Ik ben opgegroeid met een ouder met psychische problemen of een verslaving

In het kort

Opgroeien met een ouder met psychische problemen of een verslaving is ingewikkeld.
U kunt daardoor als volwassene zelf ook problemen krijgen.
U heeft bijvoorbeeld meer kans op burn-out, depressie of relatieproblemen.
Op verschillende momenten in uw leven kunt u er meer last van hebben.
Hulp van bijvoorbeeld een psycholoog kan helpen.
U kunt ook contact zoeken met mensen in dezelfde situatie.

Wat betekent opgroeien met ouders met psychische problemen of een verslaving?

Opgroeien met ouders die psychische problemen hebben of verslaafd zijn is ingewikkeld.

Als ouders zelf problemen hebben, kunnen ze hun kinderen niet altijd de aandacht geven die ze nodig hebben. Daardoor is thuis voor deze kinderen niet altijd een veilige plek.

Ze kunnen daar hun leven lang last van houden.

Behandelaars gebruiken vaak de afkorting KOPP/KOV: Kinderen van Ouders met Psychische Problemen en Kinderen van Ouders met een Verslaving.
KOPP/KOV is geen ziekte. Het zegt alleen iets over de situatie waarin u bent opgegroeid.

Waaraan herken ik KOPP/KOV?

KOPP/KOV betekent dat een van uw ouders, of allebei, psychische problemen of een verslaving had(den) toen u kind was. En misschien nog steeds nu u volwassen bent.
Psychische problemen kunnen bijvoorbeeld zijn: depressie, psychose, een angststoornis of een bipolaire stoornis.
Een verslaving kan een drugsverslaving zijn, maar bijvoorbeeld ook een verslaving aan alcohol of gokken.

Als u in zo’n situatie bent opgegroeid herkent u waarschijnlijk meerdere van deze dingen uit uw jeugd:

Uw ouder deed soms onverwachte, rare of domme dingen.
U was soms bang voor uw ouder.
U had als kind het gevoel voor uw ouder te moeten zorgen.
U kon of mocht geen vriendjes of vriendinnetjes meenemen naar huis.
U werd boos of verdrietig, maar uw ouders konden u daarbij niet helpen of troosten.
U schaamde zich voor uw ouder.
Er was veel ruzie thuis.
U zorgde voor broertjes en zusjes.
U kon moeilijk vriendjes maken.
U ging als jongere veel gamen, roken, blowen of drinken.
U had leerproblemen.
Of u was juist heel braaf op school en kon goed leren. U deed erg uw best om de leraren tevreden te stellen.

Wat merk ik ervan als volwassene?

Als uw ouders in uw jeugd psychische problemen of een verslaving hadden, heeft u meer kans om zelf ook problemen te krijgen. Volwassen KOPP/KOV krijgen vaker dan anderen te maken met:

psychische problemen of verslaving (soms dezelfde als hun ouder(s), soms ook andere)
relatieproblemen, scheiding
depressie, burn-out, angst
problemen bij het omgaan met anderen
moeite om anderen echt dichtbij te laten komen
gedachten aan zelfdoding
verlies (van mensen, maar ook van dromen, kansen, hoop)
problemen met het voelen van emoties en daarover kunnen praten
moeite om de eigen grenzen te voelen en te bewaken
weinig vastigheid in het leven en onzekerheid over de toekomst

Wat kan ik zelf doen als volwassen KOPP/KOV?

Misschien had u nog nooit van KOPP/KOV gehoord, maar herkent u veel van wat u erover leest. Het kan dan een opluchting zijn om er achter te komen wat het is. En om te weten dat er anderen zijn die ook zijn opgegroeid in zo’n soort situatie. Het kan helpen om er meer over te lezen of de ervaringen van anderen te horen.

Veel mensen schamen zich als ze een ouder hebben met een psychisch probleem of een verslaving. U heeft misschien het gevoel dat u minder waard bent dan anderen. Of u bent bang wat anderen ervan zullen zeggen of denken. Misschien praat u er daarom nooit over met anderen. Toch kan het goed zijn om te praten over uw verleden en over de gevoelens en problemen die u daarbij heeft. Probeer het eens bij iemand die u vertrouwt. Of praat met iemand die ook is opgegroeid bij een ouder met psychische of verslavingsproblemen.

Professionele hulp zoeken

Als u veel last heeft van problemen door de situatie waarin u bent opgegroeid, ga dan naar uw huisarts. Die kijkt samen met u wat u zou kunnen helpen. Als u dat allebei een goed idee vindt kan de huisarts u doorsturen. Bijvoorbeeld naar de praktijkondersteuner in de huisartsenpraktijk of naar een psycholoog.

Er zijn ook gespreksgroepen voor volwassen KOPP/KOV. Bijvoorbeeld van MIND Naasten Centraal.

Iemand die als kind heel nare dingen meemaakt kan daardoor een trauma hebben. Zoals door mishandeling. Dan kan een traumabehandeling helpen, bijvoorbeeld EMDR.

Hoe gaat het verder?

Opgroeien met een ouder met psychische problemen of een verslaving kan uw hele leven invloed op u houden. Op sommige momenten heeft u meer kans om er (weer) last van te krijgen, bijvoorbeeld:

Als u uit huis gaat en op uzelf gaat wonen. U heeft minder goed geleerd om voor uzelf te zorgen. En u bent gewend om vooral voor anderen te zorgen.
Als u zelf kinderen krijgt of daarover nadenkt. U kunt met vragen zitten als: Is het erfelijk? Kan ik wel een kind opvoeden?
Bij een nieuwe (liefdes)relatie of het verbreken van een relatie.
Bij nieuw werk of het stoppen van werk.
Als uw eigen kinderen het huis uit gaan.
Als uw ouder bejaard wordt: u moet dan misschien weer meer voor hem of haar gaan zorgen, ook lichamelijk.

Dit kunnen momenten zijn om (opnieuw) hulp te zoeken.

Wanneer contact bij psychische klachten?

Bij 1 of meer van deze dingen bel je direct je huisarts of de huisartsen-spoedpost:

Je hebt een psychische crisis.
Je denkt aan zelfmoord.
Je hoort of ziet dingen die er volgens anderen niet zijn. Of je wilt opeens veel minder contact met andere mensen. Ook vertrouw je mensen plotseling niet meer. Dit zijn misschien klachten van een psychose.

Is er geen spoed? Maar wil je graag praten over je psychische klachten? Bel je huisarts voor een afspraak.

Hulplijnen

Je kunt ook bellen met een vrijwilliger of hulpverlener van een hulplijn. Chatten kan ook. Het contact kan ook anoniem.

Je wilt graag advies en hulp: MIND Korrelatie, chat of bel 0900 1450.
Je wilt graag dat iemand naar je luistert: de Luisterlijn: chat of bel 088 0767 000.
Je bent tussen 18 en 25 jaar en wilt graag dat iemand naar je luistert: de Alles Oké? Supportlijn, chat of bel 0800 0450.
Je denkt aan zelfmoord: 113, chat of bel gratis 0800 0113.

Meer informatie voor volwassen KOPP/KOV

MIND Naasten Centraal is er voor naasten van mensen met psychische problemen. Ze hebben contactgroepen voor volwassen kinderen van ouders met psychische problemen en een (besloten) facebookgroep voor volwassen KOPP/KOV. Er is ook een hulplijn, waar u kunt vragen naar iemand die zelf is opgegroeid met een ouder met psychische problemen of een verslaving.

MIND Ypsilon organiseert bijeenkomsten speciaal voor (volwassen) kinderen van mensen met psychoses. Er zijn ook digitale gespreksgroepen en trainingen.

MIND Platform (landelijk platform psychische gezondheid) werkt samen met veel landelijke cliënten-en naastenorganisaties. Hier vindt u links naar deze organisaties.

Op kiezenindeggz.nl en ZorgkaartNederland.nl staat contactinformatie van psychologen, psychotherapeuten en psychiaters.

We hebben deze informatie gemaakt met de richtlijn voor zorgprofessionals over de zorg voor ouders met psychische en/of verslavingsproblemen en hun kinderen.