen kwaad.
Rust uit tot dat de klachten verdwenen zijn.
Herhaal deze oefening nog enkele malen, gedurende 15 tot 30 minuten.
Doe dit 3 keer per dag.

Het is belangrijk dat u deze wandeloefeningen minimaal 3 keer per week doet, het liefst iedere dag. U gaat hier minstens 6 maanden mee door.

U zult na enige weken tot maanden merken dat u steeds wat verder kunt lopen. Ook als het niet meer lukt om nóg wat verder te wandelen, moet u dagelijks blijven wandelen. Zo voorkomt u dat de klachten weer erger worden. Geef het wandelen een vaste plaats in uw leven.

Zelfstandig zoveel wandelen kan best moeilijk zijn om vol te houden. Met hulp van een fysiotherapeut lukt dit vaak beter: dit heet looptraining.

Advies bij vernauwing van de beenslagader: stoppen met roken

Voor sommigen is het advies om te stoppen voldoende. Zij raken nooit meer een sigaret aan. De meeste rokers vinden het heel moeilijk om te stoppen. Zorg daarom dat u het stoppen goed voorbereidt.

Ga naar de huisarts als u overweegt te stoppen. De huisarts bespreekt met u wat de moeilijkheden kunnen zijn en hoe u daar het beste mee om kunt gaan. De huisarts kan u ook advies geven over hulpmiddelen bij stoppen met roken.
Met hulpmiddelen lukt het vaak beter om te stoppen. Bijvoorbeeld met middelen die het tekort aan nicotine aanvullen, zoals nicotine-kauwgom of -pleisters. Zo kunt u eerst de gewoonte van het roken afleren, terwijl u nog wel nicotine binnenkrijgt. Daarna gaat u pas de hoeveelheid nicotine minderen.
Behalve nicotine bevat sigarettenrook ook andere verslavende stoffen. Daardoor heeft u met nicotinekauwgom of -pleisters vaak toch nog behoefte aan roken. U moet dus zelf ook echt willen stoppen om door te zetten en het werkelijk vol te houden.
Mensen die al eerder gestopt zijn en weten dat ze enorm naar roken blijven verlangen, kunnen overwegen medicijnen te gebruiken om de rookbehoefte en ontwenningsverschijnselen te verminderen. De bekendste zijn nortriptyline, bupropion en varenicline.

Advies bij vernauwing van de beenslagader: gezonde voeding

Eet gezond met weinig verzadigd vet. Verzadigd vet verhoogt het cholesterolgehalte in uw bloed. Verzadigd vet zit vooral in room, roomboter, volle melkproducten, volvette kaas, vet vlees, gewone margarine, gebak, koekjes en snacks.

Vette vis, dieetmargarine en plantaardige olie bevatten onverzadigde vetten die het cholesterol verlagen. Vervang dus producten met verzadigd vet door producten die rijk zijn aan onverzadigd vet. Vaak staat dit op de verpakking aangegeven.

Gezonde voeding wil zeggen:

veel groente, fruit, volkorenproducten, peulvruchten en noten
een keer per week vis, liefst vette vis, zoals haring, zalm, makreel
weinig producten gemaakt van wit meel, zoals wit brood, koekjes, biscuits, zoutjes
weinig rood of bewerkt vlees, zoals worst
weinig zoete dranken waarin suiker zit, zoals frisdrank of sap uit een pak
enkele porties zuivel per dag, zoals melk en yoghurt
weinig alcohol

Misschien is meedoen aan een leefstijlprogramma iets voor u als u te zwaar bent. U krijgt dan hulp van een leefstijlcoach, diëtiste, fysiotherapeut en/of oefentherapeut. Uw arts kan u verwijzen.

Behandeling van een ernstige slagadervernauwing in het been

Bij nachtelijke pijn door vernauwing van een beenslagader verwijst de huisarts u meestal naar een vaatspecialist in het ziekenhuis. Deze onderzoekt of u inderdaad beenslagadervernauwing heeft en zo ja, hoe ernstig het is.

Bij een ernstige slagadervernauwing in het been bestaat er een gevaar dat u wonden krijgt die niet willen genezen. Er is een grote kans op infectie en uiteindelijk kan het zelfs leiden tot afsterven van een teen of een deel van de voet. Dan is amputatie van een voet of onderbeen nodig.

De behandeling is bedoeld om een amputatie te voorkomen.

Afhankelijk van de ernst van de vernauwing:

wordt u gedotterd,
wordt er een stent geplaatst
of wordt u geopereerd.

Welke behandelingen kun je krijgen bij etalage-benen?

Er zijn verschillende behandelingen voor etalage-benen. Samen met je arts bespreek je of 1 van deze behandelingen je kan helpen. En of je deze behandeling wilt.

Deze behandelingen zijn er:

Stoppen met roken

Rook je? Stoppen met roken zorgt ervoor dat de bloedvaten in je benen minder snel dicht gaan zitten. Of helemaal niet dicht gaan zitten. Je hebt ook veel minder kans op een andere ziekte aan je hart en bloedvaten als je stopt met roken.

Looptraining

Als je iedere dag loopt, stroomt er meer bloed naar je benen. Er gaat meer bloed door de kleine bloedvaatjes. Of er worden nieuwe bloedvaatjes gemaakt. Zo krijgen je spieren meer bloed en heb je minder snel pijn.
Je kunt zelf loop-oefeningen doen. Dat mag een beetje pijn doen. Je kunt ook samen trainen met een fysiotherapeut. Dat werkt nog beter dan zelf proberen te trainen. Lees hoe looptraining gaat.

Medicijnen

Er zijn geen medicijnen tegen etalage-benen. Maar je krijgt wel deze medicijnen:

Bloedverdunners, bijvoorbeeld acetylsalicylzuur als antistollingsmiddel of clopidogrel. Door deze medicijnen heb je minder kans op een bloedpropje in je slagaderen. Of dat de slagader naar je been helemaal dicht gaat zitten. Deze medicijnen moet je de rest van je leven gebruiken.
Medicijnen tegen hoge bloeddruk of een hoog cholesterol. Door deze medicijnen heb je minder kans op andere ziektes van je hart en bloedvaten. Zoals een hartinfarct of een beroerte. De medicijnen kunnen er ook voor zorgen dat het niet slechter gaat met je etalage-benen.

Behandelingen in het ziekenhuis

Helpt looptraining niet genoeg? Of worden je klachten erger? Dan kan een behandeling in het ziekenhuis helpen. Deze behandelingen kun je krijgen:

Dotteren. Met een ballonnetje wordt de nauwe slagader open geduwd.
Een stent. Dat is een buisje dat de slagader open houdt.
Een operatie. De arts maakt een nieuw stukje ader vast aan de nauwe slagader. Zo kan er bloed omheen stromen.

Lees meer over de behandelingen in het ziekenhuis.

acetylsalicylzuur als antistollingsmiddel

Acetylsalicylzuur in een dosering onder de 300 mg is een antistollingsmiddel. Het gaat de vorming van bloedstolsels in de bloedvaten tegen.

Artsen schrijven het voor na een hartinfarct, na een beroerte (herseninfarct) of TIA (lichte beroerte), bij angina pectoris (hartkramp), bij verhoogde kans op trombose en bij bepaalde hartritmestoornissen.

Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.

clopidogrel

Clopidogrel is een anti-stollingsmiddel. Het voorkomt dat er bloedstolsels in de bloedvaten ontstaan.

Artsen schrijven het voor na een hartinfarct en bij niet-stabiele angina pectoris (hartkramp). Verder na een beroerte (herseninfarct) en om de kans op trombose te verminderen, bijvoorbeeld bij de hartritmestoornis atriumfibrilleren en bij verminderde bloeddoorstroming in de benen.
Artsen schrijven het soms voor bij stabiele angina pectoris en een lichte beroerte (TIA), als u acetylsalicylzuur in lage dosering niet kunt gebruiken omdat u er overgevoelig voor bent.

Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.

Dotteren en plaatsen van een stent bij vernauwing van de beenslagader

Dotteren

Bij een dotterbehandeling wordt de vernauwing in uw bloedvat met een soort ballonnetje open geduwd.
Dotteren gebeurt meestal op de röntgenafdeling van het ziekenhuis.

Eerst worden uw bloedvaten met contrastvloeistof zichtbaar gemaakt.
De vaatspecialist brengt via een slagader in uw lies een dunne draad naar de vernauwing. Dit gebeurt onder plaatselijke verdoving.
Over de draad schuift de arts een ballonnetje naar de vernauwing. Daar wordt het ballonnetje opgeblazen. Op die manier rekt het bloedvat op en verbetert de bloedstroom.
Bij een dotterbehandeling is het mogelijk een stent in de vernauwing plaatsen.

Een stent

Het kan zijn dat een dotterbehandeling niet genoeg geholpen heeft: het bloed kan na de dotterbehandeling nog steeds niet goed doorstromen. Dan kan een stent worden geplaatst.

Een stent is een soort balpenveertje van metaal. Het geeft de vaatwand extra ondersteuning en voorkomt dat het bloedvat na het dotteren weer terugveert.

Er is geen bewijs dat het beter is om al tijdens een dotterbehandeling meteen een stent te plaatsen.

Na een dotterbehandeling of plaatsing van een stent

Na de behandeling drukt de arts het prikgat in de slagader een tijdje stevig dicht.
Vervolgens krijgt u een drukverband dat enkele uren moet blijven zitten.
De eerste uren zal een verpleegkundige uw bloeddruk, polsslag en lies regelmatig controleren.
Als u alleen bent opgenomen voor een dotterbehandeling of plaatsing van een stent, kunt u meestal dezelfde dag weer naar huis. Het is wel belangrijk dat u de eerste 48 uur rustig aan doet. Til geen zware dingen en loop niet al teveel trappen.

Bij het dotteren of het plaatsen van een stent komen weinig complicaties voor. Soms ontstaat er een bloeduitstorting in de lies of op de benen.

Operaties bij slagadervernauwing in een been

Bypassoperatie (omleidingsoperatie)

Bij een bypassoperatie (omleidingsoperatie) maakt de vaatspecialist een omleiding langs het vernauwde bloedvat. Dat gebeurt met een stukje bloedvat, bij voorkeur een ader uit hetzelfde been. Soms wordt een vaatprothese van kunststof gebruikt.
De operatie duurt ongeveer 3 uur. Tijdens de operatie bent u geheel of gedeeltelijk verdoofd.
Na de operatie blijft u nog enkele dagen in het ziekenhuis. De verpleegkundige controleert u (bijvoorbeeld de slagaders op uw voet, of er lekkage van de wond is, de temperatuur van uw benen en armen en uw bloeddruk).

Risico's

Een operatie heeft meer risico’s dan een dotter- of een stentbehandeling. Zoals elke operatie heeft een omleidingsoperatie risico’s, zoals wondinfecties, longontsteking of trombose. Ook specifieke problemen kunnen voorkomen, zoals hartproblemen, verstopping van de bypass, lekkages van de geopereerde slagader met nabloedingen, ontstekingen en beschadiging van de zenuwen in en rond de operatieplek.

Thuis na een omleidingsoperatie

Uw been kan tot enkele maanden na de operatie dikker zijn dan normaal. Ook heeft u misschien minder gevoel in uw benen. Dit is normaal. Neem bij klachten wel altijd contact op met uw vaatchirurg.

Sommige houdingen kunnen een knik in de omleiding veroorzaken. Ga daarom:

niet hurken;
niet met gekruiste benen zitten (kleermakerszit);
niet langdurig zitten met gebogen knieën, bijvoorbeeld in de auto, de bus of het vliegtuig. Leg uw been liever omhoog.

Slagaderoperatie

Een andere operatie bij slagadervernauwing is de slagaderoperatie. De vaatspecialist snijdt de slagader open en verwijdert de verkalkte vetlaag en de binnenste laag van de vaatwand. De vaatwand herstelt zich daarna weer snel. Om het bloedvat te hechten gebruikt de arts een stukje kunststof of een stukje vaatwand van een ader uit het been.
De risico’s zijn hetzelfde als bij een omleidingsoperatie.

Amputatie bij etalagebenen / slagadervernauwing

Bij vernauwing van een beenslagader is zelden een amputatie nodig. Een amputatie is het afzetten van een teen, voet of been. Dit is een zeer ingrijpende gebeurtenis.

Er zijn verschillende situaties waarin de arts toch een amputatie kan voorstellen. Het gaat dan altijd om een ernstige levensbedreiging door afsterven van weefsel. Dit kan komen door:

een ernstige afsluiting van een slagader;
een langdurige infectie die het been extra bedreigt;
ondraaglijke pijnklachten, veroorzaakt door zenuw- of vaatschade.

Na een amputatie zult u een revalidatietraject ingaan. Samen met de revalidatiearts bekijkt u wat het traject voor u precies zal inhouden.

Hoe gaat het verder na een behandeling van slagadervernauwing in uw been

Na behandeling van de slagadervernauwing in het ziekenhuis merkt u meestal snel verbetering. Het advies is om zo snel mogelijk weer te gaan lopen. Het beste is looptraining met begeleiding van een fysio- of oefentherapeut.

Als u medicijnen slikte voor de operatie, dan moet u daar na de operatie gewoon mee doorgaan.

Als u een omleidingsoperatie met een eigen ader heeft gehad, krijgt u gedurende 2 jaar medicijnen die de stolling van het bloed tegengaan (bloedverdunners). De trombosedienst controleert u dan.

Meer informatie over etalage-benen

Meer informatie over etalage-benen:

Harteraad
Nederlandse Hartstichting
Infolijn Hart en Vaten van de Hartstichting

Contact met andere mensen met etalage-benen of nauwe been-slagaderen: Harteraad.nl.

Therapeuten die looptraining geven: Chronisch ZorgNet.