In het kort
- U kunt iemand met psychische klachten al helpen door te luisteren.
- U kunt uw naaste helpen door mee te gaan naar de huisarts of een andere hulpverlener.
- U kunt de hulpverlener informatie geven die uw naaste zelf minder goed kan uitleggen of begrijpen
- U kunt uw naaste ook helpen tijdens de behandeling, zodat hij of zij het beter volhoudt. De huisarts, psycholoog of een lotgenoot kan u advies geven hoe u dat het beste kunt doen.
- Geef steun, maar blijf ook goed voor uzelf zorgen.
- Bel de huisarts (of huisartsenpost) van uw naaste als u zich veel zorgen maakt of als er een gevaarlijke situatie ontstaat.
Hoe merk ik dat iemand met een verstandelijke beperking psychische klachten heeft?
Als iemand psychische klachten heeft, wordt dat vaak duidelijk in zijn/haar dagelijks leven. Waaraan kunt u dat bijvoorbeeld merken?
- Iemand raakt sneller dan anders geïrriteerd.
- Hij/zij kan zich minder goed concentreren.
- Hij/zij huilt vaak.
- Hij/zij is angstiger dan gewoonlijk.
- Hij/zij zegt ‘druk in het hoofd’ te zijn.
- Hij/zij gaat steeds meer alcohol drinken of drugs gebruiken.
- Hij/zij slaapt slecht.
En bij ernstige psychische klachten:
- Iemand wil geen contact met anderen of anderen mijden hem/haar.
- Hij/zij is erg somber en geniet nergens van.
- Hij/zij reageert heel heftig op kleine gebeurtenissen. Hij zij wordt dan bijvoorbeeld woedend of heel verdrietig.
- Hij/zij is vaak in de war, gedraagt zich vreemd of maakt vreemde opmerkingen.
- Hij/zij doet (bijna) niets meer.
- Hij/zij is gespannen en verliest veel gewicht zonder duidelijke reden.
- U voelt zich niet meer veilig als u bij hem/haar bent.
Wat kan ik doen voor iemand met psychische klachten?
U kunt iemand met psychische klachten al helpen door goed naar hem/haar te luisteren:
- Probeer te luisteren, zonder te oordelen of meteen adviezen te geven.
- Probeer niet in discussie te gaan. Luister gewoon en probeer uw naaste te begrijpen.
Hulp regelen
Leg uit dat uw naaste (extra) hulp of behandeling nodig heeft en dat u dit kunt regelen. Organiseer of bied extra hulp in het dagelijks leven. Bijvoorbeeld:
- Let op dat uw naaste zo gezond mogelijk leeft, met een zo normaal mogelijk dag- en nachtritme, gezonde voeding en voldoende slaap.
- Zorg ervoor dat hij/zij naar de afspraken met hulpverleners gaat.
- Oefen samen de reis naar de hulpverlener met het openbaar vervoer.
- Regel extra begeleiding via het Wmo-loket / het sociaal loket van de gemeente waar uw naaste woont. Als uw naaste al begeleiding heeft, kan de organisatie die deze begeleiding biedt met u mee denken.
- Ga mee naar de huisarts of een andere hulpverlener. Zo steunt u uw naaste, maar ook de hulpverlener. U kunt informatie geven die uw naaste zelf minder goed kan uitleggen of begrijpen. Op www.naarjehuisarts.nl kan uw naaste zich goed voorbereiden op een bezoek aan de huisarts.
- Help uw naaste bij de behandeling, zodat hij of zij deze beter volhoudt. Denk hierbij aan: op tijd medicijnen innemen, thuis oefenen met situaties die hij/zij in de therapie heeft geleerd. De hulpverlener kan u advies geven hoe u dat het beste kunt doen.
- Misschien heeft de hulpverlener onvoldoende kennis over en ervaring met mensen met een verstandelijke beperking. Overleg dan met uw naaste dat er andere hulp nodig is. Vraag de hulpverlener om een verwijzing naar een gespecialiseerde hulpverlener.
Wil de persoon met psychische klachten niet dat u zich met hem/haar bemoeit? Schakel dan een andere naaste in om hem/haar te helpen.
Voor uzelf blijven zorgen
- Het is ook belangrijk dat u goed voor uzelf zorgt.
- Praat over uw zorgen met bijvoorbeeld een goede vriend.
- Maak ook gerust een afspraak met uw huisarts.
- Ga naar het sociaal wijkteam in uw gemeente. Daar werken specialisten op het gebied van begeleiding en ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking.
- Kijk voor meer informatie bij: Ik ondersteun iemand met psychische klachten.
Wat kan ik doen als mijn naaste met psychische klachten geen hulp wil?
U wilt hulp regelen voor iemand met psychische klachten, maar hij of zij wil geen hulp. Wat kunt u dan doen?
- Leg zo eenvoudig en duidelijk mogelijk uit wat de hulp precies inhoudt. Misschien is uw naaste bang voor bepaalde hulp of zorg.
- Vraag wat u voor hem/haar kunt doen.
- Bied aan om mee te gaan naar de huisarts of hulpverlener
- Blijft iemand met psychische klachten hulp weigeren? Neem dan zelf contact op met de huisarts of een andere hulpverlener. Leg uit waarom u zich zorgen maakt. Leg ook uit dat uw naaste vanwege een verstandelijke beperking waarschijnlijk minder goed zijn/haar eigen klachten herkent of kan vertellen.
Andere hulp voor mijn naaste met psychische klachten
Lotgenoten
Soms helpt het om te praten met mensen die hetzelfde meemaken. Veel patiëntenorganisaties hebben lotgenotengroepen of forums waar mensen ervaringen kunnen uitwisselen. De patiëntenorganisatie vindt u bij de informatie over de aandoening. Bijvoorbeeld bij depressie, dwangstoornis of eetstoornis.
Telefonische hulplijnen
Er zijn ook telefonische hulplijnen voor advies:
- MIND Korrelatie: 0900 1450
- de Luisterlijn: 088 0767 000
- 113.nl (voor mensen die aan zelfdoding denken en hun naasten): 0800 0113
Online hulp
Misschien wil iemand liever online hulp. Dat kan ook, bijvoorbeeld via:
- www.kleurjeleven.nl (zelfhulp bij een depressie)
- www.gripopjedip.nl (voor jongeren en jongvolwassenen die niet goed in hun vel zitten)
Online hulp is vaak te moeilijk voor mensen met een verstandelijke beperking. Kijk daarom samen met uw naaste op de website en help hem/haar.
Vaktherapie
Bij sommige mensen kan het helpen om vaktherapie te doen. Dat is een verzamelnaam voor verschillende therapieën waarbij je niet alleen praat met een hulpverlener, maar ook dingen doet, zoals muziek maken (muziektherapie) of beeldend werken (beeldende therapie). Kijk voor meer informatie op vaktherapie.nl.
Online voorlichting over gezond leven
(speciaal voor mensen met een lichte verstandelijke beperking)
Wanneer direct hulp regelen voor iemand met psychische klachten?
Soms is het nodig om direct hulp in te schakelen voor iemand met psychische klachten.
Bel direct de huisartsenpost of de huisarts van uw naaste:
- als uw naaste zichzelf in gevaar brengt. Bijvoorbeeld als hij/zij zichzelf erg verwaarloost of beschadigt.
- als uw naaste anderen in gevaar brengt. Bijvoorbeeld als hij/zij de kinderen verwaarloost of agressief is tegen anderen.
Bel ook gerust als u zich veel zorgen maakt. Leg uit waarom u belt, dat u zich zorgen maakt, vooral als uw naaste hiervoor geen duidelijke toestemming heeft gegeven.
- Bel het Centrum Seksueel Geweld (CSG): 0800-0188 als uw naaste het slachtoffer is geweest van seksueel geweld.
Meer informatie over psychische klachten en een verstandelijke beperking
Er zijn in Nederland verschillende behandelcentra voor mensen met psychische klachten en een verstandelijke beperking. Meer informatie hierover kunt u krijgen bij uw huisarts of de GGZ-instelling bij u in de buurt.
(Algemene) informatie kunt u krijgen bij:
- uw eigen huisarts
- de MEE in uw regio.
- een familievertrouwenspersoon. Op de website van de Landelijke Stichting Familievertrouwenspersonen vindt u een familievertrouwenspersoon in uw regio.
Hulplijn: 0900 333 22 22 - MIND Naasten Centraal: Landelijke stichting voor familie en naasten van mensen met een psychische kwetsbaarheid.
Hulplijn: 0900 2546674 - MIND: website van cliënten- en familieorganisaties in de geestelijke gezondheidszorg (ggz).
- Survivalkid: voor jongeren die een vader, moeder, broer of zus hebben met psychische problemen, een verslaving of een ernstige lichamelijke ziekte.
- Verslaafd aan jou: voor naasten van iemand die verslaafd is aan drugs, drank, gokken of gamen.
- Ypsilon: vereniging van familieleden van mensen met een verhoogde kwetsbaarheid voor psychose.
- Mentaal Vitaal: tips en oefeningen om psychisch fit te blijven.
- MantelzorgNL: landelijke vereniging voor mantelzorgers.
Mantelzorglijn: 030-760 60 55
De informatie voor naasten van mensen met psychische klachten is gebaseerd op: