In het kort
- Na een behandeling voor borstkanker ga je meestal nog minstens 5 jaar naar het ziekenhuis voor controle.
- Je bespreekt hoe het met je gaat en of je klachten hebt. Bijvoorbeeld lymfe-oedeem. Of erg moe zijn.
- Heb je klachten? Dan kun je vaak een behandeling krijgen.
- Je kunt ook hulp krijgen bij problemen met je werk, gewicht of seks.
Hoe gaat het verder na een behandeling van borstkanker?
Als de kanker weg is na behandeling, dan ga je nog minstens 5 jaar voor controle naar de arts in het ziekenhuis. Je spreekt met de arts af hoe vaak.
Je bespreekt met de arts deze dingen:
- Heb je iets aan je lichaam ontdekt wat veranderd is?
- Welke klachten heb je? Wil je hier een behandeling voor?
- Heb je pijn? Bijvoorbeeld op de plek van de operatie.
- Voel je je sterker worden? Of blijf je moe?
- Kun je je schouder goed bewegen?
- Kun je alle dingen doen die je wilt? Zoals sporten, seks, werken.
- Maak je je zorgen of ben je bang?
Meestal krijg je ook elk jaar borstfoto's. Als de kanker uit de borst gehaald is, krijg je een foto van beide borsten. Als je borst is weggehaald, krijg je een foto van de andere borst.
Als het nodig is, controleert een arts of verpleegkundige je borst en borstkas. En de plekken waar lymfklieren zitten, bijvoorbeeld je oksels. En voelt of er in de andere borst afwijkingen zitten.
Ben je ook aan je oksel geopereerd? Dan onderzoekt de arts of je arm dik wordt. Dit kan gebeuren door lymfe-vocht (lymfe-oedeem).
Heb je klachten of is er iets te voelen in je borst of oksel? Dan krijg je onderzoek om te weten of de kanker naar andere delen van je lichaam is gegaan (uitzaaiingen). Bijvoorbeeld deze onderzoeken:
- Een röntgenfoto van je borstkas. Hierop kan de arts zien of de kanker naar je longen is gegaan (uitzaaiingen).
- Een MRI of CT-scan. Hierop kan de arts zien of de kanker naar andere delen van je lichaam is gegaan (uitzaaiingen).
Na 5 jaar hoef je niet meer voor controle naar het ziekenhuis. Vind je het prettiger om toch nog controles te krijgen? Of maak je je zorgen? Maak dan een afspraak bij de huisarts.
Kanker op andere plekken in je lichaam (uitzaaiingen)
Als de kanker naar andere delen van je lichaam is gegaan, krijg je ook regelmatig controles. Lees verder bij borstkanker die naar andere delen van je lichaam is gegaan (uitzaaiingen).
Waar kun je last van hebben na een behandeling tegen borstkanker?
Na een behandeling tegen borstkanker kun je verschillende klachten hebben. Bespreek ze tijdens je controles in het ziekenhuis.
Worden je klachten erger? Of krijg je nieuwe klachten? Maak dan eerder een afspraak met je arts in het ziekenhuis. Of bespreek het met je huisarts. Soms is onderzoek nodig om te bekijken of de kanker terug is. Of naar andere delen van je lichaam is gegaan (uitzaaiingen).
Je kunt 1 of meer van deze klachten hebben na behandeling tegen borstkanker:
- Moe zijn.
- Last hebben van je arm of schouder.
- Een dikke arm of hand.
- Een gevoelige borst.
- Pijn.
- Moeite met ademhalen.
- Bijwerkingen van de medicijnen. Bijvoorbeeld overgangs-klachten door medicijnen met anti-hormonen.
- Je zorgen maken. Of onzeker zijn.
- Niet goed kunnen slapen.
- Somber zijn of bang zijn dat de kanker terugkomt.
- Problemen hebben met seks. Of met je relatie.
Wat kun je doen bij een dikke arm?
Heb je een dikke arm door bestraling van de lymfe-klieren in je oksel? Je hebt dan lymfe-oedeem. Dit kan soms ook aan de zijkant van je borstkas zitten. Of op je rug bij je schouderblad.
Je kunt een behandeling krijgen voor lymfe-oedeem. Daarvoor ga je naar een fysiotherapeut of huid-therapeut die veel weet van oedeem.
De fysiotherapeut of huid-therapeut kan deze dingen doen:
- Het lymfe-vocht wegmasseren naar de oksel. Dit heet lymfe-drainage.
- Je arm zwachtelen. Of een elastische kous voor je laten maken. Dit heet druktherapie.
- Je kunt ook oefentherapie krijgen. Zodat je weer meer met je arm kunt doen.
- Advies geven over bewegen en sport.
Je kunt zelf ook dingen doen om minder last te hebben van lymfe-oedeem:
- Draag geen strakke sieraden of kleren, zoals strakke beha's.
- Doe geen dingen die te zwaar zijn voor je arm. Daardoor kun je meer klachten krijgen. Bijvoorbeeld een rugtas tillen of lang handwerken.
- Leg je arm wat hoger als je lang zit. Bijvoorbeeld op een kussen of een rugleuning.
- Zorg dat je geen wondjes krijgt aan je handen of arm. Door lymfe-oedeem heb je namelijk meer kans op een ontsteking van de huid door wondjes. Hou je nagels kort. Draag handschoenen bij tuinieren. Krab niet aan muggenbulten. Smeer elke dag een vette crème op je huid.
Meestal krijg je kort na de operatie of bestraling een dikke arm. Maar soms ook pas jaren erna. Merk je dat je arm dikker wordt, zeg dit dan tegen de arts in het ziekenhuis.
Wat kun je doen bij klachten aan je schouder?
Je kunt last krijgen van je schouder na behandeling of bestraling van je oksel. Je schouder kan pijn doen of stijf aanvoelen. Of minder sterk of onhandig aanvoelen. Je kunt oefeningen met je schouder doen om beter te kunnen bewegen. De fysiotherapeut kan je hierbij helpen.
Soms krijg je een pijnbehandeling in het ziekenhuis.
Wat kun je doen als je erg moe bent door borstkanker?
Je kunt erg moe zijn van de borstkanker. En van de behandelingen. Je bent dan niet gewoon moe zoals gezonde mensen. Je kunt zomaar totaal uitgeput zijn zonder dat je iets gedaan hebt. De ene dag kan het heel heftig zijn en kun je niets. De andere dag kun je misschien weer wat meer.
Je kunt hier veel last van hebben. Je wilt na de behandeling verder met je leven. Weer sterker worden. Gaan wandelen, fietsen, sporten en werken. Maar je bent vaak veel te moe. Je kunt dan het gevoel krijgen dat het niet beter wordt.
Wat kun je doen?
- Leg aan de mensen om je heen uit dat het door de kanker komt dat je zo moe bent. Zo begrijpen mensen je beter. Bijvoorbeeld als je niet meegaat naar een feestje. Of steeds als eerste gaat slapen. Niet iedereen weet dat moe zijn bij kanker anders is dan gewoon moe zijn.
- Beweeg genoeg en eet gezond met genoeg calorieën en eiwitten.
Heb je weinig zin in eten? Lees dan ook Ik heb weinig zin in eten en wil een goed gewicht houden. - Zorg dat je goed slaapt.
- Verdeel je activiteiten over de dag en over de week. Plan niet te veel op 1 dag. En plan ook rust in.
- Kies de dingen uit die je belangrijk vindt om te doen.
Jij bepaalt wat goed is voor jezelf, niet anderen. - Vraag hulp van je naasten of de thuiszorg bij dingen die veel energie kosten. Bijvoorbeeld schoonmaken.
Blijf je te moe? Bespreek dit dan met je huisarts of arts in het ziekenhuis. Samen kun je bekijken wat hieraan te doen is. Misschien helpt oefentherapie bij een fysiotherapeut. Een ergotherapeut kan je helpen om je energie goed te verdelen. Ook gedragstherapie bij een psycholoog kan helpen. Die kan je bijvoorbeeld leren hoe je ermee om kunt gaan als je vaak erg moe bent.
4 van de 10 vrouwen blijven zich lang moe voelen. Bij 6 van de 10 vrouwen gaat dit over.
Welke klachten kun je hebben van medicijnen met anti-hormonen bij borstkanker?
Krijg je medicijnen met anti-hormonen? Dan kun je last hebben van deze bijwerkingen:
- opvliegers
- 's nachts zweten
- een droge vagina
- problemen met je gewrichten
- bloed uit je vagina
- je somber voelen
Sommige medicijnen met anti-hormonen maken de kans groter op botontkalking of proppen in een bloedvat (trombose).
Bespreek met je arts of verpleegkundige wat je kunt doen tegen deze bijwerkingen. Als je te veel last hebt van bijwerkingen, bespreek je met de arts of je kunt of wilt stoppen met de medicijnen.
Wat kun je doen als je zwaarder bent geworden door borstkanker?
Veel vrouwen worden zwaarder vanaf het moment dat hun behandeling voor borstkanker begint. Dat komt misschien door deze dingen:
- Door chemotherapie of medicijnen met anti-hormonen kun je eerder in de overgang komen. In de overgang is het moeilijker om op gewicht te blijven.
- Je kunt je ziek voelen en moe zijn door de behandelingen. Daardoor ga je minder bewegen.
Probeer toch gezond te eten en te bewegen. Op een manier die voor jou lukt en bij je past. Ga bijvoorbeeld wandelen, fietsen of zwemmen. Lukt het niet zelf? Maak dan een afspraak bij de huisarts. Die kan je misschien doorsturen naar een fysiotherapeut om je te helpen te gaan bewegen. Of naar een diëtist om gezonder te gaan eten.
Wat kun je doen als je te veel bent afgevallen door borstkanker?
Ben je veel afgevallen? Dan kun je deze dingen doen om weer een gezond gewicht te krijgen:
- Eet veel dingen waar eiwit in zit. Eiwit zit vooral in vlees, kip, vleesvervangers, vis, kaas, ei, melk, yoghurt, kwark, soja, bonen, linzen en noten.
Eiwit is nodig voor het maken van spieren. Als je veel eiwit eet en veel beweegt, krijg je sterkere en vollere spieren. - Eet wat extra vet. Zo krijg je meer calorieën binnen. Dus neem vettere kaas, volle kwark, volle melk en volle yoghurt. Ook in noten, pinda’s, avocado, vette vis zoals zalm, makreel en haring zit veel vet.
Wat kun je doen als je problemen hebt met seks na borstkanker?
Je kunt je door borstkanker erg bang en onzeker voelen. Of verdrietig of boos zijn. Dit kan effect hebben op je relatie. Hoe ga je met elkaar om als 1 van de 2 ernstig ziek is? Hoe gaat het verder na de zware behandelingen?
De meeste mensen die behandelingen voor borstkanker hebben gehad, hebben geen zin in seks. Dat kan komen doordat je je ziek of gespannen voelt. Of somber en moe. Misschien vind je andere dingen in het leven belangrijker dan seks.
Ook je partner kan onzeker zijn over hoe die met je moet omgaan. En geen zin hebben in seks. Of niet durven. Het is belangrijk om begrip voor elkaar te hebben. Liefde en geduld worden extra belangrijk. Elkaar vasthouden en knuffelen kan je enorm steunen.
De belangrijkste problemen zijn:
- minder zin hebben in seks
- niet of minder opgewonden kunnen raken
- pijn in de vagina hebben tijdens seks. Of een droge vagina hebben.
- niet of moeilijk kunnen klaarkomen (orgasme)
Bespreek je problemen met je huisarts. Die kan je helpen. En je doorsturen naar een arts of psycholoog die veel weet over problemen met seks (seksuoloog).
Wat kun je doen als je bang of somber bent door borstkanker?
Door de borstkanker en de behandeling kun je psychische klachten hebben, zoals je bang of somber voelen. Je bent misschien bang dat de kanker terugkomt. Of je bent het vertrouwen in je lichaam kwijt. Of je maakt je veel zorgen en het lukt niet om te stoppen hierover te denken (piekeren).
Kanker heeft een grote invloed op je leven. Het kan moeilijk zijn om te leren leven met gevolgen van de kanker en de behandeling, bijvoorbeeld de borst-operatie.
Wat kun je doen?
- Vertel mensen die belangrijk voor je zijn hoe je je voelt. Je voelt je dan minder alleen. Praat er ook over met je arts, verpleegkundige of huisarts. Je kunt hulp krijgen van een praktijkondersteuner of een psycholoog.
- Je kunt ook hulp krijgen bij een Centrum voor leven met en na kanker. Hier kun je ook praten met mensen die hetzelfde meemaken. Op de website van IPSO vind je een centrum bij jou in de buurt.
- Het kan steun geven om te praten met mensen die hetzelfde meemaken. Die vind je bijvoorbeeld via de Borstkanker Vereniging.
Hulp en advies bij borstkanker en werk
Als je kanker hebt gehad, is er veel onzeker. Ook of je weer kunt gaan werken. Je kunt je moe, bang of somber voelen, waardoor werken moeilijker gaat.
Werk kan ook afleiding geven. En plezier, structuur en een doel.
Samen met je werkgever en de bedrijfsarts kijk je of je weer kunt werken. En wanneer en hoe. Soms zijn er aanpassingen nodig.
Lees meer over wel of niet blijven werken met kanker of weer gaan werken met of na kanker.
Hoe gaat het verder na de behandeling van borstkanker?
Met veel vrouwen die een behandeling voor borstkanker hebben gehad, gaat het goed. Ongeveer 8 van de 10 vrouwen met borstkanker leven na 10 jaar nog.
Wel kun je lang last hebben van klachten. Maar veel vrouwen lukt het om hun normale leven langzaam weer op te pakken.
Vind je het moeilijk om positief te blijven na borstkanker? Praat erover met je arts in het ziekenhuis. Of met de huisarts of een psycholoog. Zij kunnen je helpen om je leven weer op te pakken. En bijvoorbeeld te leren omgaan met angst of erg moe zijn.
Meer informatie over borstkanker
- Kanker.nl
- Borstkankervereniging Nederland
- Kankerindefamilie.nl (over erfelijkheid)
Informatie over ziekenhuizen die borstkanker behandelen: Ziekenhuischeck.nl.
Over deze tekst
We hebben deze informatie gemaakt met de richtlijn voor artsen over borstkanker.
Lees wie de informatie op Thuisarts.nl maakt.
Lees hier wat een richtlijn is en hoe die wordt gemaakt.