Ik heb een bipolaire stoornis en wil me laten behandelen

In het kort

In het kort

  • Voor de behandeling van een bipolaire stoornis gaat u naar een psychiater.
  • U krijgt medicijnen om de verschijnselen te verminderen.
  • Daarna krijgt u medicijnen die ervoor zorgen dat het goed blijft gaan.
  • U leert ook hoe u goed kunt leven met deze aandoening.
    • Bij beginnende verschijnselen van manie moet u bijvoorbeeld spanningen vermijden.
    • Bij beginnende verschijnselen van depressie is het belangrijk om actief te blijven.
  • Ook psychotherapie kan helpen.
Onderdelen behandeling

Behandeling van een bipolaire stoornis

Voor de behandeling van een bipolaire stoornis gaat u naar een psychiater.
Meestal krijgt u ook hulp en begeleiding van andere hulpverleners, zoals een psychiatrisch verpleegkundige of een psycholoog.

De behandeling gaat minder goed als u veel alcohol en/of drugs gebruikt. Probeer daarom te stoppen of te minderen.

De behandeling bestaat uit:

  • begeleiding
  • medicijnen
  • voorlichting over de aandoening (psycho-educatie)
  • voorlichting en hulp om met de aandoening om te leren gaan (zelfmanagement)
  • psychotherapie

Als u kinderen heeft, is het goed om met uw psychiater te praten over hoe het gaat in uw gezin. Een manie of depressie kan heel ernstig zijn. U kunt zichzelf of andere mensen in gevaar brengen. Dan kan het nodig zijn dat u tijdelijk in een ziekenhuis of een psychiatrische kliniek wordt opgenomen voor een intensieve behandeling.

Fasen behandeling

Fases in de behandeling van een bipolaire stoornis

De behandeling van een bipolaire stoornis bestaat uit 3 fases:

Eerste fase
In het begin krijgt u medicijnen om de klachten van de manie of depressie te verminderen en om te voorkómen dat u zichzelf iets aandoet. Soms is een tijdelijke opname in een ziekenhuis of kliniek nodig.

  • Bij verschijnselen van manie is het belangrijk om regelmatig te leven:
    • Ga op een vaste tijd naar bed, sta op een normale tijd op en eet ook op vaste tijden.
    • Zorg dat u niet in situaties komt die bij u veel spanningen geven.
  • Bij verschijnselen van depressie is het juist goed om dingen te gaan doen.

De eerste fase van de behandeling duurt vaak enkele weken.

Tweede fase
In de tweede fase herstelt u verder zodat u zo gewoon mogelijk verder kunt leven.

  • Als de medicijnen goed werken, blijft u deze slikken.
  • Heeft u veel last van bijwerkingen, dan kan misschien de dosis aangepast worden.
  • U krijgt veel informatie over bipolaire stoornis zodat u er beter mee leert leven. U leert bijvoorbeeld
    • waardoor bij u de klachten ontstaan en
    • wat u zelf kunt doen om manie of depressie te voorkomen.

Gesprekken met een psycholoog of psychotherapeut kunnen u helpen om te accepteren dat u een bipolaire stoornis heeft.
Deze tweede fase van de behandeling duurt enkele maanden tot een jaar.

Derde fase
De derde fase is bij de meeste mensen een onderhoudsbehandeling. Deze behandeling moet ervoor zorgen dat uw stemming stabiel blijft.

  • U blijft medicijnen slikken. Zo nodig wordt de dosis aangepast.
  • Ook in deze fase kan psychotherapie helpen om te leren leven met een bipolaire stoornis.

De onderhoudsbehandeling duurt meestal jaren.

Medicijnen

Medicijnen bij een bipolaire stoornis

Bij een bipolaire stoornis krijgt u medicijnen om de verschijnselen van een manie of depressie te verminderen. Als de verschijnselen verdwenen zijn, krijgt u nog lange tijd medicijnen om te voorkómen dat u opnieuw klachten krijgt.

Samen met uw psychiater gaat u op zoek naar de medicijnen die bij u het beste werken.

  • Heeft u al eerder medicijnen voor manie of depressie gebruikt? Of heeft u familieleden met een bipolaire stoornis die ook medicijnen slikken? Vertel dit dan aan uw psychiater.
  • Bespreek met uw psychiater de voor- en nadelen van medicijnen, zoals lithium, medicijnen die uw stemming stabieler maken en medicijnen tegen psychose.
  • Samen kiest u welke medicijnen u gaat slikken.
Voorlichting en hulp

Voorlichting en hulp om te leren leven met een bipolaire stoornis

Cursus
U kunt een cursus volgen waarin u informatie krijgt over een bipolaire stoornis en de behandeling. Dit wordt psycho-educatie genoemd. Deze cursus krijgt u in een groep. De cursus helpt vaak goed om beter om te gaan met de bipolaire stoornis. U kunt ook een partner, familielid of vriend meenemen.
Op vmdb.nl staat waar u deze cursus kunt volgen.

Stemmingsdagboek
Het is goed om elke dag op te schrijven wat u heeft gedaan en hoe het met u gaat. U schrijft op

  • hoe uw stemming was,
  • welke medicijnen u heeft ingenomen,
  • hoe u heeft geslapen en
  • of er belangrijke gebeurtenissen waren (positief of negatief).

Dit helpt om te zien of de behandeling werkt.

Bij uw arts en bij de VMDB kunt u een boekje (Life Chart-boekje) krijgen waarin u deze informatie kunt invullen.

Psychotherapie
Als de medicijnen en de cursus niet genoeg helpen, kunt u er psychotherapie bij doen. Psychotherapie kan u bijvoorbeeld helpen om beter met depressieve gevoelens om te gaan.

Signaleringsplan
Maak samen met uw psychiater of verpleegkundige een plan waarin staat hoe u de eerste verschijnselen van een manie of depressie kunt herkennen. Dit heet een signaleringsplan. Hierin staat:

  • met welke verschijnselen bij u een eerdere manie en depressie begon
  • wat u zélf het beste kunt doen bij de eerste verschijnselen. Bijvoorbeeld (extra) medicijnen nemen en contact opnemen met uw psychiater
  • wat de mensen in uw omgeving het beste kunnen doen
  • wat uw psychiater, verpleegkundige of huisarts kan doen
Adviezen

Hoe kan ik goed leren leven met een bipolaire stoornis?

Een bipolaire stoornis heeft veel gevolgen voor uw leven:

  • Na een periode met ernstige klachten kunt u bijvoorbeeld lange tijd problemen hebben met uw geheugen en concentratie.
  • Daarnaast heeft een bipolaire stoornis invloed op uw zelfvertrouwen, uw relatie, sociale contacten, werk en vrijetijdsbesteding.

Het is belangrijk dat u goed leert leven met uw aandoening. Voor sommige mensen betekent dit een leven met weinig beperkingen. Zij kunnen na een tijd bijvoorbeeld weer aan het werk of verder met hun opleiding.
Anderen gaan bijvoorbeeld vrijwilligerswerk doen. Voor weer anderen is het al moeilijk om contacten met anderen te onderhouden.

U kunt zelf een aantal dingen doen om zo goed mogelijk te leven met een bipolaire stoornis:

Erover praten

Praat over uw aandoening met uw naasten (partner, gezinsleden of goede vrienden). Vraag of zij u willen helpen bij het herkennen van de eerste kenmerken van een nieuwe manische of depressieve periode.
Praat niet met iedereen over uw aandoening. Mensen reageren namelijk soms vervelend op een psychische aandoening. Dat komt doordat ze er bepaalde onjuiste ideeën over hebben. Denk er bijvoorbeeld goed over na of u er op uw werk over wilt vertellen, en waarom u dat dan zou willen.

Praten over zingeving

Misschien heeft u door uw klachten en ervaringen vragen over het leven: Wat geeft mijn leven zin? Wat vind ik echt belangrijk? Praat hierover. Bijvoorbeeld met uw huisarts of psycholoog. Of zoek contact met een geestelijk verzorger. Bij zingeving vindt u meer informatie.

Hulp van ervaringsdeskundigen

Mensen die ook een bipolaire stoornis hebben, begrijpen hoe u zich voelt en met welke problemen u te maken krijgt. Zij weten bijvoorbeeld hoe het is om je te schamen voor je klachten. Die schaamte kan ervoor zorgen dat u niet over uw problemen wilt praten en ze dus ook niet kunt oplossen. Het kan helpen om erover te praten met mensen die hetzelfde hebben meegemaakt.

Werk

  • Als u weer aan het werk gaat, is het goed om uw werk weer rustig op te bouwen.
  • Zorg er ook voor dat u regelmatige werktijden heeft.
  • Vertel duidelijk wat u wel en niet kunt.
  • Weet u zelf niet meer goed wat u wel en niet kunt? Overleg dan met een arbeidsdeskundige of coach die kennis heeft van bipolaire stoornis.
Aanvullende behandelingen

Andere behandelingen bij een bipolaire stoornis

  • Bij mensen die last hebben van winterdepressies, kan lichttherapie soms helpen.
  • Werken medicijnen niet voldoende en heeft u ernstige klachten? Dan kunt u met uw arts bespreken of elektroconvulsietherapie (ECT) een geschikte behandeling is.
    ECT gebeurt onder narcose. U wordt hiervoor korte tijd opgenomen.
  • Bij sommige mensen kan het helpen om vaktherapie te doen. Dat is een verzamelnaam voor verschillende therapieën waarbij je niet alleen praat met een hulpverlener, maar ook dingen doet, zoals muziek maken (muziektherapie) of bewegen (psychomotorische therapie).
  • Veel mensen kiezen een aanvullende behandelwijze om te proberen hun klachten te verminderen. Bijvoorbeeld mindfulness, yoga, ontspanningsoefeningen, lichaamswerk of running therapie. Anderen kiezen voor kruiden, zelfzorgmiddelen of pijnstillers.
    • Bespreek dit altijd met uw behandelaar voordat u ermee begint!
      De combinatie van kruiden en zelfzorgmiddelen, zoals passiflora, valeriaan en sint-janskruid, kunnen er namelijk voor zorgen dat uw medicijnen niet goed meer werken.

sint-janskruid

Sint-janskruid heeft een antidepressieve werking.

Net als de andere medicijnen tegen depressiviteit beïnvloedt sint-janskruid de lichaamseigen stoffen in de hersenen die een rol spelen bij stemmingen en emoties. Hoe het precies werkt is nog niet helemaal bekend.

Let op! Alleen bij de medicijnen die zijn geregistreerd als geneesmiddel, is de werkzaamheid onderzocht. De kruidenmiddelen met sint-janskruid niet (zie ook de rubriek 'Hoe te verkrijgen; recept nodig en welke toedieningsvormen' onderaan deze tekst).

Sint-janskruid wordt gebruikt bij depressie.

Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.

valeriaan

Valeriaan heeft een licht rustgevende werking. De samenstelling van de beschikbare producten wisselt sterk.

Het wordt gebruikt bij lichte vormen van nervositeit, stress en spanning en bij slapeloosheid. Hoe het precies werkt is niet bekend. Het heeft ook niet bij iedereen effect.

 

Kijk voor meer informatie op Apotheek.nl.
Wanneer bellen

Wanneer contact opnemen bij een bipolaire stoornis?

Ga bij beginnende verschijnselen van een manische of depressieve periode naar uw psychiater, huisarts of de huisartsenpost.

Wacht daar niet mee. Als u snel een aangepaste behandeling krijgt, kunt u misschien een ernstige depressie of manie voorkómen.

Wilt u zwanger worden? Maak een afspraak met uw psychiater. Mogelijk moeten uw medicijnen aangepast worden.

Meer informatie

Meer informatie over bipolaire stoornis

Meer informatie over bipolaire stoornis vindt u:

Meer informatie over vaktherapie vindt u op www.vaktherapie.nl.

Gegevens van psychologen en psychiaters vindt u op www.kiezenindeggz.nl en www.zorgkaartnederland.nl.

De informatie over bipolaire stoornis is gebaseerd op de Zorgstandaard Bipolaire Stoornissen

Deze tekst is aangepast op
GGZ

Vond je deze informatie nuttig?

Vond je deze informatie nuttig?
Heb je een tip hoe wij Thuisarts.nl kunnen verbeteren?