In het kort
- Je kunt somber, bang of gestrest zijn door wat je hebt meegemaakt. Bijvoorbeeld oorlog of geweld.
- In Nederland ga je voor hulp naar je huisarts.
- Heb je meer hulp nodig? Dan stuurt de huisarts je door naar bijvoorbeeld een psycholoog.
- Bel direct de huisarts of de huisartsen-spoedpost als je in gevaar bent. Denk je aan zelfmoord? Bel 0800 0113.
Wat zijn psychische klachten?
Psychische klachten merk je bijvoorbeeld hieraan:
- een somber of verdrietig gevoel hebben
- snel boos worden
- niet goed de aandacht bij dingen kunnen houden
- vaak huilen
- slecht slapen
- steeds meer alcohol drinken. Bijvoorbeeld om minder aan problemen te denken. Of om minder te merken van vervelende gevoelens.
Erge klachten
De psychische klachten kunnen ook erger zijn. Of de klachten worden steeds erger. Dat merk je bijvoorbeeld zo:
- geen contact met anderen willen
- niks leuk vinden
- slecht voor jezelf zorgen
- jezelf vreemd gedragen
- vreemde dingen zeggen
- bijna niets meer doen
- gespannen zijn
- afvallen zonder reden
- een gevaar voor jezelf of anderen zijn
- je huis niet meer opruimen en schoonmaken
Hierdoor kun je dagelijkse dingen niet meer goed doen. Of helemaal niet meer. Bijvoorbeeld werken of voor je kinderen zorgen.
Soms hebben mensen een erge psychische ziekte. Zoals een depressie of heel veel stress nadat je iets ergs hebt meegemaakt. Je bent bijvoorbeeld uit een ander land gevlucht.
Lichamelijke klachten
Je kunt ook lichamelijke klachten hebben, zoals buikpijn of hoofdpijn. Misschien denk je: 'Ik heb pijn, dus ik heb geen psychische klachten.' Door bijvoorbeeld zorgen kun je ook pijn krijgen.
Waardoor kun je psychische klachten krijgen?
Je kunt psychische klachten krijgen door je situatie. Bijvoorbeeld:
- Je hebt erge dingen meegemaakt. Bijvoorbeeld tijdens een oorlog of je vlucht naar Nederland. Of in het asielzoekerscentrum in Nederland.
- Het is niet duidelijk of je in Nederland mag blijven. En voor hoe lang. Die onzekerheid geeft zorgen.
- Je hebt nog familie in je eigen land. Bijvoorbeeld een partner, kinderen of ouders. Ook dit geeft zorgen.
Hoe krijg je de juiste hulp?
Heb je psychische klachten? Dan ga je in Nederland eerst naar je huisarts. Daar bespreek je een aantal dingen. Bijvoorbeeld:
- Welke klachten je hebt.
- Of je bij gewone dingen last hebt van je klachten. Bijvoorbeeld in je relatie of gezin. Of bij je werk, opleiding en hobby's.
- Welke hulp het beste voor je is, zodat je je beter kunt gaan voelen.
Je hebt niet altijd een behandeling nodig. Of niet meteen. Bewegen, naar buiten gaan en dingen op vaste tijden doen helpt vaak ook al. Kijk bij adviezen om je beter te voelen.
Samen beslissen
Heb je wel hulp nodig? Samen met de huisarts beslis je van wie je hulp krijgt:
- In de praktijk van de huisarts: de huisarts of de praktijkondersteuner.
- In de geestelijke gezondheidszorg (ggz): bijvoorbeeld een psycholoog of psychiater.
Hulp bij de huisarts of in de geestelijke gezondheidszorg
In de huisartsen-praktijk kun je hulp krijgen voor je psychische klachten. Heb je meer hulp nodig? Dan stuurt de huisarts je door naar iemand die veel weet van psychische klachten. Dit noemen we de behandelaar.
Hulp in de huisartsen-praktijk
Heb je bij gewone dingen weinig last van je psychische klachten? Of heb je de klachten nog maar kort? Dan kun je hulp krijgen van je huisarts. Die kan jou helpen om beter met je klachten om te gaan.
Hulp in de geestelijke gezondheidszorg
Als je psychische klachten ernstiger zijn, kun je hulp krijgen in de geestelijke gezondheidszorg (ggz). Je huisarts stuurt je door naar een behandelaar. Bijvoorbeeld een psycholoog of psychiater. Je krijgt dan gesprekken om je beter te voelen. Soms krijg je ook medicijnen.
Ook vaktherapie kan je helpen. Je krijgt dan oefeningen en gaat tekenen, toneelspelen of muziek maken. Je leert zo beter met je emoties en gedachten omgaan.
Hoe kun je goed praten met je behandelaar?
Je behandelaar helpt je om je beter te voelen. Die moet dan wel weten wat jij voelt en denkt. Deze dingen kunnen je helpen om met je behandelaar te praten:
- Neem iemand mee naar de afspraak. Iemand die jij vertrouwt, zoals een familielid, vriend of iemand van de kerk of moskee.
- Spreek je nog niet zo goed Nederlands? Vraag om een tolk bij het gesprek. Die kan dingen in jouw taal vertellen. Zo kun je makkelijker met de behandelaar praten.
- Vertel over wat je hebt meegemaakt.
- Vertel wie of wat je belangrijk vindt. Zoals je familie, cultuur, gewoontes of geloof.
- Vertel wat je wilt met de behandeling.
Misschien praat je in je thuisland minder makkelijk over je gevoelens en gedachten. Of misschien schaam je je hiervoor. Dit hoeft niet. Iedereen kan psychische klachten krijgen. En artsen in Nederland hebben begrip voor je gevoelens en gedachten.
Hoe kunnen anderen jou helpen?
Hulp van anderen is belangrijk als je psychische klachten hebt:
- Je kunt beter met je psychische klachten omgaan.
- Je houdt contact met andere mensen. Daardoor kun je je beter voelen.
- Krijg je een behandeling? Met steun van iemand kun je de behandeling beter volhouden. En daardoor voel je je steeds beter.
Vraag hulp aan iemand die jij vertrouwt, zoals een familielid of vriend. Zo kan die persoon jou helpen:
- Iemand kan jou helpen om de afspraak met de huisarts of behandelaar te maken. En meegaan naar de afspraak.
- Iemand kan jou vertellen hoe de zorg in Nederland gaat.
- Spreek je nog niet goed Nederlands? Dan kan die persoon helpen om dingen duidelijk te maken.
Lees meer over hoe iemand jou kan helpen.
Wanneer contact bij psychische klachten?
Bij 1 of meer van deze dingen bel je direct je huisarts of de huisartsen-spoedpost:
- Je hebt een psychische crisis.
- Je denkt aan zelfmoord.
- Je hoort of ziet dingen die er volgens anderen niet zijn. Of je wilt opeens veel minder contact met andere mensen. Ook vertrouw je mensen opeens niet meer. Dit zijn misschien klachten van een psychose.
Is er geen spoed? Maar wil je graag praten over je psychische klachten? Bel je huisarts voor een afspraak.
Je kunt ook bellen met een vrijwilliger of hulpverlener van een hulplijn. Chatten kan ook. Het contact kan ook anoniem.
- Je wilt graag advies en hulp: MIND Korrelatie, chat of bel 0900 1450.
- Je wilt graag dat iemand naar je luistert: de Luisterlijn: chat of bel 088 0767 000.
- Je bent tussen 18 en 25 jaar en wilt graag dat iemand naar je luistert: de Alles Oké? Supportlijn, chat of bel 0800 0450.
- Je denkt aan zelfmoord: 113, chat of bel gratis 0800 0113.
Meer informatie over psychische klachten
- Meer hulp en informatie: het sociaal wijkteam van je gemeente.
- Informatie over de geestelijke gezondheidszorg in Nederland: Rijksoverheid.nl.
- Oefeningen om je beter te voelen: Mentaal Vitaal.
- Organisaties en groepen voor mensen met een psychische ziekte: Thuisarts.nl en MIND.
- Informatie over psychische problemen en ervaringen van andere mensen met een psychische ziekte: wijzijnmind.nl.
- Informatie over drugs: drugsinfo.nl.
- Informatie over zelfmoord, angst, depressie en een hulplijn (chat en telefoon): 113.nl.
Over deze tekst
We hebben deze tekst gemaakt met:
- adviezen over samenwerking tussen de huisarts, basis-ggz en gespecialiseerde ggz
- adviezen voor de huisarts bij mensen met psychische klachten
- adviezen over samenwerking en hulp aan familie en vrienden van mensen met psychische problemen
- adviezen over onbegrip over psychische ziektes
- adviezen over de zorg in het ziekenhuis voor mensen met psychische ziektes
- adviezen over mensen uit een andere cultuur die psychische problemen hebben
- adviezen over de zorg voor mensen met een psychische crisis
- adviezen over hulp door een psychotherapeut
Lees wie de informatie op Thuisarts.nl maakt.
Lees wat een richtlijn is en hoe die wordt gemaakt.